گیلان لەبەران و ئاژەڵەکان، بەشێکن لە ژینگەی جیهان و تەنانەت مرۆڤەکانیش. هەر کام لە ئاژەڵەکان بە چەشنێک لە چەشنەکان بۆ مرۆڤ بەکەڵکن و خزمەتی دەکەن. باس کردن لە هەر کامەیان بۆی هەیە پێویستی بە نامیلکەیەک هەبێ، لێرەدا تێدەکۆشین بە کورتی کەڵک و قازانجەکانی هەندێ لەو ئاژەڵانە بخەینە بەر باس، بەو هیوایە کە بەکەڵ بێت و ببێتە هەوێنێک بۆ باشتر پاراستنی ژینگە و گیانلەبەران.
زانایانی پزیشكی ئه‌وه‌یان بۆ ده‌ركه‌وتووه كه پێنج جۆر گیاندار هۆكارن بۆ چاره‌سه‌ركردنی هه‌ندێك نه‌خۆشی له‌مرۆڤدا وه‌ك نه‌خۆشییه‌كانی شه‌كره به‌رزبونه‌وه‌ی فشاری خوێن‌و هه‌ڵچونی ده‌روونی‌و چه‌ند نه‌خۆشییه‌كی تر .
ئه‌و گیاندارانه‌شی كه ئه‌م توانایه‌یان تێدا هه‌یه بریتیین له:
1- پشیله
پشیله‌ی ماڵی كه‌ده‌ست لێدانی هۆكاره بۆ نزمبونه‌وه‌ی پاڵپه‌ستۆی خوێن‌و هه‌ستكردن به‌ئارامی ده‌روونی‌وكه‌بونه‌وه‌ی ئازاری دڵ‌و گه‌ده لای مرۆڤ, ئه‌و پزیشكانه ده‌ڵێن پشیله هه‌ست به‌و جۆری ئازاره ده‌كات كه‌له جه‌سته‌ی مرۆڤدا هه‌یه كاتێك نزیك ده‌بێته‌وه ئه‌و جۆره نێگه‌تیڤه بۆخۆی راده‌كێشێت‌و مرۆڤ ئیسراحه‌ت ده‌كات .
2- سه‌گ
ئه‌وكاتانه‌ی مرۆڤ هه‌ست به‌دڵه‌راوكێ‌و ماندویه‌تی ده‌كات به‌نزیكبونه‌وه‌ی له سه‌گ‌و یاریكردن له‌گه‌ڵیدا بۆ ماوه‌یه‌ك ئه‌و سترێس و هیلاكییه‌ی ده‌روات‌و ده‌بێته هۆی نزم بوونه‌وه‌ی فشاری خوێن بۆ ئاستی پێویست‌و رێ له‌وحاڵه‌تانه ده‌گرێت كه‌مرۆڤ به‌هۆیه‌وه دوچاری شه‌كره‌‌و به‌رزبونه‌وه‌ی فشاری خوێن ده‌بێت‌و مرۆڤه‌كان ده‌خاته‌وه دۆخی ئاسایی خۆی.
بۆیه دیارده‌ی هاورێیه‌تی له‌گه‌ڵ سه‌گ دیارده‌یه‌كی باوو زۆر وزه‌وه‌نده له‌وڵاتـانی ئه‌وروپا‌و ئه‌مریكا, له‌دوای مرۆڤ ره‌نگه سه‌گ نزیكترین هاورێ بێت بۆ مرۆڤ.
3-ئه‌سپ
ئه‌سپ جگه له‌جوانی‌و سه‌رنجراكێشییه‌كه‌ی جگه له‌به‌كارهێنانی وه‌ك ئاره‌زوو‌و وه‌رزش هۆكاره بۆ به‌خشینی سه‌لامه‌تی‌و شفا به مرۆڤ و رزگاربونیان له‌دڵه‌راوكێی ده‌روونی, ئه‌وكاتانه‌ی ته‌ماشای جوانی‌و سیمای ئه‌سپێك ده‌كه‌یت ئارام ده‌بیته‌وه‌‌و هێمن ده‌بیت‌و لێی ده‌روانی كاتێكیش یاری له‌گه‌ڵ ده‌كه‌یت ئه‌وا ئه‌سپ هاورێیه‌كی نزیك‌و میهره‌بانه بۆت.
4- هه‌نگ
هه‌نگ كه‌به هێمنی‌و بزێوی خۆی به‌رهه‌مێكی ته‌ندروست پێشكه‌ش به مرۆڤ ده‌كات كه هه‌نگوینه.هه‌نگوین یه‌كێك له‌و به‌رهه‌مانه‌ی بۆچه‌ندین نه‌خۆشی‌و راگرتنی باڵانسی ته‌ندروستی مرۆڤ به‌سوده ئه‌گه‌ر یه‌كێك له به‌رهه‌مه نایاب‌و گرانبه‌هاكانی گیانداران هه‌بێت ئه‌وا هه‌نگوین گه‌ر یه‌كه‌م نه‌بێت دووه‌مه.
5- مار
له‌هه‌مویان سه‌یرتر‌و چاوه‌روان نه‌كراوتر ماره كه‌ئێمه به‌گیاندارێكی ترسناك‌و زیان به‌خش بۆ مرۆڤ ناسیومانه‌‌و ده‌یناسین ,به‌ڵام هه‌ندێك له‌زانایانی پزیشكی ده‌ڵێن مار به‌بێ ئازار‌و پێوه‌دان ئه‌وكاته‌ی ماڵی ده‌بێت‌و زیانی بۆ مرۆڤ نییه هۆكارێكی باش‌وته‌ندروسسته بۆ چاره‌سه‌ری گرژی ماسولكه‌‌و به‌خشینی ئارامی جه‌سته‌یی به مرۆڤ وه‌ك مه‌ساج بۆ له‌شی مرۆڤه‌كان پێویسته.
