توند و تیژی و گوشار بۆ سه‌ر ژنان و ئافره‌تان له كۆمه‌ڵگاكانی جیهانی سێهه‌م زه‌قترین و به‌رچاوترین دیارده‌كانی ئه‌مڕۆی سه‌رده‌م و مرۆڤایه‌تییه. به كار هێنانی هێزی سه‌ركوت و ڕووخێنه‌ر له كۆمه‌ڵگای ئێران به گشتی و كۆمه‌ڵگای كورده‌واریدا به تایبه‌ت زۆر زاڵه به سه‌ر ژنان و ئافره‌تانی نه‌ته‌وه‌كه‌مان كه به‌شێكی گه‌وره‌ن له پێكهێنه‌رانی كۆمه‌ڵگای و هاوكات به‌دیهینه‌ر و ئافرێنه‌ر و دایكی نه‌وه‌كانی داهاتووی كۆمه‌ڵگا.
ئه‌مین خه‌واله – ڕۆژنامه‌نووس و هه‌واڵنێر
دوابه‌دوای شۆڕشی گه‌لانی بنده‌ستی
ئێران و هاتنه سه‌ر كاری ڕژیمی سه‌ركوتكه‌ری كۆماری ئیسلامی بۆ سه‌ر ده‌سه‌ڵات
ژنانی ئێرانی و له سه‌رووی هه‌مووانه‌وه ژنانی رۆژهه‌ڵاتی كوردستان زیاتر چه‌وسێندرانه‌وه
و ژیان و باری ئابووری و ڕه‌وتی ئازادییه‌كانیان كه‌وته مه‌ترسییه‌وه و هه‌موو
ئازادییه مرۆڤایه‌تییه‌كان و به‌ها ئینسانییه‌كانیان لێ زه‌وت كرا و له ژێر ناوی
نامووس و شه‌ره‌ف پاراستنی بنه‌ماكانی ئایینی ئیسلام گوشارێكی زۆر خرایه سه‌ر ئه‌م
به‌شه‌ی كۆمه‌ڵگا و ئافرێنه‌رانی میژوو. هه‌ر له سه‌ره‌تاییترین ساڵه‌كانی هاتنه
سه‌ر كاری رژیم گوشاری حیجاب و له‌چك سه‌ر كردنی زۆره‌ملی بۆ ژنان و ئافره‌تان و
به‌ردباران كردنی ژنانی تاوانبار و نه‌دانی بچوكترین ئازادییه‌كان و هاوبه‌شی له
كاروباری به كۆمه‌ڵ و حۆكمه ناله‌باره‌كانی ده‌زگا دادوه‌رییه‌كانی ئێران له‌وانه
ئه‌وه‌ی كه دوو ژن به پیاوێك به هه‌ژمار ده‌هاتن و دابه‌ش كردنی میرات و به‌شه‌ماڵ
به سه‌ر بنه‌ماڵه‌دا و هه‌ژمار كردنی ژنان دیسان به نیوه و نیوه‌چڵی گوشارێكی
زۆری خسته سه‌ر ئافره‌تان و هاوكات زوڵم و زۆری بنه‌ماڵه و باوك و برا و مێرد بۆ
سه‌ر ئافره‌تان و ڕێگری له به‌شداری كردنی ئافره‌ت له زۆر بۆنه و كۆبوونه‌وه و
ته‌نانه‌ت ڕێوره‌سمه ئایینی و نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی ئێرانی و كوردستانی ته‌نیا به
بیانووی ژن بوون و نیوه‌ی كۆمه‌ڵ. سه‌رجه‌م ئه‌م ڕێگرییانه بوونه هۆكاری ئه‌وه‌ی
ژن و ئافره‌ت به‌رده‌وام وه‌كوو هێزێكی بچووك و نیوه سه‌یر بكرێن و هاوكات ژنان
خۆیان زۆر به كه‌م سه‌یر بكه‌ن و زۆربه‌ی حه‌ز و هیوا و خولیاكانیان بشارنه‌وه و
هێزه‌كانیان له وجوودی خۆیان دا سه‌ركوت بكه‌ن و ده‌نگیان له بنه‌ڕه‌تدا بخنكێت
و ڕیگای به‌شداری هه‌ر چه‌شنه چالاكییه‌ك له خۆیان زه‌وت بكه‌ن.
