نگاه روژی کورد:
همچنانکه آشکار است، موضوع برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کوردستان در عراق در روز 25 سپتامبر (سوم مهرماه) امسال، موضوعی بسیار جدی و پربحث در محافل مختلف است. در حقیقت ملت کورد در ادامه روند قدرت گیری های خود اینک به مرحله ای رسیده اند که مساله استقلال و جدایی از عراق را بطور جدی مطرح کرده اند. باید اشاره کرد که قدرت گیری کوردها در عراق ناشی از چهار رویداد تاریخی در سه دهه اخیر هستند این چهار رویداد عبارتند از:
جنگ خلیج فارس که با حمله آمریکا به عراق و آزادی کویت همراه شد در این کش و قوس کوردها توانستند طبق قطعنامه 688 شورای امنیت از قبل منطقه پرواز ممنوع در شمال این کشور، نوعی حکومت خودمختار تشکیل دهند.
دومین مساله، حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و ساقط کردن نظام بعثی بود در این زمان کوردها سازمان یافته ترین گروه در داخل عراق بودند و توانستند وضعیت پیشین خود را به یک دولت فدرالی در داخل عراق جدید ارتقا دهند.
بهار عربی در سال 2011 سومین عاملی بود که باعث شد قدرت منطقه ای کردها دو چندان شود.
ظهور داعش هم چهارمین عاملی بوده است که باعث تقویت و ارتقای جایگاه کوردها چه در داخل عراق و چه در سطح منطقه ای و بین المللی شده است.
این عوامل دست به دست هم داده اند، تا امروز آنها مدعی برگزاری رفراندوم استقلال و تشکیل کشور جدیدی در شمال عراق شوند.
اما در بخش دوم بایستی به پیامدهای هشتگانه مختلف و محتملی اشاره کنیم که ممکن است پس از اعلام استقلال اقلیم کوردستان ایجاد شود.
تاثیر بر خیزش های قومی در ترکیه و ایران و البته در کل منطقه و متعاقب آن افزایش مطالبات و خواسته های کوردها در کشورهای مختلف.
– تسری هرچه بیشتر منطقه ای تقابل و رقابت شیعی -سنی
– تشدید رقابت میان گروههای رقیب کوردی در عراق، ترکیه و سوریه
– ایجاد حوزه ای جدید در اقلیم کوردستان، برای تسری رقابت های خاورمیانه ای آمریکا و روسیه
– وقوع شورش در داخل خود اقلیم از سوی دیگر اقلیت های حاضر در کوردستان اعم از ترکمن، عرب، شیعی و البته آنچه که تا به امروز دیده میشود حمایت و همصدایی این اقلیت ها با استقلال اقلیم است
– تنش جدی میان کوردها و دولت مرکزی عراق:
– تشدید تنش شیعی -سنی در داخل خود عراق، پس از جدایی اقلیم کوردستان از عراق عربی.
– تبدیل شدن کوردستان به یک کشور دوست و متحد آمریکا، که این امر می تواند در بلند مدت حتی به روابط استراتژیک نیز منجر شود.گ
باید تاکید کرد که مقامات کورد چند بار اعلام کرده اند، که برگزاری رفراندوم به معنای اعلام استقلال نیست بلکه آغاز مرحله جدیدی در فضای سیاسی کوردستان و عراق خواهد بود. در این مقطع کوردها دو راهکار متفاوت را می توانند در پیش بگیرند که هریک از آنها پیامدها و مسائل مختلف و متفاوتی را بدنبال خواهد داشت:
در این وضعیت به نظر می رسد امکان بی ثباتی و افزایش تنش و حتی درگیری های نظامی بین طرفین وجود دارد اما با در پیش گرفتن الگوی مذاکره کوردها با دولت مرکزی عراق، همسایگان قدرتمند مانند ترکیه و ایران و کشورهای قدرتمند فرامنطقه است ولی در. هر صورت این مهم باید و به وقوع خواهد پیوست که با در نظر. گرفتن این موارد کوردها با تنش و مشکلات کمتری می توانند به استقلال دست یابند.
ایران و استقلال اقلیم کوردستان
اگر کوردها اعلام استقلال کنند، ایران کشوری نخواهد بود که این استقلال را به رسمیت بشناسد چون رژیم ایران ترسی همیشگی از این قضیه داشته و دارد و روابط طرفین وارد یک دوره سرد و پرتنش خواهد شد. چرا که ایران نگرانی های جدی در قبال استقلال سریع اقلیم کوردستان دارد، بطور مثال نگران تسری خواست های ملی گرایانه به بخش های کردنشین خود است و یا اینکه اقلیم کوردستان تبدیل به منطقه ای برای تجمع و حضور رقبا و دشمنان بین المللی و منطقه ای ایران نظیر آمریکا، اسرائیل، ترکیه و یا حتی عربستان سعودی شود. همچنین موازنه شیعه -سنی در منطقه را تا حدی به ضرر ایران خواهد کرد.
اما در نهایت این ایران است که یکی از نخستین کشورهایی خواهد بود که این استقلال را خواهد پذیرفت
ترکیه و استقلال اقلیم کوردستان
به نظر می رسد به رغم برخی اعلام مواضع و ژست های مخالفی که مقامات ترکیه در قبال اعلام استقلال اقلیم کوردستان می گیرند، اما در عمل به گونه ای دیگر رفتار می کنند. به عبارتی دیگر می بایست میان سیاست اعلامی و اعمالی ترکیه در قبال کوردهای عراق تفاوت قائل شد. یکی از مهمترین تفاوت های میان ایران و ترکیه در سیاست خارجی به ویژگی انعطاف پذیری و توان چرخش در موضع گیری ترکها باز می گردد که بعضاً این ویژگی برای آنها فرصت سازی خواهد کرد. ترکیه اینک حضور بسیار پررنگ تری در اقتصاد اقلیم کوردستان به نسبت ایران دارد و توان و میزان حضور شرکت های آنها قابل مقایسه با شرکتهای ایرانی نیست.
موضوع دیگر این است که ترکیه می کوشد از طریق روابط نزدیکی که با حزب دموکرات بطور خاص و اقلیم کوردستان بطور عام دارد، از توان و پتانسیل آنان برای مهار، کنترل و مدیریت کوردهای متمایل به پ.ک.ک و چپگراها استفاده کند. این موضوع برای ترکیه هم در داخل مرزهایش و هم در شمال سوریه دارای اهمیت راهبردی است. مساله مهم دیگر برای ترکیه، وجود نفت و گاز قابل توجه در کوردستان عراق است، امری که ترکیه می کوشد به بهترین نحو ممکن در راستای دستیابی به اهداف اقتصادی و صنعتی اش از آن بهره برداری کند. این عوامل و شرایط باعث می شود که کوردستان برای ترکیه یک همسایه خوب به شمار رود!
آمریکا و استقلال کردها
اقدامات آمریکا طی سه دهه اخیر از جمله استراتژیک ترین فاکتورهای موثر بر افزایش شان و جایگاه و قدرت کوردها در عراق بوده است، در دوره اخیر نیز درگیری با داعش و همپیمانی آمریکا با کوردها توانسته اعتماد به نفس و قدرت آنها را بیشتر کند. به نظر می رسد آمریکا مخالفت عملی با اعلام استقلال اقلیم کوردستان نکند و حتی ممکن است بنا به دلایل مختلف ژئوپلتیکی و … کشور آتی کوردستان را وارد ناتو کند.
نظرات
