8ی مارس رۆژی جیهانی ژن، هەموو ساڵێك دەبێتە دەرفەت و هەلێكی گونجاو بۆ ئەوەی چالاكانی فمنیستی لەو ماوەدا دەرد و مەینەتیەكانی ژنان لە رێگەی ئەنجامدانی چالاكی جۆراوجۆرەوە بخەنە بەردەم رای گشتی و بەو شێوانە هەوڵی نزیك كردنەوەی دیدی پیاو ژن لە كۆمەڵگا جۆراوجۆرەكان بدەن.
دیارە لە كۆمەڵگە ئازاد و كراوەكان، مەجال و دەرفەتی باشتر و لەبارتر هەیە بۆ چالاكی چالاكانی ژنان و وەك دەبینین پشتیوانی باشتر لە ماف و پرسی ژنان لەو وەڵاتانەدا دەكرێ، بەڵام ئەوەی زەحمەتە كۆمەڵگا داخراو سونەتی و پیاوسالارەكانە كە بەربەست و كۆسپی گەورەی بەردەم هەوڵەكانی ژنانن بۆ هۆشیاركردنەوەی رای گشتی و بەتایبەتیتر خودی ژنان لە كە لە حاست بێ مافی و چەوسانەوە بێ دەنگ نەبن و بە شێوە مەنتقی و گونجاوەكان رێگە بۆ كۆمەڵگایەكی سالمتر و كراوە خۆش بكەن.
چەوسانەوەو پێشێلكردنی مافەكانی ژنان لە هەر شوێنێكی ئەو جیهانە بۆ ئێمە ناخۆش و جێی داخ و كەسەرە، بەڵام پێ خوستی مافەكانی ئافرەتان لە كوردستان بەتایبەت بۆ ئێمە ژنانی كورد برینێكە كە دەردەكەی گەلێك بە ئازارەو سارێژ كردنیشی سەهل و ئاسان نابێ.
بۆ ئەوەی بزانین ژنان لە كۆمەڵگەی كوردستان لە چ هەلومەرجێكدان پێویستە هەندێك وەردتر ئاوڕێك لە سیستەمی دەسەڵاتداری و كەلتووری كۆمەڵگەی كوردی بدەینەوە، ئەو كات هۆكانی بێ مافی و زوڵم و زۆر لە ژنانمان باشتر بۆ روون دەبێتەوە، دوای ئەوە بە شێوەیەكی دروستر و بەدوور لە هەرجۆرە حەساسیەتێك رێگەكانی چارەسەر كردنی ئەو وەزعە بخەینە بەردەم ژنان و پیاوانی كورد.
وەك لای هەمووان روونە كۆمەڵگای كوردستان، خاوەن كەلتوورێكی پیاوسالار و سونەتیەو لە دێرزەمانەوە پیاو خاوەندارێتی ژنی كردوەو هەر لەو سۆنگەوە زۆرێك لە رەفتار و هەڵسوكەوتی پیاوان لە حاست ژن، دوورە لە بەها ئینسانی و ئایینی و قانوون و پەسەندكراوە نێونەتەوەییەكان. هاوكات لەگەڵ ئەوەی زۆرێك لە دینەكان بەتایبەت دینی ئیسلام پەیامی ئاشتی كۆمەڵایەتی و رزگاری ژنی لە دەست كەلتوورە سەقەت و نارێكەكانی پێبووە، بەڵام بەهۆی لێكدانەوەو خویندنەوەی جۆراوجۆر لەو دینە دەبینین هەندێ جار پیاوان و زانایانی دینی و بەشێوەی تایبەتی تر حكومەتە ئیسلامیەكان، بە یاسای دەستكردی خۆیان، خودی دینەكە دەكەنە ئامرازێك بۆ ژێر پێ نانی مافی ژنان، وە زوڵم و زۆركردن لە ژنان بە سیستەم دەكەن.
