در سال های اخیر، یکی از مسائلی که ذهن سیاست مداران و افکار عمومی جهان را به خود معطوف کرده است مبحث پناهندگی و مشکلات پیرامون این مساله است. در سالهای اخیر و با آغاز جنگهای خاورمیانه و آفریقا، میلونها نفر از خانه و کاشانه خود آواره شده اند و خیل عظیم آوارگان و پناهجویان به سمت کشورهای منطقه سرازیر شده اند.
از این رو، با ” سیروان منصوری” روزنامه نگار و از فعالین حوزه پناهندگی گفتگو میکنیم تا از آخرین وضعیت پناهجویان، مشکلات حوزه پناهندگی، اولویتهای پناهجویان در حال حاضر، معضلات و مشکلات آنان و مخصوصا وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه مطلع میشویم. سیروان منصوری تاکنون گفتگوها و مصاحبه های صوتی و تصویری و نوشتاری متعددی با تلویزیونها و سایتهای فارسی زبان و خارجی انجام داده است. وی با راه اندازی یکی از بزرگ ترین گروههای پناهندگی در ترکیه، آخرین اخبار و اطلاعات صحیح در حوزه پناهندگی را در اختیار پناهجویان و پناهندگان قرار داده است. وی همچنین مدیر سایت پناهندگی «هانا» است که در زمینه مسائل و مشکلات پناهندگان به نشر اخبار و اطلاعات و گفتگو با پناهجویان و پناهندگان در ترکیه می پردازد. گفتنی ست او خود نیز یکی از پناهندگانی است که در حال حاضر در ترکیه زندگی میکند.
گفتگو از: میثم مهرانی – کارگاه آموزشی شهروندیار
۱- با توجه به وضعییت کلی منطقه خاورمیانه، ارزیابی شما از وضعییت کلی پناهجویان در جهان و به خصوص در ترکیه چیست؟
در طول چند سال اخیر، وضعیت پناهجویان در جهان بدتر شده است.جنگهای خاورمیانه، آواره شدن چندین میلیون از مردم سوریه و عراق، بستن مرزهای اروپا به ویژه در ناحیه بالکان بر روی پناهجویان، سیاست سخت اتحادیه اروپا و ایجاد نیروی ویژه برای کنترل و نظارت بر مرزهای این اتحادیه (فرونتکس)، وضعیت وخیم و جنگهای داخلی در اریتره و سومالی و آواره شدن دهها هزار نفر از مردم این کشورها، هجوم هزاران نفر از مهاجران لیبی و تونس به سوی سواحل ایتالیاو دهها مورد دیگر، همه و همه نشان می دهند که وضعیت پناهجویان نسبت به سالهای قبل خیلی بغرنج تر شده است. به تمام اینها باید بلاتکلیفی هزاران نفر پناهجو در ترکیه، سرگردان ماندن دهها هزار پناهجو در یونان و گرفتار شدن هزاران پناهجو در پشت مرزهای اروپا در منطقه بالکان اشاره کرد. جدای از آن، موج دیپورت پناهجویان با جواب منفی از کشورهای اروپایی و به ویژه آلمان شدت بیشتری گرفته و وضعیت هر روز بدتر هم میشود.
۲- پس از جنگ داخلی در سوریه و عراق تعداد زیادی از مردم جنگ زده این دو کشور راهی ترکیه شده اند. با توجه به امکانات محدود سازمان یو.ان، افزایش حجم پناهجو در ترکیه چه تاثیری بر روند بررسی پرونده‌های ایرانی‌های پناهجو در این کشور داشته است؟
این میزان حجم پناهجویان در ترکیه، قبل از هر چیز بر مدت زمان پروسه پناهندگی تاثیر مستقیم دارد و پروسه ای که چند سال قبل از این در بدترین حالت به یک سال و نیم می رسید، اکنون به چهار سال و گاه بالاتر از پنج سال رسیده است. مضافا بر آن، در سال ٢٠١٦ کشورهای پناهنده پذیر کانادا و آمریکا بیشترین سهمیه خود را به پذیرش پناهجویان سوری اختصاص دادند – کانادا(٢٥٠٠٠) و آمریکا (١٠٠٠٠) نفر و آمریکا قرار بود در سال ٢٠١٧ هم تعداد بیشتری پناهجوی سوری را از ترکیه بپذیرد که با آمدن دونالد ترامپ این روند متوقف شد- که همین مساله باعث تاخیر بیش از پیش پناهجویان از ملیتهای دیگر مخصوصا پناهجویان ایرانی و افغان انجامید. بسیاری از پناهجویان هم که قبولی سازمان ملل را داشته اند،مدت زمان زیادی است که به علت محدود بودن ظرفیت کشورهای پناهنده پذیر، گاه تا بیش از ٢٠ ماه از قبولی آنان می گذرد که هنوز مصاحبه کشوری نشده اند.