زۆر جار ده‌بینرا له كۆمه‌ڵگای كورده‌واوری به تایبه‌تی و نه‌ته‌وه بنده‌سته‌كانی
دیكه‌ی ئێران ڕێگای خوێندن و فێربوون له ئافره‌تان زه‌وت بكرێت و رێگا نه‌درێت
بچنه مه‌كته‌ب و قۆتابخانه‌كان به بیانووی پاراستنی شه‌ره‌ف و ده‌سته‌واژه‌كانی
بۆچییه‌تی سبه‌ی ڕۆژ شوو ئه‌كات و ئه‌چیته ماڵه مێرد و نایه‌وێت و ده‌یان و سه‌دان
بیانووی بێ بنه‌مای دیكه كه به داخه‌وه له لای ژنان و ئافره‌تانیش وه‌كوو
حۆكمێكی له سه‌ره‌وه وه‌رگیرابوو و هێزی پرسیار و بۆچوون و راده‌ربڕینی لێ ئه‌ستاندبوونه‌وه
و هه‌موو بابه‌تێكیان به لاره‌ملی و ملكه‌چی به ناچار وه‌رده‌گرت و ڕێگایان ئه‌دا
مافه‌كانیان له لایه‌ن ده‌سه‌لات و له سه‌رووی هه‌موو ئه‌وانه‌وه بنه‌ماڵه‌یان
له ژێر پێ بنرێت و بێبه‌ش بن له سه‌ره‌تاییترین مافه‌كانی وه‌كوو خوێندن و هه‌لبژاردنی
هاوبه‌شی ژیانیان و توانای ئه‌وه‌ی كه بتوانن ئیش و كار و چالاكییه‌ك بكه‌ن و وه‌كوو
بنده‌ست و لاره‌مل سه‌یر نه‌كرێن.
له گه‌ڵ به‌ره‌و پێشچوونی كۆمه‌ڵگا به هاتنی ئینته‌رنێت و سه‌ته‌لایت و ته‌له‌فوون
و ده‌یان ئامرازی دیكه‌ی به‌ره‌و پێشكه‌وتوویی و به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی زانیاری و
هۆشیاری جه‌ماوه‌ر و كۆمه‌ڵگا ڕێگا خۆش كرا بۆ ده‌ركه‌وتن و خۆپیشاندانی زیاتری
ئافره‌تان و كۆمه‌ڵێك ئازادی زه‌وتكراو كه وه‌ك باسكرا له سه‌ره‌تاییترین مافه‌كانیان
بوو له به‌ر چاوی ئه‌م به‌شه‌ی كۆمه‌ڵگا روون و ئاشكرا كرا و به ناچار كۆمه‌ڵگا
ملكه‌چی خواسته‌كانیان بوون. مخابن ڕژیمی كۆنه‌په‌ره‌ستی كۆماری ئیسلامی دوای
ساڵانێك تا ئێستا دانی به سه‌ره‌تاییترین مافه‌كانی ژنان وه‌كوو به‌شێكی گه‌وره‌ی
كۆمه‌ڵگا و نیوه‌ی زیاتری كۆمه‌ڵگادا نه‌ناوه و به سه‌پاندنی زوڵم و زۆر و پێشێل
كردنی مافه ڕه‌واكانیان به‌رده‌وام بووه له گوشار خستنه سه‌ریان و به بیانووی
جوراوجۆر وه‌كوو له به‌ركردنی جل و به‌رگی داپۆشراوی زۆره‌ملی و سه‌ركۆت به
بیانووی ئه‌وه‌ی كه به‌شداری ژن بۆ وێنه‌ی له یاریگاكان و شوێنه گشتییه‌كان دژی
بنه‌ماكانی ڕژیمی ئیسلامییه رێگریان كردووه له به‌شداری ژنان له زۆربه‌ی بۆنه
و ڕێوڕه‌سم و میتینگ و كۆبوونه‌وه چاره‌نووس سازه‌كانی وڵات و نه‌ته‌وه‌كانیان.
