به نظر میرسد که هدف اصلی از سفر وزیر امور خارجه ایران به مسقط و دوحه، افزایش تنش و ایجاد فتنه میان کشورهای عربی بوده است. در واقع، بحران کنونی قطر و کشورهای بایکوت کننده، توسط رژیم دوحه و با حمایت سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران ساخته و پرداخته شده است. در همین بین، ناظران براین باورند که سفر محمدجواد ظریف، به مسقط و دوحه که در اوج تنش میان کشورهای خلیج عربی بوده صرفا برای افزایش تنش و شعلهور کردن هر چه بیشتر اختلافات فیمابین این کشورها بوده است. کما اینکه، کارشناسان امور سیاسی منطقه معتقدند که مواضع تهران در قبال این بحران، دوحه را به عناد و لجاجت هرچه بیشتر تشویق کرد تا همچنان به سیاستهای خود به ویژه مسالهی حمایت از جماعت اخوان المسلمین و گروهکهای تروریستی ادامه دهد. گفتنی است که از بدو آغاز بحران دوحه تاکنون این بار اول است که وزیر امور خارجه ایران به دوحه سفر میکند.
روز دوشنبه و پس از دیدار محمدجواد ظریف، با پادشاه عمان، قابوس بن سعید، رسانههای جمهوری اسلامی، این دیدار را به صورت وسیع پوشش داده و گفتند که دو طرف خواهان توسعهی هرچه بیشتر روابط دیپلماتیک میان تهران و مسقط شدهاند. رسانههای جمهوری اسلامی طوری این خبر را پوشش داده که انگار سلطنت عمان با کشورهای دیگر خلیج عربی اختلاف دارد. این رسانهها، از عمق روابط فیمابین سخن گفته و تاکید داشتهاند که مواضع تهران و مسقط در قبال قضایای منطقه همسو و مطابقت دارد. همچنین، رسانههای رژیم جمهوری اسلامی ایران از دیدار ظریف، با سلطان قابوس، سوءاستفاده کرده و تلاش داشتند تا به هر صورتی که شده نقش رژیم تهران را در حمایت از تروریسم و ناامن کردن ثبات و امنیت منطقه، پنهان کنند. تا شاید این مساله را وانمود کند که تهران میتواند از طریق برخی از کشورهای خلیج عربی، خود را از انزوار بینالمللی بیرون بکشد. لیکن، مسالهای که در این راستا جالب توجه بوده این است که پوشش رسانههای سلطنت عمان بسیار عادی بوده و سخنی از مواضع مشترک میان ایران و عمان به میان نیاورده است. لذا، پوشش وسیع خبری رسانههای جمهوری اسلامی از سفر محمدجواد ظریف، به سلطنت عمان، جنبهی تبلیغاتی داشته و کاملا پروپاگاندای سیاسی بوده است تا شاید تنش و اختلاف میان کشورهای برادر خلیج عربی افزایش یابد.
اما رژیم قطر که شریک رژیم ایران در مسالهی حمایت از تروریسم بوده و هست، کاملا از سفر ظریف، به سلطنت عمان، خوشحال و تلاش کرد تا مواضع و رفتارهای خود را، با نزدیک شدن به تهران تقویت کند. گفتنی است که سیاست قطر مانند سیاست جمهوری اسلامی ایران بر پایهی فرصتطلبی استوار است و هر دو برای ایجاد فتنه و اختلاف میان کشورهای منطقه تلاشهای فراوانی تاکنون داشتهاند. کما اینکه، رژیم قطر به شدت به دنبال ایجاد اختلاف میان تهران و ریاض بوده و هست. از سوی دیگر، اپوزیسیون قطر در صدد تشکیل دولت موقت و گویا موافقت بسیاری از کشورهای جهان را به همراه خواهد داشت. علاوه برآن، رژیم دوحه در شرایط اقتصادی سختی قرار گرفته و گزارشها حاکی از کاهش ذخایر نقدی قطر از 500 میلیارد به 40 میلیارد دولار بوده است.
همزمان با سفر بحث برانگیز محمدجواد ظریف، به قطر و ادعای وی مبنی بر تمایل کشورش برای بهبود و توسعهی روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه، سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، اظهارات کینه توزانه و بسیار زشت و خصمانه علیه مملکت عربی سعودی داشته و متاسفانه بازهم مسالهی حادثهی حجاج در منی که سال قبل رخ داده بود و بر اثر ازدحام شماری از حجاج کشته شدهاند را به میان کشید تا شاید از این رو فشار به وجود آمده علیه قطر به واسطهی کشورهای عربی بایکوت کننده، را کاهش دهد.
به هرحال، سفرهای مقامات جمهوری اسلامی به برخی از کشورهای عربی، بخشی از تلاشهای رژیم تهران برای مداخله در امور داخلی این کشورها است و در واقع، هدف اصلی آن گسترش تشیع و جذب مزدور در کشورهای خلیج عربی است. لذلک، برخی از کارشناسان معتقدند که تهران تلاش دارد تا دوحه را به مرکز فعالیتهای مخرب خود در خلیج عربی و عموم منطقه تبدیل کند. کما اینکه، در این دیدار، وزیر امور خارجه ایران با مقامات قطری، دربارهی برخی از مسائل و پروندههای کاملا سری و مخفیانه بحث و گفتگو کرده که گویا پایگاه نظامی ایران در قطر و حضور نیروهای سپاه پاسداران و همچنین فعالیتهای مخرب و مشترک ایران و قطر در منطقه، از جمله موضوعاتی است که در این دیدار به بحث و گفتگو گذاشته شده است.
مركز مطالعات و تحقيقات المزماة