۳- با توجه به مشکلات پیش آمده بین ترکیه و اتحادیه اروپا، وضعیت توافق نامه بین این دو را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا به نظر شما امکان بازشدن مجدد مرزها و ایجاد موج دوم مهاجرت وجود خواهد داشت؟
به نظر من این توافق هیچگاه به سرانجام خوبی نخواهد رسید، چرا که ماهیت این توافق بر مبنای مسائل اقتصادی و منافع دو طرف بنا شده و هیچگاه حقوق پناهجویان در آن گنجانده نشده است. با توجه به اینکه اتحادیه اروپا سهم عمده ای از تعهدات خود- از جمله پرداخت مبلغ ٦ میلیارد یورو به ترکیه و ورود بدون ویزای اتباع ترک به اتحادیه اروپا در قبال پذیرش پناهجویان بازگردانده شده از یونان توسط ترکیه- را انجام نداده است و همچنین تنشهای اخیری که در روابط ترکیه با کشورهای اروپا از جمله: هلند،آلمان و سوئد بر سر عدم اجازه ورود وزرای این کشور به خاک آنها صورت گرفته، به نظر می رسد که در آینده ای نزدیک و احتمالا بعد از انجام رفراندوم قانون اساسی در ترکیه که اختیارات بیشتری به رییس جمهوری این كشور می دهد، عملا شاهد ناکارآمدی این توافق و موج دوم مهاجرت پناهجویان به سمت مرزهای اروپا باشیم، زیرا ترکیه از این مساله به عنوان اهرم فشاری در مقابل اروپا استفاده خواهد کرد.
۴- در صورت پیشرفت گفتگوهای صلح در خصوص کشور سوریه، وضعیت پناهجویان سوری را چطور ارزیابی میکنید؟
اگر این گفتگوها به نتایج قابل قبولی برسد و همچنین یک منطقه پرواز ممنوع در سوریه ایجاد شود،دیگر آوارگان سوری نیاز به خروج از این كشور و آمدن به کشورهای همسایه از جمله ترکیه ندارند، چرا که امنیت این منطقه که برای آوارگان جنگی ایجاد خواهد شد، توسط نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و طرفین دیگر درگیر در این جنگ تامین خواهد شد، همچنین حجم بسیار وسیعی از آوارگان سوری به کشورشان بازخواهند گشت.ایجاد منطقه پرواز ممنوع مساله ای است که هم کشورهای ائتلاف و هم ترکیه خواهان ایجاد آن هستند. در کل من این وضعیت را در آینده مثبت ارزیابی میکنم.
۵- اگر پناهجویی احساس کند که از سوی یو.ان در رابطه با پرونده‌اش اجحافی صورت گرفته است آیا راهی برای شکایت و پیگیری برایش وجود دارد؟ نهاد نظارت کننده بر کار یوان کدام است و در صورت امکان راههای ارتباطی با این نهاد یا نهادها به چه صورت است؟
بله، و پناهجویان می توانند با دفتر ژنو کمیساریای عالی پناهندگان که بر کار این نهاد نظارت میکند،مکاتبه نمایند.آنها همچنین می توانند به مشاوران حقوقی سازمان ملل در ترکیه گزارش بدهند.راه ارتباطی با این نهادها، ارتباط از طریق سایت اینترنتی آنها و ارسال ایمیل و در صورت نیاز، تماس تلفنی خواهد بود.
۶- آقای منصوری با توجه به اینکه شما خود ساکن ترکیه هستید و از نزدیک وضعییت پناهجویان در این کشور را رصد میکنید، در حال حاضر بزرگ ترین معضلات پروسه پناهندگی در کشور ترکیه برای پناهندگان ایرانی را چه چیزهایی میدانید؟ و چه راه‌کارهایی برای حل این معضلات پیشنهاد میکنید؟
در حال حاضر بزرگ ترین معضل برای پناهجویان ایرانی، طولانی شدن رسیدگی به پرونده آنها و منتظر ماندن حجم زیادی از این پناهجویان در مرحله تعیین كشور است، که این امر به اختصاص سهمیه آنان به پناهجویان سوری در سال ٢٠١٦ و محدودیت در سهمیه کشورهای پناهنده پذیر در پذیرش پناهندگان ایرانی برمیگردد. به نظر من در این زمینه، دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در آنکارا، باید با سفارت خانه های کشورهای پناهنده پذیر در این كشور، ارتباطات بیشتری داشته باشد، هـچنین دبیر کل سازمان ملل و دبیر کل کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، باید با مکاتبه و مذاکره با مقامات کشورهای پناهنده پذیر در خلال جلسات سازمان ملل، آنان را ترغیب به این کار کنند. دبیر کل سازمان ملل حتی میتواند این مساله را در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کند.به طور کلی حل ریشه ای مسائل پناهندگی نیازمند اجماع جهانی در این مورد است.
