چۆنیه‌تی كاره‌ساتی بۆتێ :
له 25ی مانگی گوڵانی ساڵی 1988دا، یه‌كێك له ئۆردوگاكانی كۆمه‌ڵه له بۆتێ له دۆڵی بالیسان، كه‌وته به هێرشی كیمیایی فڕۆكه جه‌نگییه‌كانی رژیمی روخاوی به‌عس‌و 23 پێشمه‌رگه‌‌و ئه‌ندام‌و كادری كۆمه‌ڵه بوونه قوربانی‌و زیاتر له 150 كه‌سی تر له پێشمه‌رگه‌كانی كۆمه‌ڵه ژه‌هراوی بوون.
سه‌ره‌تای ساڵی 1988 بۆ خه‌ڵكی كوردستانی عێراق، سه‌ره‌تای ده‌وره‌یه‌كی دیكه له هه‌ره جه‌نایه‌تكارانه‌ترین‌و دڕندانه‌ترین هێرشه‌كانی رژیمی دیكتاتۆری سه‌دام بۆسه‌ر خه‌ڵكی كوردستان بوو. شاڵاوی به‌دناوی ئه‌نفال‌و بۆمبارانی كیمیایی‌و روخاندنی ئاوایی‌و شارۆچكه‌كانی سه‌ر سنور ده‌ستی پێكردبوو، ده‌یان هه‌زار بنه‌ماڵه‌ی كوردستانی عێراق له شوێنێ باوباپیرانیان راگوێزران‌و به‌ره‌و شوێنێكی نادیار به‌ڕێكران كه‌ئێستاكه‌ش هه‌زاران كه‌س له‌م خه‌ڵكه بێ سه‌روشوێنن. رژیمی دیكتاتۆری سه‌دام حسه‌ین كه له‌شه‌ڕی ئێران‌و عێراق به‌ره‌و سه‌ركه‌وتن ده‌ڕۆیشت‌و چیتر كۆماری ئیسلامی‌و شه‌ڕ له دژی ئه‌م رژیمه‌ی وه‌ك كۆسپێك چاو لێنه‌ده‌كرد، كه‌وته تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه له خه‌ڵكی كورد‌و ده‌ستی كرد به پیلانێك كه ساڵانێكی دوورو درێژ نه‌یتوانیبوو ئه‌نجامی بدات. سه‌راسه‌ری خاكی كوردستانی عێراق له گه‌ڵ هێرشێكی دڕندانه‌دا به‌ره‌وڕوو بووه‌وه. هه‌ڵه‌بجه بۆمبارانی كیمیایی كرا، پاشان شاڵاوی هه‌ره جه‌نایه‌تكارانه‌ی ئه‌نفال له هه‌شت قۆناغدا ده‌ستی پێكرد. هه‌موو دێهات‌و شارۆچكه‌كانی كوردستان خاپور‌و چۆڵكران. كێڵگه‌‌و مه‌زرای خه‌ڵك ئاوریان تێبه‌ردراو كانیاوه‌كان وشككران‌و هه‌رچه‌شنه شوێنه‌واری ژیان‌و مرۆڤایه‌تی له‌و ناوچه‌یه له‌ناوبران. له‌م ناوه‌دا هێرشی دڕندانه‌ی رژیمی به‌عس ئۆردوگاكانی كۆمه‌ڵه‌شی گرته‌وه.
گیانبه‌ختكردوانی كۆمه‌ڵه له بۆتی، یه‌كه‌مین پێشمه‌رگه‌كانی كۆمه‌ڵه نین كه خوێنی ئاڵیان ناوچه‌یه‌كی باشوری كوردستان سووربكات‌و، ئه‌مه‌ش یه‌كه‌م جار نه‌بوو كه ئۆردوگاكانی كۆمه‌ڵه به‌ر هێرشی دڕندانه‌ی هێزه‌كانی رژیمی به‌عس بكه‌وێت، پێشتریش ئۆردوگاكانی كۆمه‌ڵه له مه‌علومه‌‌و هه‌ر له بۆتێ توشی هێرشی شیمیایی رژیمی به‌عس ببوونه‌وه.
