نگارنده: علی اشرف مرادی
ایران دارای ٢ نوع بافت جنگلی گسترده میباشد كه بافت جنگلی شمال و بافت جنگلی زاگرس را شامل میشود و در بافت جنگلی و مراتع زاگرس، مناطق كردستان خودنمایی میكند كه چیزی نزدیك به ٦٠ درصد وسعت كردستان ایران را جنگلها و مراتع در بر گرفته است. نورم جهانی برای وسعت جنگل ٢٥٪ وسعت هر كشور میباشد كه در ایران حدود ٩٪ و در كردستان (مناطق كردنشین)حدود ٦٪ میباشد . كردستان با بارشی ٤٠٠ میلیمتری در سال، به عنوان نگین زاگرس دارای جنگلها و مراتع فراوانی است كه بافت طبیعی خاص خود را دارد.
وجود جنگلها و مراتع به عنوان سرمایهای ملی و طبیعی، از چند جنبه حائز اهمیت است:
١ـ زیست محیطی: لطافت و تعدیل هوا، كاهش آلودگی.
٢ـ حفاظتی: جلوگیری از فرسایش خاك و سدی در برابر سیلهای ویرانگر.
٣ـ اقتصادی: الف ـ صنعت چوب : از چوب جنگلها میتوان در صنایع مربوط به چوب استفاده كرد و باعث اشتغالزایی شد. بـ توریسم: جنگلها و مراتع و باغهای كردستان به دلیل استقرار جغرافیایی و قرار گرفتن روی كوههای زیبا با وجود چشمههای خروشان و طبیعت بكر و دست نخورده و وجود چشماندازهای خارقالعاده و تنوع جانوری منطقه و هوای معتدل، میتواند مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی باشد. جـ فراوردههای دامی: با وجود مراتع و پوششهای متنوع و چراگاههای بسیار وسیع، این منطقه به عنوان قطب دامداری ایران همواره مطرح بوده و فراوردههای دامی، یكی از راههای كسب درآمد ساكنین زاگرس بوده است. د ـ صنایع غذایی و دارویی: تنوع گیاهان خوراكی و دارویی در جنگلهای زاگرس و استفادهی بهینه از آن به رشد اقتصادی كمك میكند. حال با توجه به موارد ذكر شده، جنگلها و مراتع كردستان ایران، میتواند مانند فرصتی در جهت رشد و شكوفایی اقتصادی مورد توجه قرار گیرد و توسعهی همهجانبهای را به بار آورد و با در نظر گرفتن قدمت چند هزار ساله این جنگلها و ارزشی كه سازمان خواروبار جهانی (فائو) برای هر بلوط با عمری بیش از ١٠٠ سال (ارزش زیستی در حدود دویست هزار دلار) ارزشگذاری كرده، بیشتر و بیشتر به ارزشهای این سرمایهی خدادادی واقف خواهیم شد.
در سالیان گذشته به شیوهای سیستماتیك جنگلها و مراتع كردستان ایران دچار آتشسوزی شده و این جنگلها و مراتع از فرصت به تهدید، تبدیل شدهاند. آتشسوزی در جنگلها و مراتع، خسارات فراوانی به تنوع زیستی وارد كرده و تنوع جانوری را به مخاطره میاندازد و همچنین یكی دیگر از خسارتهای زیستمحیطی، آتشسوزیها، نابودی بسیاری از گونههای گیاهی میشود به عنوان مثال، در منطقهی آتشسوزی هیچگاه گونههایی از گون، رشد نخواهند كرد. با آتشسوزی در جنگلها و مراتع، كاهش حاصلخیزی خاك و از بین رفتن مواد آلی و معدنی خاك، به روز سیل به دلیل نبود مقاومت در خاك، نابودی حیات وحش و گونههای گیاهی و آلودگی هوا و لطمات جبران ناپذیری به اكوسیستم را به همراه خواهد داشت.
دلایل مختلفی را برای این آتشسوزیها میتوان برشمرد از جمله:
١ـ عوامل طبیعی: رعد و برق و افزایش دمای هوا.
٢ـ عوامل انسانی: الفـ آتشسوزی به خاطر دشمنی و رقابت قومی، قبیلهای و منطقهای كه افرادی جنگلها و مراتع دشمن یا رقیب خود را آتش میزنند. بـ تغییر كاربری: افرادی سودجو با استفاده از نفوذ و روابط خود، مرتع یا منطقهای جنگلی را بعد از آتش زدن، تغییر كاربری داده و در اختیار طرحهای كشاورزی ، صنعتی و … قرار میدهند. جـ بیتوجهی و بیمبالاتی گردشگران. دـ دلایل سیاسی: آتش زدن مراتع و جنگلهای كردستان به دست عوامل رژیم و مخصوصاً سپاه به بهانهی حضور مخالفین مسلح نظام، كه چند هدف را دنبال میكند: (١): عوامل وابسته به رژیم با آتش زدن مراتع و جنگلها در كردستان و مناطق مرزی، به نوعی به اقتصاد مردم بومی و ساكنین این مناطق را كه از دامپروری و … ارتزاق میكنند، ضعیف میكنند كه نهایتاً بتواند از فقر مردم استفاده كرده و آنها را جذب نیروهای وابسته به خود و از قبیل بسیج نماید.
(٢): عوامل رژیم با آتش زدن جنگلها و مراتع و كشتزارها و متهم كردن اپوزیسیون كرد به این اعمال و استفاده از دستگاههای تبلیغاتی گسترده، میخواهند مردم را نسبت به جریانات مخالف رژیم بدبین كنند. در سال گذشته حدود ٧٠٪ آتشسوزیهای انجام گرفته در ایران، در ٤ استان كردستان به علاوه لرستان به وقوع پیوسته و تنها در ایلام و لرستان بیش از ٣٠٠٠ هكتار از جنگلها و مراتع در آتش سوخت و همه اینها ما را با این سؤال روبرو میكند كه چه دستی در پس پردهی این جنایت زیست محیطی است؟
مسلماً رژیم كه همواره باید با دید امنیتی به كردستان مینگرد، با توجه به تحركات و تردد نیروهای اپوزیسیون كرد از جنگلها و كوهها برای ورود به كردستان ایران، به بهانه جلوگیری از این ترددها ، این مناطق را آتش میزند كه نیروهای كرد به آسانی نتوانند تردد كنند. با توجه به خواست قلبی عوامل رژیم به آتشسوزی در مناطق كوردنشین و نیز صعبالعبور بودن این مناطق و نبود هلیكوپتر كه تنها وسیله لازم برای كمك به اطفای حریق در این مناطق كوهستانی میباشد و همچنین نبود ردیف بودجه و… تنها و تنها مردم مناطق آتش گرفته با كمك تشكلهای مردم نهاد، با استفاده از امكانات اولیه به جنگ اژدهای آتش رفتند و در راه صیانت و حفاظت از این سرمایهی ملی، از هیچ كوششی فروگذار نكردند. برای حفظ محیط زیست و مبارزه با آتشسوزیهای احتمالی تنها باید به نیروهای دلسوز و خودجوش مردمی و همچنین انجمنها و جمعیتهایی كه برای حفاظت از محیط زیست كه در بیشتر شهرهای كردستان از قبیل كرماشان، ایلام، سنندج ، كامیاران، مریوان، گیلانغرب، بانه و جوانرود تشكیل شدهاند، متكی بود. كلام آخر اینكه همه قشرهای جامعه موظفیم برای نگهداری و حفاظت و صیانت و ترمیم محیط زیست برای حال و آینده، تلاشی مضاعف داشته باشیم.