به داخه‌وه له ساڵانی ڕابردوو دا به شوو دانی زۆره‌ملی كچان و ئافره‌تان له
لایه‌ن بنه‌ماڵه‌كانیان له كۆمه‌ڵگای كورده‌واری و كۆمه‌ڵگا نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی
دیكه زۆر باو بووه و بنه‌ماڵه قه‌ت بڕوایان به‌و بابه‌ته نه‌بووه كه مافی هه‌لبژاردن
به كچان و خۆشكانی خۆیان بده‌ن و زۆر جار ئافره‌تانیان له پێناو مڵك و ماڵ و
پاره و ده‌سه‌ڵات بۆ خۆیان به كه‌سانێكی نه‌ناسراو و نه‌شیاو و به ته‌مه‌نتر له
كچانی و خۆشكانی خۆیان داوه و هیچ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كیان له سه‌ر رابردووی ئه‌و كه‌سانه
نه‌كردووه و به ده‌س خۆیان و به زۆره‌ملی داهاتووی مناڵه‌كانیان به‌ره‌و
ئاقارێكی زۆر خراپ بردووه.
دیارده‌ی خۆكوژی له‌م ساڵانی دواییه‌دا تا ڕاده‌یه‌كی زۆر له ناو ژنانی كورده‌واری
زیادی كردووه به پێی ئاماری ناوه‌نده‌كانی مافی مرۆڤ و مافی ژنان و له سه‌رووی
هه‌موویانه‌وه به پێی دوایین ئاماره‌كانی ڕێكخراوی “هه‌نگاو”
ته‌نیا له ساڵی ڕابردووی زایینی دا ڕێژه‌یه‌كی نزیك به 86 ژن ده‌ستیان داوه‌ته
خۆكوژی و گیانی خۆیان له ده‌ست داوه كه زۆربه‌یان به هۆی ده‌سكۆرتی بنه‌ماڵه‌كانیان
و پێكهێنانی زۆره‌ملی ژیانی هاوبه‌ش و به كار هێنانی زه‌بر و زۆر له لایه‌ن بنه‌ماڵه
و مێرده‌كانیانه‌وه ده‌ستیان داوه‌ته ئه‌م كاره و گیانی خۆیان له سه‌ر داناوه.
هاوكات و له هه‌مان كاتدا هه‌ر ساڵی ڕابردوو ڕێژه‌یه‌كی دیكه نزیك به 27 ژن و
كچ له كوردستانی ڕۆژهه‌ڵات له لایه‌ن كه‌سه نزیكه‌كانی خۆیانه‌وه وه‌كوو مێرد
و باوك و برایان كوژراون و گیانیان له ده‌ست داوه و له گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ڕێژه‌ی خۆ
سووتاندن به‌رده‌وام ڕوو له هه‌ڵكشانه و ڕۆژ نیه هه‌واڵی گیان له ده‌ستدان و
خۆكوژی خانمێك یان كچێك به‌ر گوێی بیسه‌ران و كۆمه‌ڵگا نه‌كه‌وێت.
