نووسەر: ئیسماعیل زوورمەند
بڕیار وایە لە حەوتی ڕەشەممەی ئەمساڵدا (١٣٩٤ هه‌تاوی) هەڵبژاردنەکانی مەجلیسی شووڕای ئیسلامی و مەجلیسی خوبرەگان لە ئێرانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی بەڕێوە بچێ و تاکوو هێستا هه‌موو حیزبه کورده ئۆپۆزیسیۆنانه‌ی دهرهوهی وڵات هه‌ر یه‌ک به شێوازێک هه‌لوێستی خۆیان راگه‌یاندۆ.
به‌ڵام لێره‌دا چه‌ند پرسیار لە هەندێ لە حیزب و لایەنە کوردییەکان دێته ئاراوه که: ئایا وه‌ک حیزبێک خۆت به ئۆپۆزیسیۆنی دژبه‌ری ڕژیم پێناسە دەکەی یا NGO یه‌کی غه‌یرده‌وڵه‌تی ناو حکومه‌تی؟ ئه‌و ڕژیمه چه‌نده‌ی حیساب بۆ تۆ وه‌ک حیزبێک کردووه و دانی به تۆ داناوه؟ کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک ده‌بێت چاو له ڕێگا و به‌رنامه و بیر ۆ بۆچونی تۆ بکا یا تۆ وه‌دوای خه‌ڵک که‌وی؟
له ماوه‌ی دوو ده‌یه‌ی ڕابردوو له کوردستانی ئێرانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی کۆمه‌ڵێک NGO خه‌ڵکی (ناده‌وڵه‌تی) وه‌ک ئه‌ده‌بی، کولتووری، کۆمه‌ڵایه‌تی، ژینگه‌یه‌ی، هونه‌ری دامه‌زران که له ئه‌ساس کاره‌کانیان له راستای خزمه‌ت‌کردن به کولتوور و زمان و ئه‌ده‌بیات و کۆمه‌ڵگای نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌م به‌شه له کوردستان و بوژانه‌وه‌ی هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تی و راهێنانی خه‌ڵک به کاری به کۆمه‌ڵ و…. بوو.
له‌و نێوەدا هەندێک له حیزبه سیاسیه‌کان به سیاسه‌تیکی درووست و واقعبینانه هه‌م پشتگیریان له کار و چاڵاکیان کردوو و هه‌م یارمه‌تیده‌ری و راوێژکاری کار و کرده‌وه‌‌کانیان بوون و رێزیان بۆ بیروبۆچونیان و کاره‌کانیان داناوه و تێکۆشاون پردێکی پێوه‌ندی نێوان خۆیان و ئه‌وان و کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک درووست بکه‌ن.
هه‌ر وه‌ک خۆمان ده‌زانین له سیستمه سه‌رەڕۆ‌کاندا، ڕژیم ئیزن به کار و چاڵاکی NGO ناحکومی نادرێ و ئه‌گه‌ر ئه‌و NGO یانش دامه‌زراون له ژێر حه‌وڵی زۆر و به‌رده‌وامی چاڵاکانی بواره جۆراوجۆره‌کانی ناوخۆ پێکهاتوون و له ژێر گوشار و به‌ربه‌ستی ناوه‌نده ئه‌منییه‌تیکان درێژه‌یان به کار و چالاکیان داوه و له هیندێک زه‌مه‌ن دا بینیومانه بۆ ماوه‌یه‌کی درێژخایه‌ن پێشیان به کاره‌کانیان گرتووه.
