عربستان قدرتی فرا منطقه ای

فریبورز آبدانان

عربستان سعودی به صورت سنتی یکی از قطب های جهان عرب و اسلام بوده و همیشه داعیه رهبری جهان عرب و دنیای اسلام را نیز داشته است. پادشاهی سعودی با استفاده از درآمد بالای حاصل از فروش نفت سعی کرده است تا به هر ترتیب ممکن تحولات منطقه را به نفع خود رقم بزند.
عربستان در تئوری های مطرح ژئوپلیتیکی جایگاه ممتازی دارد. دسترسی همزمان به دریای سرخ و خلیج فارس ، می تواند جایگاه ژئو استراتژیکی و ژئو اکونومی آن را در منطقه دوچندان سازد. عربستان با تولید روزانه 12 میلیون بشکه در روز تاثیر عمده ای در حفظ ثبات قیمت نفت ایفا می کند و از سوی دیگر قرار گرفتن قبله گاه مسلمین جهان و منافع فرهنگی و مادی آن ، جایگاه عربستان را در جهان اسلام ممتاز می سازد. بنابراین اولویت های سیاست خارجی عربستان را می توان در رهبری جهان عرب و کشورهای مسلمان هم پیمانش و حفظ همزمان جایگاه پیشتاز خود در صادرات نفت عنوان کرد ، سیاست زیرکانه خارجی ریاض هم در چگونگی ایجاد هارمونی مناسب میان رهبری جهان عرب و اسلام سنی از یک سو و حفظ روابط راهبردی با غرب از دیگر سو بسیار موفقیت آمیز بوده است.
عربستان و ایران :
نقطه آغاز پایان نفوذ منطقه ای رژیم ایران زمانی بود که غرب برسر موضوع هسته ای این کشور تک محصولی را تحریم کرد و در پی آن تحولات منطقه ای شروع شدن عربستان بعنوان قدرت نفتی جهانی تصمیم به کاهش قیمت نفت گرفت و با وجود تحریم های غرب علیه رژیم ایران کار برای این کشور بسیار سخت تر شد ! در اولین استارت تغیر و تحولات منطقه در تونس و مصر و لیبی روسیه قطب بزرگ جهانی از ساحه سیاسی و اقتصادی کشورهای تونس و مصر و لیبی حذف شد و موج تحولات سوریه هم پیمان استراتژیک ایران و روسیه را در بر گرفت و رژیم سوریه با مردم معارضی که از طرف سعودیه پشتیبانی میشدن مواجه شد ایران با وجود تحریم ها و فشارهای وارده از سوی غرب و کاهش قیمت نفت از سوی عربستان اما وارد میدان دفاع از دیکتاتوری بشار اسد هم پیمانش شد ،شاید باراندازی رژیم بشار اسد برای سعودیه در اوایل کاری دشوار نبوده باشد اما هدف سعوده از به طول انجامیدن جنگ سوریه متحمل کردن ایران به خسارتهای جانی و مالی و کشاندن روسیه به باتلاق سوریه باشد هم چنان که در دوره شوروی سابق در همچین باتلاقی گرفتار شد و انتاجش فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شد .
عربستان و یمن : رژیم ایران برای جبران خسارتها و شکست در جنگ سوریه در تلاش ایجاد کلیدوری برای فشار بر سعودیه در یمن تلاش کرد و این تلاش در اوایل به موفقیت انجامید اما دیری نکشید که با واکنش شدید ابر قدرت منطقه عربستان مواجه شد و تمام پلان های ایران را به باد داد ، شارژ کردن حوثی های یمن از طرف ایران بر علیه سعودیه با واکنش تند عربستان و هم پیمانانش مواجه شد و متحدان عربستان در موضوع یمن و تهدید باب المندب هم اتحاد نظامی تشکیل دادن و هم بعد آن در برابر حمله به سفارت عربستان کشکورهای متحد سعودیه روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کردن ، در کل عربستان ایران را در چنان ایزولاسیونی قرار داده که با وجود شایعات حمایت عربستان از معارضین سنی در ایران امکان شدت گرفتن مسائل داخلی با حمایت عربستان در ایران بسیار بالا است .
عربستان و روسیه :
نقطه آغاز پایان اتحاد جماهیر شوروی وقتی بود که عربستان تصمیم گرفت تا در سال 1985 از سیاست افزایش قیمت نفت حمایت نکند. سقوط مداوم قیمت نفت باعث کاهش شدید درآمدهای حاصل از صادرات اتحاد جماهیر شوروی شده و این کشور را وادار کرد تا برای واردات غلات و سیر کردن شکم مردم خود به غرب وابسته شده و قرض بگیرد و در پایان جماهیر شوروی از هم پاشید.
در طی این تحولات جدید منطقه بنام بهار عربی که حاکمیت چندین کشور بنفع غرب و هم پیمانان منطقی اش با رهبری عربسان سعودی تغییر کردن نیز بزرگ ترین ضربه را روسیه خورد، تونس و مصر و لیبی که از خریداران سلاح و تجهیزات عسکری روسیه بودن بتمامی از هژمون روسیه خارج شدن و عربستان توانست با استفاده از قدرت خود حاکمیت ان کشورها را بسود خود و غرب تغیر دهد . از شروع تحولات تاکنون عربستان با استفاده از قدرت نفتی خود توانست نرخ نفت را کاهش دهد و این نیز پایه های اقتصادی روسیه و ایران را به لرزه درآورد

رشد اقتصادی روسیه به برکت قیمت بالای نفت و گاز طبیعی از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸ میلادی به‌طور متوسط هفت درصد بوده است. اما اکنون روزهای خوش سپری شده و سقوط قیمت نفت، پایه‌های اقتصادی این کشور را به‌شدت متزلزل کرده است: سقوط بهره‌وری، کاهش نیروی کار، صنایع غیررقابتی، شرکت‌های خصوصی که توسط رقبای دولتی و شبهدولتی احاطه شده‌اند از جمله تاثیرات کاهش قیمت نفت و در نتیجه کاهش درآمدهای نفتی روسیه است . متزلزل شدن اقتصاد روسیه تاثیر کاهش نرخ نفت از سوی عربستان است .روسیه با توجه به سابقه شکستش در فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که بزرگترین فاکتور فروپاشیش کاهش نرخ نفت از سوی عربستان بود اکنون نمیخواهد از این بیشتر کوچک شود و در ایزولاسیون شدیدتر قرار بگیرد زیرا از تداخلاتش در تحولات منطقه و بخصوص سوریه ناگزیر فرار را ترجیح داد تا بیشتر موجب خشم عربستان قرار نگیرد .

نظرات