نابودی، مرگ، زوال و از دست رفتن، واژه هایی است که از چند سال پیش بر سر تالاب آب شیرین زریبار سایه افکنده است و رسانه ها آن را برجسته کرده اند اما اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان خطاب کردن زریبار با چنین واژه هایی را درست نمی داند.
تالاب زریبار مریوان به عنوان بزرگترین قطب گردشگری غرب کشور با طول تقریبی 5 کیلومتر و عرض 2 کیلومتر با مساحت حدود10 کلیومتر مربع و عمق متوسط سه تا پنج متر در 2 کیلومتری غرب مریوان و 125 کیلومتری شمال غربی سنندج واقع است.
حجم ذخیره آب این تالاب که بیشتر آن از چشمه های جوشان بستر دریاچه تامین می شود از 23 میلیون تا 48 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است.
تاکنون در تالاب زریوار هشت گونه ماهی، دو گونه پستاندار، سه گونه خزنده، سه گونه دوزیست، 21 جنس زئوپلانکتون، 9 جنس ماکروبنتوز، 15گونه گیاه آبزی و 54 گونه فیتوپلانکتون شناسایی و ثبت شده است.
احداث سد خاکی در قسمت جنوبی دریاچه، ورود حجم بالای رسوبات، ﻓﻀﻮﻻﺕ، ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ و سمومﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ، تخریب جنگل های اطراف دریاچه و عواقب حفر چاه های متعدد و بهره برداری بیش از اندازه، نبود شناخت کافی و درک روشن از مسائل زیست محیطی از جمله مشکلات زیست محیطی این تالاب است.
اما با این حال علی اکبر عامری فر رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان معتقد است جملاتی مانند نابودی، مرگ، زوال و از دست رفتن، موجب تاثیر منفی بر حضور گردشگران نیز در زریبار می شود.
وی زریبار را یکی از سرحال ترین تالاب های کشور معرفی کرد و افزود: زریبار با مشکلاتی درگیر است اما تالاب های ارومیه، پریشان و بختگان را تنها می توان در حال مرگ خواند.
وی با اشاره به اینکه این تالاب ها به دلیل برداشت بی رویه آب به منظور کشاورزی به این شرایط دچار شده اند، اظهار کرد: خوشبختانه اطراف تالاب زریبار اراضی کشاورزی قابل توسعه ای وجود ندارد وگرنه دور از ذهن نبود که زریبار نیز به حال و روز دیگر تالاب های کشور دچار شود.
عامری فر افزود: اگر سه سال پیاپی میزان بارندگی کمتر از 500 میلیمتر باشد زریبار دچار مشکل جدی می شود.
این کارشناس محیط زیست سپس به مسائلی که تالاب را تهدید می کند و باید مورد رسیدگی قرار گیرد پرداخت و گفت: تغییرات کاربری و ورود سم و کود شمیایی مهمترین تهدیدات تالاب است.
وی ادامه داد: باید به صورت شبانه روزی برای جلوگیری از ساخت و ساز و حفر چاه، پایش و گشت صورت گیرد.
به گفته وی امروز مشکل فاضلاب و فضولات دامی به مشکلات رده سوم و چهارم زریبار رسیده است.
عامری فر با تاکید بر مدیریت یکپارچه و اینکه باید هر نهادی به وظیفه خود به درستی عمل کند، افزود: اداره مسکن و شهرسازی باید از ساخت و سازها در اطراف زریبار جلوگیری کند، اداره جهادکشاورزی با تغییر کاربری اراضی مقابله کند و شرکت آب منطقه ای نیز از حفر چاه ها جلوگیری کند.
وی با اشاره به ستاد نجات بخشی تالاب زریبار گفت: عنوان این ستاد را مناسب نمی دانم و باید ستاد مدیریت زیست بومی و یا مدیریت یکپارچه تالاب زریبار را برای این ستاد انتخاب می کردند.
وی بیان اینکه دبیری ستاد باید با اداره حفاظت از محیط زیست می بود، ادامه داد: اداره حفاظت از محیط زیست در گذشته مطالعاتی بر روی زریبار انجام داده است و می تواند تصمیماتی تخصصی داشته باشد.
عامری فر افزود: مطالعه فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در چهار فصل سال را در گذشته انجام داده ایم که باید یک بار دیگر انجام شود تا با مقایسه با مطالعه قبلی میزان آلودگی بررسی شود.
مشاور استاندار کردستان در امور محیط زیست تشکیل ستاد نجات بخشی دریاچه زریبار در اوایل سال جاری را یکی از فعالیت های مهم برای تلفیق برنامه ها و هماهنگی بین بخشی میان ادارات متولی بخش حفاظت و بهسازی حوزه زریبار دانست.
فریبا رضایی افزود: در این ستاد دستگاه ها نقش پر رنگی دارند و به همین دلیل جلسات آن کمی دیرتر برگزار می شود.