یه‌کێک له کاته زه‌مه‌نیانه‌ی که له ژێر چاوه‌دێری توند ناوه‌نده ئه‌منییه‌تیکان دان کاتی هه‌ڵبژاردنه. ڕژیم ئه‌و NGO یان و به‌رپرسان و ئه‌ندامه‌کانیان له ژێر چاوه‌دێری ده‌خا که بزانێ چۆن به‌رامبه‌ر به هه‌ڵبژاردن هه‌ڵسووکه‌وت ده‌که‌ن و هه‌ڵوێست ده‌گرن. هه‌ر به‌و پێیه به‌رپرسان ئه‌و NGO ناحکومیانه له زۆربه‌ی کاته‌کان و به پێچه‌وانه‌ی بیر و بۆچونی خۆیان ناچارن به شێوازیک به‌شداری له هه‌ڵبژاردن بکه‌ن که لێره‌دا ئه‌و پرسیاره دێته ئاراوه که هۆکاری به‌شداری بوونیان چییه؟
– ئه‌و NGOیانه له ژێر گوشار و به‌ربه‌ستی ناوه‌نده ئه‌منییه‌تیکان درێژه‌یان به کار و چالاکیان ده‌ده‌ن و له ئه‌گه‌ری به‌شداری نه‌کردن، ڕژیم نه‌هیڵێ درێژه به کار و چاڵاکیکه‌یان بده‌ن و NGO که‌یان دابخه‌ن.
- هه‌ر چه‌ند ڕژیم کۆماری ئیسلامی تا ئه‌و جێگایه‌ی بتوانێ مۆره‌ی دڵخوازی خۆی به شێوازی جۆراوجۆر (پروپاگه‌نده له نێوان ئه‌رته‌ش، به‌سیج، سوپا، ناوه‌نده سه‌ربازییه‌کان و …) له کوردستان له‌م به ناو هه‌ڵبژاردنه دا دینێته ده‌ر، به‌ڵام ئه‌و NGOیانه له به‌رامبه‌ر دا حه‌ول ئه‌ده‌ن که‌سێک سه‌ر له سوندوقه‌کانی ده‌نگدان بینێته ده‌ر که ئه‌وان پشتگیری بکه‌ن و له داهاتوو دا بتوانن بۆ درێژه‌دان به کار و چالاکیکه‌یان و ه‌رگرتنی پوانی پۆزیتیو که‌ڵکی لێوه‌رگرن.
– له ماوه‌ی چه‌ند ساڵی ڕابردوو دا ئه‌و NGOیانه سەرەڕای هەموو بەربەست و ئاستەنگەکان که ڕژیم له سه‌ر رێگای داناون تا ئه‌و جێگایه‌ی توانیویانه که‌م یا زۆر کێشەکانی نه‌ته‌وه‌ی کوردیان لە ئێران ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی هێناوته بەرباس و هه‌ر یه‌ک به شێوازێک کار و چالاکی بۆ چاره‌سه‌ریان ده‌که‌ن.
– ئه‌و NGOیانه ده‌توانن به خوێنده‌وه خۆیان و به پێی ئه‌و دۆخه‌ی که خۆیان له ناخۆ هه‌لده‌سه‌نگێنن پشتگیری که‌سێک له هه‌ڵبژاردن دا بکه‌ن یا نه‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ی که له داهاتوو دا درێژه به بزوتنه‌وه‌ی خۆیان بده‌ن.
زۆربه‌مان ده‌زانین و کۆماری ئیسلامی به باشی ده‌ناسین هێندیک له جین و توێژه‌کانی کۆمه‌ڵگا ناچارن به‌شداری هه‌ڵبژارن بکه‌ن و به‌شداری ئه‌وان به مانای ئه‌وه نییه که ڕژیمیان قه‌بووڵه. په‌س ده‌توانرێ NGO یه‌ک که شایه‌د پشتگیری حیزبێکی سیاسیشی له لابێت ئه‌و ده‌نگانه به لایه‌ک دا ڕابکێشرێ که وه‌ک ده‌نگدان و لایه‌نگری له‌و رێکخراوه غه‌یره‌ده‌وڵه‌تییه بێت.
چاوخشاندێک به هه‌ڵوێستی هێندێک له راگه‌یه‌نراوی حیزبه‌کان به‌رامبه‌ر به هەڵبژاردنەکانی مەجلیسی شووڕای ئیسلامی و مەجلیسی خوبرەگان ڕژیمی کۆماری ئیسلامی بۆمان ده‌رده‌خا که هیندێک له حیزبه‌کان هه‌ڵوێستیان زۆرتر وه‌ک NGO یه‌کی ناو ڕژیمی کۆماری ئیسلامی ده‌چێت تا حیزبێکی دژبه‌ری کۆماری ئیسلامی ئێران له دهرهوهی وڵات.