بۆ سەلماندنی ئەو راستیە پێویستە، یاسای بنەڕەتی رژێمی ئێران بكەینە نمونە، كە سەبارەت بە ژنان هاتووە، مافەكانی ژنان تەنیا لە روانگەی قانوونە ئیسلامیەكانەوە بەرەسمی دەزانێ كە ئەم خاڵە دەرخەری ئەوەیە مافی ژن لە یاسای بنەڕەتی رژیمدا تەنها لە چوارچێوەی بیری خۆیانداو بۆ مەبەستی تایبەتی خۆیان بە رەسمی دەناسن، كە ئەوەش دژایەتی هەیە لەگەڵ مافە گشتی و سەربەخۆكانی ژنان لە دەرەوەی بیری ئەوان. لە وەها حاڵەتێكدا وەك لەو یاسانەی رژیمدا دیاری كراوە، ئەركی سەرەكی ژن ئەوەیە كە منداڵی ببێ و پەروەردەی بكا. هەروەها لە راگرتنی چوارچێوەی خانەوادە ژن ئەرك و بەرپرسایەتی زیاتری لە ئەستۆیە. لە باری فكری و عەقیدەییەوە ژن دەبێ پێبەندی بیر و عەقیدەی پیاو بێ. هەر ئەم چەند نمونە خاڵی هەرە زەقن بۆ ئەوەی یاساكانی رژیم وادارێژراوە كە بە عەمەلی ژن و پیاو ناتوانن بەرابەر بن، وە رێگە خۆشكەرە بۆ ئەوەی پیاوان خاوەندارێتی ژنان بكەن لە ئێران و كوردستاندا. هەر ئەو بینینە رێگە دەدا بەوەی مافی ژنان لە باری ئابووری و سیاسی و كۆمەڵایەتی لە بەرچاونەگیری و هاوكات لەگەڵ نادیدەگرتنی دەوری ژنان لەو پرسانەدا، بەعەمەلی پەراوێز بخرێن.
لەگەڵ ئەوانەدا، كۆمەڵگاو كەلتوورە باوەكان بە جۆرێك دەست و پێی ژنانی كوردی بەستووە، كە لەگەڵ هەست كردن بە چەوسانەوە بە ناچاری بێدەنگ بین و مل بدەین بەو زۆر و ناعەداڵەتیانەی لەگەڵمان دەكرێ، چوونكە دەترسین لە ئەگەری وەرگەران لەو كەلتوورانە، بكەوینە بەر غەزەبی كۆمەڵگا. لە وەها حاڵێكدایە كە بەو بێ دەنگی و ترسەی لە خۆمانەوە دەبینرێ، بە كردەوە بووینە هاوكار بۆ زیاتر چەوسانەوەمان. وە پەرەسەندنی توندوتیژی و سەرهەڵدانی دەیان حاڵەت و دیاردەی جۆراوجۆر لە كۆمەڵگای كوردستان كە لە هەموو ئەوانەدا خۆمان قوربانی سەرەكین.
بۆ قوربانی بوونی ژنان بە دەست كەلتووری پیاوسالاری و سیاسەتی دەسەڵاتداران دەتوانین دەیان نمونەی وەك خۆكوژی ژنان، كوشتن بەبیانووی ناموس، رێگەدان بە فرەژنی… كە بەداخەوە ئەو دیاردانە لە ئێراندا پارێزگاكانی كرماشان، كوردستان و ئیلام لە پلەی بەرزدان و بەردەوام رێژەی قوربانی بوونی ژن لەو سێ پارێزگایە بەرەوسەر دەچێ. بە پێی ئەو ئامارانەی لەلایەن دامودوزگاكانی رژێمەوە بڵاو دەبێتەوە لە ساڵی 1392 زیاتر 50 ژن خۆیان كوشتووە.
ئاماری دەستدرێژی بۆ سەرژنان لە ئێراندا كە لە ساڵی 1393 راگەیاندنەكانی رژێم 313 حاڵەتیان بڵاو كردوە كە رێژەیەكی بەرچاو لەو دیاردەیە لە كوردستاندا تۆماركراوە. ئەوەی روونە رێژەیەكی زۆر زیاتر دەستدرێژی و كوشتن ژنان لە كوردستاندا روودەدا بەڵام رژێم رێگە بە بڵاوكردنەوەیان نادا. كە ئەو هەنگاوە هۆیەكە بۆ ئەوەی هیچ كات ئاماری رەسمی و رێژەی دیاردە كۆمەڵایەتیەكان لە كوردستان نەزانرێ.
ئەوەی دەكرێ ئێمە لێرەدا بیخەینەروو، شێوەی كارو بەرنامەی خۆمانە بۆ ئەوەی چیتر نەكەوینە ژێر هیژموونی ئەو كەلتوورانەو لە باری فكری و لە راستای مافی بەرابەر لەگەڵ پیاوان، كار بۆ دارشتنەوەی بەرخوردو ئەو بەرنامانەی خۆمان بكەین كە زۆر مەنتقی و بە دوور لە هەر زۆر حەساسیەتێكە، بۆ بردنە پێشی بزوتنەوەی مافخوازانەی ژنان لە كوردستاندا.
ئێمە ژنانی كورد پێویستە بە چاوێكی كراوەتر سەیری كەلتوور و فەرهەنگ و بیركردنەوەی دەسەڵاتداران بكەین، بۆ ئەو مەبەستە لازمە بەرگی نەخوێندەواری دادڕین و خوێندن و دواكەوتنی زانست، بكەینە ئەولەویەتی كار و ژیانی رۆژانەمان. چوونكە بەرگی براوەی دەسەڵاتداران و دابونەریتی دژ بە ژن، دوور خستنەوەی ژنانە لە مەیدانی پەروەردەو خوێندن و زانست. ئێمەی ژن هەتا نەخوێندەوار بین ناتوانین رێگەی درووستی سرینەوەی زوڵم و زۆرەكان و نەوعی بەرەوڕوو بوونەوەیان بدۆزینەوە، كەوایە زانست و خوێندەواری بۆ ئێمە رەمزی ئازادی ژیانە.