بۆ یه‌كه‌مجار هاوڕێ سه‌عیدی موعینی ناسراو به خانێ، یه‌كه‌مین پێشمه‌رگه‌ی كۆمه‌ڵه بوو كه له تێكهه‌ڵچوونێكدا له‌گه‌ڵ سوپای به‌عس له ئاوایی درێ گیانی به‌خت كردو بووه یه‌كه‌مین شه‌هیدی كۆمه‌ڵه، پاش ئه‌وه‌ش گیانبه‌ختكردنی زیاتر 70 كه‌س له جه‌سورترین پێشمه‌رگه‌كانی كۆمه‌ڵه له‌گوردانی شوان، به هۆی كه‌وتنه گه‌مارۆی كیمیابارانه‌كه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌‌و هێرشی هه‌زاران كه‌سی هێزه‌كانی رژیمی ئێران. ئه‌مجاریش بۆمبارانی كیمیایی یه‌كێك له ئۆردوگاكانی كۆمه‌ڵه له بۆتی له ناوچه‌ی بتوێن كه بووه هۆی شه‌هید بوونی 23 پێشمه‌رگه‌ی كۆمه‌ڵه.
هونه‌رمه‌ند به‌كر له‌گزی كه خۆی له‌و كاته‌دا له بۆتێ پێشمه‌رگه بووه، رووداوه‌كه به‌م جۆره ده‌گێڕێته‌وه «ئێواره‌یه‌كی به‌هار بوو، پێشمه‌رگه‌كان له ناو سروشتی دڵڕفێنی ناوچه‌كه سه‌رقاڵی كار‌و چالاكی رۆژانه‌یان بوون، له پڕدا چه‌ند فڕۆكه‌یه‌كی جه‌نگی هێرشیان كرده سه‌رمان‌و ئۆردوگایه‌كیان بۆمباران كرد، تا چه‌ند ساتێك پێشمه‌رگه‌كان نه‌یانزانی چی روویداوه، كاتێك زانیان به‌كیمیایی هێرشیان كراوه‌ته‌سه‌ر هه‌موو شڵه‌ژان، ژماره‌یه‌ك به‌ره‌و خواره‌وه بۆ ناو دۆڵه‌كه هه‌ڵهاتن، ژماره‌یه‌كیش به‌ره‌و به‌رزایی شاخه‌كان، به‌داخه‌وه به هۆی ئه‌وه‌ی «با» گازه ژه‌هراوییه‌كه‌ی به‌ره‌و ژووره‌وه ده‌برد، ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی كه به‌ره‌و به‌رزاییه‌كان رۆیشتبوون، توشی گازه‌كه بوون‌و 23 كه‌سیان شه‌هید بوون‌و ژماره‌یه‌كی زۆریش به‌هۆی گازوه ژه‌هراویی بوون.
به‌داخه‌وه له‌ئاكامی ئه‌و هێرشه جینایه‌تكارانه‌دا ٢٣ هاوڕیی کۆمه‌ڵه‌و خۆشه‌ویستی هه‌ژاران‌و زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان له پێناوی ئامانجی به‌رزیاندا گیانیان فیداكرد. له‌ناو ئه‌و هاوڕێیانه‌دا بوون كه‌سانێك كه له شاره‌كانی ئێران‌و هه‌روه‌ها له‌كوردستانی عیراقه‌وه به ڕێزی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كۆمه‌ڵه په‌یوه‌ست ببون و له ژێر ئاڵای سووری كۆمه‌ڵه خه‌باتی سوسیالیستی خۆیان درێژه پێی ده‌دا. ئه‌م ئازیزانه بریتی بوون له:
١. ئیسماعیل مسته‌فازاده ٢. ئه‌حمه‌د محه‌مه‌دی ٣. بایزید به‌یاز ٤. په‌رویز تاجه‌وانچی ٥. حوسین سیگاری ٦. سه‌عید محه‌مه‌دی ٧. جه‌لال پێنجوێنی ٨. فریشته‌ی ره‌زایی (ناسراو به زوهره) ٩. عه‌بدوڵا هوشیاران ١٠. عه‌لی حه‌سه‌ن محه‌مه‌دی(ناسراو به ته‌همورس) ١١. فه‌ره‌نگیس شاهۆیی ١٢. كه‌ریم عه‌بدوڵاپوور ١٣. كه‌ریم جه‌نه‌تی ١٤- مریه‌م مه‌جنون (ناسراو به سه‌عاده‌ت) ١٥. كه‌ماڵ ره‌زا نه‌ژاد ١٦. كه‌یومه‌رس موهاجیر (ناسراو به جه‌بار) ١٧. مه‌نوچێهر مه‌حمودیان (ناسراوا به مورته‌زا) ١٨. محه‌مه‌د ره‌سوڵی خۆش سفه‌ت (ناسراو به حه‌مه بازووكا) ١٩. محه‌مه‌د عومه‌ر عه‌لی ٢٠. نادر قازی زاده(ناسراو به ئازاد) ٢١. ناسح مه‌ردووخ ٢٢. وه‌فا توتونچی ٢٣. حامد موده‌رسی
بانگه‌وازی سوور . بۆ بیست‌و سێ ئه‌ستێره سووره‌ی دۆڵی بۆتێ
(هۆنراوه‌ی: حسه‌ین شه‌به‌ق)
له ئێواره‌یه‌كی خۆره‌تاوی هه‌واكه‌ش‌و سافی به‌هاریدا گه‌واڵه هه‌وری ئه‌رخه‌وانی خاڵ خاڵ شین‌و سپی هێور هێور به سه‌ر شاخ‌و دوڵه‌كاندا تێده‌په‌ڕی. پیره‌دارپه‌ڵكه‌كانی تازه له‌ق‌و پۆیان خوێنی شینی به‌هاری تێده‌گه‌ڕا‌و چرۆچڵیان تاڵه‌سه‌وز ده‌بوون. جریوه‌‌و چریكه‌ی جوڕه‌و چۆله‌كه‌كان ئه‌وناوه‌یان پڕ كردبوو، كێشه‌وه پووشی ماڵیان بوو. ئه‌ویندارانی باخی ژین تازه خه‌ریك بوون شكۆفه‌ی دڵیان بۆ باڵداری سركی خۆشه‌ویستی ده‌كرده‌وه له قه‌راخ رێگه خیزرێژو رێچكه به‌رده‌ڵانیه‌كانی سه‌رچه‌م‌و كانی دوو دوو و چه‌ند چه‌ند مه‌لی ده‌نووك سووری ئازادی تازه هه‌وای بن باڵیان ده‌دا. ئێواربوو، كیژی خۆره‌تاو تازه خه‌ریكبوو په‌رچه خاوه‌كانی له به‌ر ئاوێنه‌ی چه‌م شانه بكات، بولبولێكی عاشق‌و مه‌ست له سوێی گوڵی تاوان خه‌ریكبوو تازه به‌تازه گه‌رووی بۆ چریكه‌یه‌كی نوێ‌و ئاگرین بكاته‌وه. چركه‌ی زه‌مان زه‌نگی رۆژی 25ی گوڵانی ساڵی 1367ی به گوێی هه‌موو زینده‌وه‌راندا راگه‌یاندبوو. ئێواره‌بوو، هه‌موو نازی به‌هار‌و سه‌وزایی وژوان‌و دڵداری، ئاڵۆزكان‌و شێوان. له پڕ ئاسمان تاریك داهات شاخ‌و چیا پارچه پارچه به‌سه‌ر دۆڵ‌و چۆمدا رووخان. له ناو گه‌رده‌لوولی ناپاڵم‌و سیانوور‌و خه‌ردڵدا، تارمایی دزێوی فڕۆكه مه‌رگ هێنه‌ره‌كان تیژ تیژ تێده‌په‌ڕی، ئه‌م شێعره بانگه‌وازی سووری ئه‌و ئێواره شێواوه‌یه. با، شنه‌ی به‌هار بیبا، بیبا تا به گوێی عاشقانی رێگای ئازادی بگات.