وی با اشاره به اینکه با 70 میلیارد ریال اعتبار فاضلاب روستاهای ضلع غربی زریبار منتقل شده است، اظهار کرد: ستاد در حال بررسی لایروبی دریاچه توسط کارگروه علمی پژوهشی است.
وی ادامه داد: در اوایل اسفند جلسه ای با حضور افرادی که طرح هایی برای بهبود وضعیت زریبار دارند برگزار خواهد شد.
رضایی در رابطه با احتمال ساخت واحدهای تولیدی در اطراف دریاچه زریبار گفت: باید ارزیابی زیست محیطی راهکارهایی برای کاهش آلایندگی ها ارائه دهد و یک ارزیابی گسترده باشد.
وی بیان کرد: باید سازمان محیط زیست را درگیر کرد که تالاب زریبار را در فهرست کنواسیون جهانی رامسر ثبت کند تا توجهات به این دریاچه بیشتر شود.
وی با تایید اینکه زریبار در حال مرگ نیست، گفت: قبول دارم که تالاب زریبار زوال کمی و کیفی پیدا کرده است اما در حد بحرانی نیست.
رضایی با اشاره به اینکه در نظر داریم در بازه زمانی یک ساله یا شش ماهه نمونه برداری از زریبار انجام دهیم، اظهار کرد: به نظر می رسد میزان نیتروژن و فسفر آب بیش از حد استاندارد نباشد اما با این نمونه برداری به نظر قطعی می رسیم.
وی بیان کرد: با وجود دوبار مکاتبه ستاد نجات بخشی زریبار با اداره کل حفاظت از محیط زیست هنوز مطالعات این دستگاه در مورد زریبار در اختیار ستاد قرار نگرفته است.
مشاور استاندار کردستان در امور محیط زیست با اشاره به اینکه تا کنون اعتباری به این ستاد تخصیص داده نشده است، افزود: امیدواریم اعتباری که قول آن داده شده است به زوی تامین شود.
وی ثبت تالاب در کنوانسیون جهانی رامسر، گرفتن اعتبار برای اتمام طرح ها، و اجرای مطالعات ستاد را از اولویت های ستاد بیان کرد.
فرماندار مریوان نیز گفت: مشکل ورود فاضلاب روستاهای اطراف زریبار کاملا حل شده است.
محمد فلاحی افزود: 15 میلیارد ریال برای هدایت فاضلاب محله سردوشی مریوان به تصفیه خانه در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: پیمانکار مشخص شده است و با انجام این پروژه دیگر هیچ فاضلابی وارد تالاب زریبار نمی شود.
به گفته وی کشاورزان در زمینه تغییر نحوه آبیاری از غرقابی به تحت فشار و همچنین نحوه استفاده از کودشیمیایی آموزش دیده اند.
وی گفت: توانسته ایم در مردم و دستگاه های دولتی در رابطه با زریبار حساسیت ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه مشکلات را قبول داریم افزود: حفظ تالاب زریبار نیاز به مشارکت و همکاری مردم هم دارد.
فرماندار مریوان در رابطه با پالایشگاهی که قرار است در نزدیکی زریبار ساخته شود گفت: هنوز اتفاق خاصی در این رابطه روی نداده است و در مراحل اولیه بررسی قرار دارد.
وی در زمینه نگرانی هایی که دوستداران محیط زیست به خاطر این پالایشگاه دارند، اظهار کرد: آیتم های زیست محیطی باید حفظ شود و این واحد نیز از تکنولوژی های روز برای کاهش آلایندگی ها استفاده می کند.
یک فعال محیط زیست نیز از عدم برخورد با چاه ها گله کرد و گفت: تا حدودی ساخت و سازها کنترل شده است اما اخیرا اجازه ساخت خانه باغ در روستای پیرصفا داده شده است.
سیوان امینی افزود: فاضلاب محلات استادیوم و سردوشی و همچنین فضولات دامی و زباله روستاهای اطراف زریبار وارد این تالاب می شود.
وی وجود دایک(سد خاکی) که امکان خروج آب از دریاچه را مسدود کرده است را موجب افزایش آلودگی تالاب دانست.
وی ادامه داد: با این شرایط رسوبات روز به روز افزایش می یابد و می تواند بر منابع اصلی تامین آب تالاب یعنی چشمه های زیرزمینی تاثیر منفی بگذارد.
امینی احتمال ساخت یک پالایشگاه در 5 کیلومتری دریاچه زریبار را عامل نگرانی و افزایش مشکلات زریبار دانست و گفت: در صورت ساخت این مجموعه آلودگی های آن از طریق رودخانه قزلچه سو وارد تالاب می شود.
تالاب زریبار اگر در حال مرگ نباشد مطمئنا دچار بیماری شده است که نیاز به توجه دارد، اما اگر بخشی از مشکلات آن حل شود و از سوی دیگر مشکلاتی خطرناکتر به دلیل بی توجهی برای یکی از بزرگترین منابع آب شیرین در غرب کشور ایجاد شود، باید منتظر مرگ این دریاچه باشیم تنها زمان آن را به تاخیر انداخته ایم.
منبع : خبرگزاری موکریان