ئه‌و حیزبانه پێدەچێ له بیریان چۆته‌وه که حیزبێکی سیاسی و شۆرشگێرن و خاون ئیستراتژی و تاکتیک و دروشمن؟ له بیریان چۆته‌وه که هێزی چه‌کداریان به دژی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی هه‌یه و ئه‌و ڕژیمه سه‌رکرده و ئه‌ندام و کادری ئه‌وانیان شه‌هید کردووه و له سێداره داوه؟ له بیریان چۆته‌وه که له ماوه‌ی چه‌ند مانگی ڕابردوو به‌رپرسانی کۆماری ئیسلامی به ترۆریستی ناوبردن؟ ئینگار له بیریان چۆته‌وه که به کرده‌وه‌وی ترۆریستی له حه‌ولی له ناوچونیان دا بوون؟
به بۆچونی نووسەری ئەم بابەتە، حیزبێکی سیاسی به ڕابردوو و مێژوویه‌کی چه‌ندین ده‌یه خه‌بات به دژی کۆماری ئیسلامی ده‌با خوێنده‌وه‌یه‌کی قووڵتر و وردبینانه‌تر به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌ڵاتی سه‌ره‌رۆ و ستم و چه‌وسێنه‌ره‌وه‌ی مافی نه‌ته‌وه‌کانی ئێران هه‌با تا ئه‌وه‌ی که ئاستی خواست و داواکانت بێنی ئاستی NGO یه‌کی ناحکومی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی ئیران. ئه‌گه‌ر NGO یه‌ک بۆ ده‌ستبه‌رکردنی هێندێک ماف و درێژه به چاڵاکی و بزوتنه‌وه به دژی کۆماری ئیسلامی له داهاتوودا، ناچاره به پیچه‌وانه ویستی خۆی له هه‌ڵبژاردن دا به‌شداری بکا ئه‌وه حیزبێکی سیاسی خاوه‌ن به‌رنامه و پلانی سیاسی، ئابووری و کۆمه‌لایه‌تی که سیستمی کۆماری ئیسلامی به ته‌واوی له گه‌ڵی نامۆیه و دژایه‌تی له گه‌ڵ ده‌کا ناچار نێ ئاوا هه‌ڵوێست بنوێنی.
زۆر جار له ڕابردوو دا له زمان به‌رپرسانی هێندێک له حیزبه‌کان بیستوومانه که باس له‌وه ده‌که‌ن ئێمه هه‌ڵبژاردنمان بایکۆت کردووه و خه‌ڵک به‌شداریان کرددوه. لێره‌دا به بۆچوونی نووسەر به‌شداری به‌رچاو و زۆر و که‌می خه‌ڵک له هه‌ڵبژاردن به مانای ئه‌وه نییه که ئه‌م حیزبه‌ی هه‌ڵبژاردنی بایکۆت کردووه، شکستی خواردووه و یا هه‌ڵه‌ی کردووه. ئه‌و حیزبه به هه‌موو هێز و توانای خۆی حه‌ول ئه‌دا خه‌ڵک وشیار و ئاگا بکاته‌وه که فریوی پروپاگه‌نده‌کانی به‌رپرسان ڕژیم بۆ به‌شداری له هه‌ڵبژاردن نه‌خۆن و نه‌چنه سه‌ر سه‌ندووقی ده‌نگدان و بایکۆتی بکه‌ن. بۆ حیزبێکی سیاسی ئۆپۆزیسیونی دژبه‌ری کۆماری ئیسلامی گرینگ خوێندنه‌وه‌ی بارۆدۆخه‌یه‌که و ئه‌وه مێژوویه له باره‌ی درووست و نادروست‌بوونی هه‌ڵوێست و خوێندنه‌وه‌که‌ی بڕیار ئه‌دا و قه‌زاوه‌ت ئه‌کا هه‌ر وه‌ک له پێشتردا بینیومانه و شاهدی بووین.
