طبيعت را گاه به معنای جهان با تمام رویدادها و حوادث آن تعریف کرده اند، نيز آن را سلسله ای از علتها و معلولها برشمرده اند. البته معانی دیگری نیزاز قبیل عالم وجود، کائنات، هستی،گوهر، ماهيت و نظایر آن را برای طبیعت در نظر گرفته اند . موثرترین و مهم ترین عامل در تغييرات محيط زیست و بروز مسایل و مشكلات در آن، خود انسان است که با فعاليت هایی که برای ادامه و بهبود وضع زندگی خود در زمينه های مختلف انجام می دهد، هم موجب تغييرات مفيد و هم موجب تغييرات زیانبخش در محيط زیست و حتی برهم خوردن تعادل و موازنه نظام اکولوژیک و نابودی اکوسيستم شده است.
فكر پایان ناپذیری منابع طبيعی تا چند دهه قبل از پایان قرن بيستم وجود داشت. ولی مسير حوادث سال های پایانی این قرن مشكلی برای تجدید نظر جدی در این فكر باقی نگذاشت، یعنی در این زمان مشخص شد که منابع زمينی محدود و متعلق به نسل فعلی و نسل های آینده است و کسی حق ندارد بيشتر از سهم خود از منابع زمينی استفاده کند. در حال حاضر منابع طبيعی جهان به دو گروه تجدید پذیر و تجدید ناپذیرتقسيم شده اند. بدیهی است که یک منبع تجدید پذیر در صورتی که به شدت تخریب شود، به یک منع تجدید ناپذیر تبدیل خواهد شد. بررسی حدود چهل شاخص زیست محيطی در دهه پایانی قرن بيستم توسط یونسكو به طورکلی نشان می دهد که اقتصاد جهانی به دليل کم شدن منابع پوسته زمين دیگر به آن سهولتی که قبلاً رشد می کرد، توسعه نمی یابد.
انسان امروز با کوهی از مشكلات زیست محيطی مواجه است مانند: نابود شدن لایه اوزون، اثرگلخانه ای، جنگل زدایی، افزایش سطح آب دریاها، افزایش ناراحتیهای روانی و افزایش جرایم، وابستگی بيش از حد به ماشين و وسایل ماشينی، شيوع بيماری های ناشناخته، اسيدی شدن آب های شيرین و خاک حاصلخيز، آلوده شدن آب ها، افزایش پسماندها و پساب ها، نابودی و مورد تهدید قرار گرفتن گونه های گياهی و جانوری، کاهش منابع آب شيرین و هدر رفتگی آن، نابودی کشتزارها به واسطه فرسایش خاک و غیره.
در این رابطه در طول روزهای اخیر در مناطق مختلف کشورمان شاهد برداشت بی رویه از گیاهان بهاری بوده وطبق معمول سال های اخیر شاهد آتش سوزی مجدد در جنگل ها ومراتع نیز خواهیم بود که بالاخص در استان کردستان این آسیب ها تشدید شده اند که می توانند جنبه های مختلفی داشته باشد که از جمله آنها می توان به خسارت وقوع سیل آبان ماه سال ۹۴ در استان ایلام اشاره کرد.
طبق مشاهدات و بررسیهای انجام شده، افزایش بی رویه جمعیت و افزایش نیاز به تامین غذا و عدم دسترسی آسان به نیازهای اولیه و وجود دامپروری سنتی، استفاده حداکثری از منابع طبیعی و مراتع را سبب شده است بنابراین اگر نتوانیم طرحی جامع برای بهره برداری درست از مراتع را تدوین و به اجرا در آوریم، در سال های آینده پوشش گیاهی مراتع استان به کمترین میزان تقلیل می یابد که در این صورت مشکلات بیشتری گریبانگیر مردم خواهد شد و آیندگان نیز از این موهبت الهی بی بهره خواهند بود. در استان کردستان گیاهان خوراکی که شامل کنگر، ریواس،خوژه،شنگ،سووره ونه،گیلاخه،قازیاخه،همه گیاه،پیچک،تورشکه،هاز،پونه،کوزەله و غیره بوده به دلیل خواص بی شماری که دارند علاوه بر جنبه خوراکی به عنوان داروی طبیعت نیز شناخته می شوند، از طرفی عدم توسعه یافتگی کردستان نیز برداشت گیاهان بهاری را از لحاظ اقتصادی و نوع نیاز مردم توجیه می کند و میتواند منبع درآمد مناسبی برای مردمان بومی این دیار باشد که با تکرار تراژدی فروش زندگی امروز برای خرید نان فردا(ژیانی ئەمڕۆم ئەفرۆشم بۆ کڕینی نانی سبەی) توجیه این موارد عمومیت بیشتری یافتە است.
با این اوصاف نکته قابل توجه برای طرفداران طبیعت بدون در نظر گرفتن موارد فوق تخریب مراتع و نوع پوشش گیاهی می باشد که به سختی میتوان به روی آن چشم بست که به عقیده ما درمان این امر فراهم کردن زمینه توسعه به صورت بلند مدت برای استان و هم چنین آموزش های لازم جهت نوع برخورد با این نوع گیاهان می باشد که مهم ترین آنها مراقبت از ریشه گیاهان و آسیب نرساندن به ریشه هایشان جهت روند رشد در سال های آتی میتواند مسکن موقتی باشد بنابراین بررسی ها حاکی از آن است که تراکم و نوع پوشش گیاهی و مواد آلی در فرسایش خاک موثر هستند و خاک پوشیده از گیاهان متراکم، حداکثر مقاومت را در برابر جریان آب دارد.تامین پروتیین مورد نیاز انسان از طریق تعلیف دام ها از مراتع، فشار بر پوشش گیاهی را افزایش داده و روند صعودی استفاده از آنها، فرصت تجدید حیات گیاهان را از طبیعت سلب کرده است.لازم به تذکر است در مقابل سیستم های بهره برداری صحیح و علمی از جمله استفاده از چرای کنترل شده دام، میتواند در احیا و حفظ منابع طبیعی تاثیرات بسیار موثری داشته باشد و در این بین ارایه آموزشها و آگاهیهای لازم به روستاییان و دامداران به طور قطع می تواند آن ها را نسبت به مسئولیت هایی که در مقابل منابع طبیعی دارند، توجیه سازد.
نویسندە: آمانج قربانی