له‌م دیمانه‌یه‌دا کە لەلایەن “هاوار”ـەوە ئەنجام دراوە، تارا محه‌مه‌د، شاعیر و ڕۆژنامه‌نووسی کورد، وڵامی چه‌ند پرسیاری په‌یوه‌ست به ڕه‌وشی ژنان له کوردستان ده‌داته‌وه و به‌م جۆره ڕا و بۆچوونه‌کانی بۆ ناوەندی ڕۆژی کورد ده‌خاته‌ڕوو.
ڕۆژی کورد: وه‌ك شاعیر و ڕۆژنامه‌نووس و چالاكێكی بواری ژنان له ئێستادا ڕەوشی ئافرەتانی كورد به‌گشتی چۆن دەبینی؟
تارا محه‌مه‌د: ئافرەتانی كورد له دۆخی جیاوازدا ده‌ژین. له ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان هیچ ئازادییه‌کیان نییه، له باکوور ده‌رفه‌تی کوردایه‌تییان پێ نادرێت، له ڕۆژئاوا یان ئاواره و ده‌ربه‌ده‌ر کراون، یان ده‌ستیان داوه‌ته چه‌ک و شه‌ڕی تیرۆریستان و داگیرکه‌رانی کوردستان ده‌که‌ن، که له ئێستادا تورکیاشی هاوتووه‌ته سه‌ر. له باشوور ئه‌گه‌رچی کرانه‌وه‌یه‌ک بۆ کاری ئافره‌تان له بواری سیاسی و ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی به‌دی ده‌کرێت، به‌ڵام تا ئێستاش نه‌ریتسالاری کۆسپی گه‌وره‌ی به‌رده‌م کار و چالاکیی ئافره‌تانه و پیاوان ده‌سه‌ڵاتی سیاسییان قورخ کردووه. ئافره‌تانی کوردی تاراوگه‌ش ئه‌گه‌رچی حه‌ماسێکی زۆریان بۆ مافه ته‌ته‌وه‌ییه‌کان هه‌یه و زۆربه‌یان داکۆکی له مافه‌کانی ئافره‌تان ده‌که‌ن، به‌ڵام ژیانی ڕۆژانه‌یان وایکردووه له‌گه‌ڵ ڕێزم بۆیان، وه‌ک روبۆت کار بکه‌ن، بۆیه ده‌رفه‌تی که‌متریان بۆ کاری سیاسی و ڕێکخراوه‌یی هه‌یه.
ڕۆژی کورد: ئافرەتانی کورد لە رووی سیاسی و ئیدارییەوە پێگەیه‌كی به‌رچاویان نییه، تا چه‌ند خۆیان له‌و بواره‌دا كه‌مته‌رخه‌مییان كردووه؟
تارا محه‌مه‌د: له هه‌موو کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی نێرسالاری، پیاوان ده‌سه‌ڵاتی سیاسییان زه‌وت کردووه و ڕێگری له به‌شداریی ئافره‌ت له ناوه‌نده‌کانی بڕیاری سیاسیدا ده‌که‌ن. واته ئه‌رکی ئافره‌ت ته‌نیا له منداڵداری و هاوسه‌رداری و کاری ناوماڵدا ته‌حدید ده‌که‌ن. به‌ڵام ئافره‌تی کورد له دێرزه‌مانه‌وه پێگه‌ی به‌رزی هه‌بووه له نێو خێزان و له نێو کۆمه‌ڵگه‌دا، له مێژووی کۆنمان ئافره‌تی سه‌رکرده و خاوه‌ن بڕیارمان هه‌بووه، له ئێستاشدا ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له خانمانی کورد له ناو ئه‌حزابی کوردستانی پله‌ی باڵایان هه‌یه و خاوه‌ن بڕیاری خۆیانن، به‌ڵام به‌داخه‌وه رێژه‌یان که‌مه و له ئاستی پێویست نییه. ئافره‌تان نابێت له به‌رامبه‌ر کۆسپه‌کانی نه‌ریتسالاری و پیاوسالاریدا چۆک دابده‌ن. هه‌ر ئه‌وه‌ی که تا ئێستا پاشکۆی پیاوانن، جۆرێکه له‌و که‌مته‌رخه‌مییه‌ی که ئێوه باستان کرد. واته ئافره‌تی کورد که‌متر هه‌وڵی خۆپێگه‌یاندن و به‌رزکردنه‌وه‌ی ئاستی زانستی سیاسی و یاسایی خۆی داوه.