یاران!یارانی وه‌فاداری من
گوڵاڵه سووره‌ی نه‌وبه‌هاری من
چه‌پكه‌گوڵێك بوون له باخی ژیان
به ده‌ستی زریان په‌ڕ په‌ڕ هه‌ڵوه‌ران
له‌م ناوه ئیتر به‌هار خه‌زانه
گژه‌بای تووڕه‌‌و گه‌ڵا رێزانه
بولبول له باخان له‌پای گوڵ كه‌وتوون
مه‌لی به‌هاری له چریكه كه‌وتوون
گه‌ڵا زه‌رد، گوڵ زه‌رد، دارو ده‌وه‌ن زه‌رد
سه‌راسه‌ر ده‌شت‌و باخ‌و چه‌مه‌ن زه‌رد
گه‌ڵای داره‌كان وه‌ك ئێوه وه‌رین
شكۆفه په‌ڕپه‌ڕ فه‌رشی سه‌ر زه‌وین
چاو له هه‌ر كوێ ده‌كه‌م زه‌ردی خه‌زانه
ماڵمان كپ‌و چۆڵ بۆتێ وێرانه
له‌گه‌ڵ كۆچی سوور نه‌وبه‌هاریش چوو
ئه‌ی هاوار، هاوار ئه‌م كۆچه چی بوو
یاران !یارانی ئه‌وینداری من
گوڵاڵه سووره‌ی نه‌وبه‌هاری من
سه‌دان گوڵ‌و باخ له داخان ده‌گرین
سه‌ر شینه یه‌كسه‌ر سابڵاخی خوێنین
ئیلام‌و سنه‌‌و مه‌هاباده‌كه‌م
هه‌ولێری هێدی‌و كۆن ئاباده‌كه‌م
زیاتر له هه‌رچی ئه‌مڕۆكه ئێوه
ته‌می مه‌ینه‌ت تان باری سه‌ر لێوه
به دوای كۆچه‌وه مه‌بادا بگرین
ده‌ردی بێ كه‌سیم بشۆن به ئه‌سرین
كه‌سی من ئه‌وه‌ن سه‌ر به‌رز‌و رووسوور
له‌ئاست دوژمنان وریان‌و جه‌سوور
ده‌بێ گریانمان بكه‌ین به هاوار
هاوارمان بۆجه‌نگ له مه‌یدانی شار
باپێچ با‌و هه‌ڵ چێ ئه‌م ده‌ریای ژانه
بكابه تۆفان ئه‌م شه‌پۆلانه
تا دوورو نزیك تێبگه‌ن لێمان
گورگی وه‌حشی چی ده‌كه‌ن پێمان
بانگه‌وازی سوور ده‌نگ ده‌داته‌وه
هێزی رزگاریم كۆ ده‌كاته‌وه.
من نازانم، باوه‌ڕ ناكه‌م ئیتر ئێوه هه‌رگیز نه‌بینمه‌وه. دێم‌و دێم به روانینم لێره‌و له‌وێ پێچاو پێچی ئه‌م دۆڵانه ه سه‌ر رێگه‌ی قه‌راخ رووبار له ئه‌ستێرك‌و لێوی جۆبار، له گوێی ماڵه نایلۆنیه‌كان له‌سه‌ر كانی له بن چه‌تری پیره‌دار‌و له‌سه‌ر سه‌كۆ‌و هه‌ڵدێره‌كانی به‌رده‌ڵانی‌و سه‌وزه‌ڵانی، له گه‌ڵتانم. ده‌تانبینم، ده‌تاندوێنم به‌تاسه‌ی دڵ‌و به روانینم له ناو چاوتان من ده‌ڕوانم له‌م دونیایه پڕاوپڕی دڵی كه‌یلی هه‌ست‌و گیانم وه‌ك ئێوه‌م رازی عشقی پیرۆزتانم له دڵدایه، چاوتان وا له چاومدا ئازیزانم .بۆنی هه‌ناسه‌و دێ‌و وه‌كوو به‌هار دڵتان له ناو دڵماهاوڕێیانم خۆشه‌ویستی خۆێنه له ره‌گمایه، ئێوه هه‌ستن، بیرن، ئاره‌زوون، په‌یكه‌ری پاكی نه‌سره‌وتوون، عیشقی زیندوون، شكۆی ژینی پڕ له به‌هارن، ئێوه ره‌مزی خۆشه‌ویستین، به‌رزترین تابڵۆی قاره‌مانی‌و دڵ‌و بیری وه‌فادارن، غورووری سه‌ركه‌شی چیاو لووتكه‌كان وا له پاتان له به‌هاران دڵرفێن تر بوو به‌زم‌و سه‌فاتان. ئێوه به‌سته‌ن، شیعرن ، ئه‌وینن،داستانن هه‌ناسه‌ی عیشقی زیندوون. چیرۆكی سه‌رزمانن ده‌شت‌و شاخ‌و گوڵ‌و باخ‌و لووتكه‌ی چیاو گیانی چه‌م‌و به‌رده‌ڵانن. ئێوه خۆشه‌ویستی شار‌و گوند‌و ماڵ به ماڵی هه‌ژاران‌و رێنوێنی هاوچینان‌و وزه‌ی پڕله تاوی هه‌ناوی ناو هاوڕێیانن.