تیرۆری كه‌سایه‌تی و ڕووخاندنی باری ده‌روونی و هێرشی جه‌سته‌یی بۆ سه‌ر ژنان و
ئافره‌تان و به‌كارهێنانی ژنان وه‌كوو ئامێرێك و سه‌یركردنیان به چاوی سووك به
تایبه‌ت له كۆمه‌ڵگای بچووكی كورده‌واری و نه‌ته‌وه بنده‌سته‌كانی دیكه كاڕیكی وه‌های
كردووه ژنان كه به‌شێكی به‌رچاوی ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ن خۆیان له به‌شداری له
چالاكییه‌كان ده‌شارنه‌وه و تووشی گرفتی ده‌روونی و ڕووخانی شه‌خسیه‌تی و باری ده‌روونی
ده‌بن و زیاتر گۆشه‌گیر ده‌بن. له زۆر حاڵه‌ت په‌نا بۆ خۆكوژی و ده‌رمانخواردكردنی
خۆیان ده‌به‌ن و پشت له ماڵ و مناڵ و هه‌موو ئاواته‌كانیان ده‌كه‌ن و گیانی خۆیان
له ده‌ست ده‌ده‌ن و له زۆر حاڵه‌تی دیكه دا تووشی خه‌مۆكی و گۆشه‌گرتن و په‌ستانی
رۆحی و دڵ مردوویی ده‌بن و ڕاسته‌وخۆ و ناڕاسته‌وخۆ كارتێكه‌ری ده‌بێت له سه‌ر
كۆمه‌ڵگا و چوار ده‌وری خۆیان و بنه‌ماڵه‌كانیان.
گوشار و زه‌خت و زۆری ناوه‌نده ئه‌منیه‌تیی و حكومییه‌كان له چه‌ن ساڵی
رابردوودا به ڕاده‌یه‌ك زیادی كردووه كه ڕێگای به‌شداری ئه‌و چینه له كۆمه‌ڵگایان
له چالاكییه مه‌ده‌نی و سیاسییه‌كان به ته‌واوه‌تی له‌وان زه‌وتكردووه و هه‌ر به پشتبه‌ستن به دوایین ئاماره‌كانی
ڕێكخراوی هه‌نگاو ته‌نیا له ماوه‌ی ساڵی ڕابردوو دا 46 ژنی كورد له پارێزگا
كوردنشینه‌كانی ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان به تاوانی به‌شداریكردن له چالاكی سیاسی و
مه‌ده‌نی و ئایینی ده‌سبه‌سه‌ر و ڕه‌وانه‌ی ناوه‌نده ئه‌منیه‌تییه‌كان كراون و به
دڕندانه‌ترین شێواز لێكۆڵێنه‌وه‌یان لێكراوه و له باری رۆحی و ره‌وانی و جه‌سته‌یی
ئه‌شكه‌نجه دراون و زۆر جار بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر ڕێگایان پێنه‌دراوه پێوه‌ندی له
گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كانیان بكه‌ن له‌وانه خاتوو زارای مۆحه‌ممه‌دی یان “زارای
نیشتمان”
مامۆستای خۆبه‌خشی زمانی كوردی و چالاكی مه‌ده‌نی ته‌نیا به تاوانی فێركاری زمانی
دایكی بۆ منداڵانی كوردستان ماوه‌ی چه‌ن مانگه ده‌سبه‌سه‌ر و شوێنی ڕاگرتنی
نادیاره و ته‌نانه‌ت بنه‌ماڵه‌كه‌ی ئاگاداری ڕه‌وتی سڵامه‌تی و چاره‌نووسی
ناوبراو نین. له هه‌مان كاتدا گوشار بۆ سه‌ر چالاكانی و نووسه‌ران و ڕۆژنامه‌نووسانی
ژن ته‌نیا به هۆی ژن بوونیان و دژایه‌تی له گه‌ڵ یاسا بنه‌ڕه‌تییه‌كانی ڕژیمی
كۆماری ئیسلامی به‌رده‌وامه و ڕێگای به‌شداری خانمانیان له ئاوه‌دانكردنه‌وه و
بنیاتنانی كۆمه‌ڵگا گرتووه و ڕێگای جموجووڵ و چالاكییان له ژنان و ئافره‌تان به
ته‌واوه‌تی زه‌وتكردووه.