ڕۆژی کورد: زۆر جار دابونەریتی كۆمەڵگه به رێگر و كۆسپی به‌رده‌م بەرەوپێشچوونی ئافرەتان داده‌نرێ، چۆن ده‌كرێ به‌سه‌ر ئه‌و نه‌ریتانه‌دا زاڵ ببن؟
تارا محه‌مه‌د: په‌روه‌رده‌ی سه‌قه‌ت شتی باشی لێ ناکه‌وێته‌وه. له کۆمه‌ڵگه‌ی دواکه‌وتوو به کوردستانیشه‌وه، جیاکاریی ڕه‌گه‌زی زۆر زه‌قه. کچ له دووگیانبوونی دایکیه‌وه تا له‌دایکبوونی، دواتر له ناو خێزان و کۆمه‌ڵگه‌دا تا مردنی به‌رده‌وام غه‌دری لێ ده‌کرێت و مافه‌کانی پێشێل ده‌کرێت، ته‌نانه‌ت له پرسه و ڕێوڕه‌سمی کۆچی دواییشیدا جیاکاری ده‌کرێت. بۆیه بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر ئه‌و پێشێلکارییانه و بۆ بنبڕکردنی پێویسته ڕێکخراوه حکوومی و ناحکوومییه‌کان و میدیاکان و به‌تایبه‌تی په‌روه‌رد پلانی جۆراوجۆریان بۆ نه‌هێشتنی جیاوازیی ڕه‌گه‌زی هه‌بێت. ده‌بێت له باخچه‌ی ساوایانه‌وه منداڵ وا فێر بکرێ که کچ و کوڕ هه‌ردووکیان مرۆڤن و له مافدا یه‌کسانن.
ڕۆژی کورد: نكۆڵی له‌وه ناكرێ كه زۆرینه‌ی میدیای كوردی بایه‌خیان به مافه‌كانی ئافره‌ت داوه و كه‌م تا زۆر كاریان له‌سه‌ر كردووه، به‌ڵام بۆچی تا ئێستا خۆكوشتنی ئافرەتان بەردەوامە؟
تارا محه‌مه‌د: فشارە كۆمەڵایەتی و نەریتییەكان لەسەر ئافرەتان و ئاشنانه‌بوونیان به مافە یاساییه‌کانیان وایکردووه سه‌ره‌ڕای بوونی چەندین یاسای ژنپارێزی، به‌داخه‌وه زۆر جار پەنا بۆ هەڵەترین رێكاری خۆدەربازكردن بەرن، كە ئەویش خۆ لەناوبردن و خۆسووتاندن و خۆکوشتنه به ڕێگه‌ی جۆراوجۆر، ئەوەش لە كاتێكدا كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2007ـەوە بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتانی دامەزراندووە، كە شەش بەڕێوەبەرایەتی، 26 نووسینگە، دوو سەنتەری راوێژكاری خێزانی لەخۆ دەگرێت، ژمارەیەك هۆبەش لەكەمپی پەنابەران كراونەتەوە، كە كار لەسەر نەهێشتنی توندوتیژی خێزانی دەكەن، بەڵام ئامارەكانی خۆكوشتن، باسی ئەو زەروورەتە دەكات كە نەهێشتنی دیاردەی خۆكوشتن، پلان و كاری جددیتری پێویستەو حكومەت و تاك بە تاكی هاووڵاتی دەبێت كاری بەپەلە و چڕتری بۆ بكەن
ڕۆژی کورد: ئایا ئەو میكانیزمانە چین كە توندوتیژی به‌رامبه‌ر به ئافره‌تان كه‌م ده‌كاته‌وه؟
تارا محه‌مه‌د: په‌روه‌رده‌ی درو‌ست و زانستی که له قۆناخی باخچه‌ی منداڵانه‌وه کاری بۆ بکرێت، به‌رزکردنه‌وه‌ی ئاستی هوشیاریی تاک له ڕێگه‌ی میدیای نووسراو، بیستراو و بینراو، خه‌باتی به‌رده‌وامی خودی ئافره‌تان، وتاری ئایینی بۆ پشتیوانی له مافه‌کانی ئافره‌ت، پشتیوانی یاسایی و جێبه‌جێکردنی یاساکان و به‌دواداچوون بۆ سزادانی پێشێلکارانی مافی ئافره‌ت، ئه‌مانه میكانیزم و نه‌خشه‌ڕێگه‌ی باشن بۆ ده‌سته‌به‌ری یه‌کسانیی ڕه‌گه‌زی.
ڕۆژی کورد: با کۆتا پرسیارمان تایبه‌ت به ژیانی تایبه‌تی خۆت بێت، بۆچی دوای ئه‌وه‌ی کۆمه‌ڵه شیعری خۆت به ناوی “فرمێسکه شاراوه‌کان” له ساڵی 2004 بڵاو کرده‌وه، تا ئێستا هیچ به‌رهه‌مێکی دیکه‌ت له بواری شیعر نه‌بووه؟
تارا محه‌مه‌د: شیعر ژیانی دووه‌می شاعیره و کانیاوێکه هه‌رگیز وشک نابێت. وه‌ک به‌ر‌‌هه‌م، ئیلهام زۆر بووه و شیعری زۆر خولقان، به‌ڵام نامه‌وێت به کرچ و کاڵی ببێته چاپکراو، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش کاری قورسی مه‌یدانی و ڕۆژنامه‌وانی هیلاک و شه‌که‌تم ده‌کات، په‌روه‌رده‌ی منداڵ و ئه‌رکی هاوسه‌رداری و میوانداری و به‌سه‌رکردنه‌وه‌ی هاوڕێ و خزمانیش کاتی زۆری پێویسته، به‌ڵام شیعریشم پشتگوێ نه‌خستووه. نامه‌وێ گه‌مه به وشه بکه‌م، ده‌بێت هونراوه شایانی ئه‌وه بێت خوێنه‌ر و بیسه‌ر به شیعری بزانێت و چێژی لێ ببینێت.
Comments