وەك روونە ئێمە نابێ شەڕی رەگەزایەتی وەرێ خەین چوونكە نەك دەستەبەری مافەكانمان ناكەین بەڵكوو بە عەمەلی كۆمەڵگا بەرەو لێواری رووخان دەبەین. دروست نیە ئێمە تەپڵی دژایەتی پیاو لێدەین و پیاو حەساس بكەین بە كارو چالاكیەكانمان، بەڵكوو كار بۆ تێگەیاندنی پیاوان بكەین كە ئەوەی ئێمە دەمانەوێ كەم كردنەوەی پێگەی پیاو نیە بەڵكوو، دەبێ بەرابەر و شەریكێكی راستەقینە بین لە كۆمەڵگادا.
لەو راستایەدا كەم نین ئەو پیاوە مەزن و شۆرشگێڕە كوردانەی هاوكار و پشتیوانی بەرابەری و مساواتی ژنان دەكەن و لەو بارەوە دەكرێ نمونەی ئەو تێكۆشەر و پێشمەرگانە بێنینەوە كە لە ماوەی 35 ساڵی رابردوودا هاوكات لەگەڵ دژایەتی پاوانخوازیەكانی رژیمی دواكەوتوو دژە كورد لە ئێران، خەبات دەكەن بۆ سەرخستنی ئیرادەی ژنان لە راستای سرینەوەی ستەمی نەتەوەیی و رەگەزی.
ئەگەر چیی ئەو هەنگاوانە وەڵامدەر و تەواو نین، بەڵام دەكرێ هەلێكی باش بێ كە ئێمە ژنان كەڵكی لێ وەرگرین بۆ پەرەسندنی بیری یەكسانی خوازیمان. لەو پێوەندەدا دەكرێ رێز لە ئیرادەی هێزە ئازادیخوازەكان بەتایبەت سازمانی خەباتی كوردستانی ئێران بگرین كە هەر لە سەرەتای دروست بوونیەوە ئەو دەرفەتەی رەخساندوە كە ئێمەش لە ریزەكانی دا هاوكات لەگەڵ خەباتە نەتەوەیەكەمان، خەباتی ژنان بەرەوپێش بەرین، بەتایبەت لەم چەند ساڵەی دوایی دا دەبینین ژنان لە ریزەكانی سازمانی خەباتدا مەیدانی چالاكی باشیان پێدەدرێ كە فەرهەنگی بەرابەر و یەكسان لە نێو ریزەكانی سازماندا پەیرەو بكەن، هاوكات بۆ بەرەو پێشبردنی بەرنامەی بەرابەریخوازای، پشتگیری لە دامەزرانی رێكخراوی تایبەت بە ئافرەتان كراوە، كە ئەم هەنگاوانە گەر چیی تا ئێستا تەواوی ئامانجەكانی خۆی نەپێكاوە، بەڵام بۆ من دەتوانێ هیوایەك بێ بۆ ئەوەی لە داهاتوودا كاری باشتر و بەرچاوتر بكەین لە ریزەكانی سازمانی خەبات، وە برایانمان هان بدەین دوور كەوتنەوە لە كەلتووری چەوسانەوەی ژن و بە جێی ئەوانە، هەر بە پێی بەرنامەكانی سازمانی خەبات كار بۆ جێ كەوتنی فەرهەنگی یەكسانی ژن و پیاو لە هەموو مەیدانەكاندا بكەین، وە فەرهەنگی رێزگرتنی ژن و پیاو لە خۆمانەوە بگوازینەوە بۆ كۆمەڵگاو لەو بارەدا پێشرەو پێشەنگ بین.
بێ گوومان ئێمە دەتوانین خەباتی نەتەوەیی و رەگەزی پێكەوە گرێ بدەین، بە دڵنیاییەوە بەو كارە هەم خزمەتمان بە كۆمەڵگاكەمان كردوە، هەم ترسێكی زیاترمان دروست كردوە بۆ سەر بیرو پێگەی رژیمی دواكەوتووی ئاخوندان لە كوردستان.
پیرۆزبێ 8ی مارس لە هەموو ژنان جێهان و ئێران بەتایبەت ژنانی تێكۆشەری كوردستان.
سەركەوێ خەباتی نەتەوەی كورد و خەباتی یەكسانی خوازی لە كوردستان.