روژی کورد_ اسدالله عسکر اولادی، رئیس بخش صادرات اتاق بازرگانی ایران در مصاحبه با رادیو اقتصاد گفت: “در کنار تجارت خارجی، قاچاق حدود 15 میلیاردی در بحث واردات و صادرات را شاهد هستیم که از دید همه وزارتخانه ها خارج است”.
قبل از این رئیس مرکز پژوهشهای مجلس جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که میزان قاچاغ کالا در ایران ٢٠ میلیارد دلار است.
عسکراولادی تاکید کرده که قاچاغ کالا در مبادی وردی صورت میگیرد.
مسئولین ایران جمهوری اسلامی در حالی از بازار چندین میلیارد قاچاغ صحبت میکنند که در ٧ ماە گذشته به دستور ارگانهای امنیتی جمهوری اسلامی توسط فرمانداریها مجراهای کولبری در مرزهای کوردستان را بسته شد، مجراهای کولبری ، راههای بین مرزی در مرزهای پیرانشهر، سردشت ،پاوه و مریوان بودند که به یک فرد اجازه میدادند با اجازه رسمی فرمانداری و بدون پرداخت گمرگ در قبال پرداخت وجهی مشخص، چند قلم کالای خاص را وارد کند؛ افرادی که از این مجراهای استفاده میکردند مجبور بودند با پای پیاده و حمل کالا روی کول خود، کالا را از مرز وارد کنند، وارد کنندگان کالا از این راه که کولبرخوانده میشود، کولبرها خود صاحب کالا نیستند، بلکه صاحب اصلی کالا تاجرهای از مرکز ایران هستند، که از طریق این مجراها و با پرداخت دستمزدی مشخص به کولبران کالاهای خود را از مرز عبور میدهند.
دلیل ایجاد این مجراهای مرزی که در سال ١٣٨٥ ایجاد شدن مسئله افزایش بیکاری و عدم وجود فرصتهای شغلی در کوردستان بود.
جدا از این مجراها مرزی ، شرایط جغرافیای مرزها کوره راههای را ایجاد کرده که کسانی از طریق این کورهراهها اقدام به وارد کردن کالا به داخل ایران میکنند، دلیل روی آوردن به این شغل مسئله بیکاری و فقر شدید در استانهای کوردستان شرقی است. این افراد نیز کولبرخوانده میشوند و آنها هم از طریق حمل کالا بر روی شانههای خود و نیز حمل کالا با قاطر یا اسب کالاهای را از مرز رد میکنند نیروی انتظامی حق دارد به کسانی که از مجراهای غیره قانونی اقدام به وارد کردن کالا میکنند، مستقیما شلیک کند ، طبق آمار رسمی سایت خبری حقوق بشری “ههنگاو” شلیک مستقیم نیروی انتظامی به کولبران و تعقیب و گریز آنها توسط نیروی انتظامی در سال جاری میلادی ٤٥ نفر کشته و ٣٥ زخمی در برداشته است.
شلیک مستقیم به کولبران در شرایطی انجام میشود که طبق اعلام رسمی ایران، بیشینه کالای قاچاغ ایران از طریق مرزهای رسمی و بنادر ایران انجام میشود.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور پیشین ایران در دوران ریاست جمهوری خود سپاه پاسداران را به دست داشتن در قاچاغ کالا در ایران متهم کرد .
طبق آمار رسمی اعلام شده توسط مرکز آمار ایران خانوارهای شهری استانهای ایلام و سنه در سال ١٣٩٤ کم درآمدترین استانهای ایران بودند و طبق همین آمار یک خانوار شهری تهرانی دو برابر یک خانوار کورد درامد دارد، با بستن مجراهای کولبری یکی از فرصتهای شغلی در این استانهای از بین میرود در بهار ١٣٩٥ و قبل از بستن مجراهای کولبری فرمانداری سردشت اعلام کرد بود که ٨٠٠٠ هزار کولبر در مجراهای مرزی سردشت شاغل هستند و فرمانداری پاوه نیز آمار ١١ هزار کولبر را اعلام کرده بود.
انتظار میرود با بستن مجراهای رسمی کولبری میزان کولبران در مجراهای غیره رسمی افزایش بیابد و این مسئله هم میتواند به معنای بالا رفتن آمار کشته شدن کولبران باشد.
کولبران در مجراهای رسمی و غیره رسمی خود صاحب کالا نیستند تنها کسانی هستند که کالا را در قبال دستمزدی مشخص از مرزهای رد میکنند و در آن طرف مرز به صاحب کالا میرسانند.