مشکل دوم، مسائل مالی و اقتصادی است که قریب به اتفاق پناهجویان ایرانی با آن دست به گریبانند و همین امر مسئولیت ایرانیان خارج از کشور در ایجاد و ساماندهی تشکلهای مردمی نهاد وخیریه را برای کمک به پناهجویان بیشتر میکند. یکی از راهکارها در این زمینه، می تواند ایجاد یک صندوق و واریز مبلغ ماهیانه به عنوان آبونه به آن صندوق جهت کمک به پناهجویان باشد.
۷- با توجه به سیاست‌های دولت استرالیا برای مقابله با ورود پناهجویان به این کشور، وضعیت پناهجویان حاضر در جزیره-کشور نائورو را چگونه ارزیابی میکنید؟
این پناهجویان وضعیت بسیار بدی دارند،البته اخیرا هیات هایی از طرف دولت آمریکا برای دیدار و انجام مصاحبه با این پناهجویان به استرالیا رفته اند و قرار است دولت آمریکا طی یک پروسه، تعداد ١٢٠٠ نفر از این پناهجویان را که در اولویت بندی هستند، به آمریکا منتقل کند. این تصمیم در زمان آقای اوباما گرفته شد و دولت ترامپ هم قول داده که به آن عمل کند.
۸- تاثیر فرمان های اجرایی دونالد ترامپ بر پناهجویان ایرانی را چگونه ارزیابی میکنید؟ به نظر شما احتمال کاهش سهمیه پذیرش پناهجویان ایرانی وجود دارد؟
پرزیدنت ترامپ در دو فرمان اجرایی بر این امر تاکید کرده است. به نظر من هیچگاه درک درستی از این فرمان ها صورت نگرفت و و تحلیل و تجزیه آنها در هیاهوی مطبوعات و فعالین مدنی گم شد.این فرمانها، در وهله اول بر اخراج پناهجویان غیرقانونی از آمریکا تاکید دارد که رقمی در حدود ١١ میلیون نفر را شامل میشود. در وهله دوم، تاکید بر بررسی دقیق در پیشینه افراد قبل از صدور ویزا دارد و اینکه پیشینه افراد از لحاظ وابستگی آنها به گروههای افراطی اسلامی وگروههای تروریستی و اسلام رادیکال بررسی شود. همچنین در مورد ایران ، ارتباط احتمالی آنان با حاکمیت جمهوری اسلامی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.چرا که بر اساس گزارش هایی که اخیرا منتشر شده، در زمان توافق هسته ای، دولت اوباما به خواست ایران، ٢٨٠٠ گرین کارت برای ایرانیان صادر کرده که این امر هم دولت آقای ترامپ را نگران کرده و احتمال ارتباط این افراد با حاکمیت جمهوری اسلای را افزایش داده است.همچنین خیلی از لابیست ها و عوامل جمهوری اسلامی در طول سالیان متمادی و تحت نام پناهجو توانسته اند، ویزای ورود به خاک آمریکا را دریافت کنند. از بعد از فرمانهای اجرایی ترامپ هم اخراج مهاجرین غیرقانونی و مخصوصا لاتین تبارها در سطح وسیعی در آمریکا آغاز شده است و تعداد زیادی پلیس مرزی به نیروهای امنیتی آمریکا اضافه شده است.
همین چند وقت پیش خبرگزاری الجزیره، گزارشی را منتشر کرد که بر اساس مدارک موجود در آن گزارش، در دو دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، بیش از ٢.٥ میلیون نفر از مهاجران غیرقانونی از آمریکا اخراج شده بودند.
بنابراین آنجه در عمل اتفاق خواهد افتاد، این خواهد بود که چکهای امنیتی برای پناهجویان قبل از ورود به خاک آمریکا سخت تر از قبل خواهد شد و حوزه تحقیقات اف.بی .آی و سی.آی .ای در این زمینه گسترده تر خواهد شد.در عمل کسانی که واقعا مشکل اساسی در داخل کشور نداشته اند، ممکن است عملا تمایل به ماندن در ترکیه را نداشته و به ایران بازگردند، کمااینکه بعد از فرمان اول ترامپ و در این مدت هم افراد زیادی به ایران بازگشتند.عوامل حکومت هم بیش از پیش زیر ذره بین قرار خواهند گرفت.تروریستها و افراط گراها هم با موانع سفت و سخت تر در ورود به آمریکا برخورد خواهند کرد.
در نهایت کسانی که واقعا به خاطر عدم امنیت جانی و مشکلات امنیتی، از کشور بیرون آمده اند و موردی هم برای نگرانی در چکهای امنیتی ندارند،اجازه ورود به خاک آمریکا را دریافت خواهند کرد، چرا که این تعلیق صدورد ویزا موقت است و ظرف این چهار ماه، دولت و کابینه، قانون جدید مهاجرتی را ارائه خواهند کرد.به نظر من از سهمیه پذیرش ایالات متحده کم نخواهد شد، بلکه این سهمیه و نحوه پذیرش و ورود پناهجویان به آمریکا، هدفمند خواهد شد. چرا که باید به دغدغه های امنیتی مقامات آمریکا هم توجه کرد و هم اینکه در گذشته در میان پناهجویان ایرانی موارد زیادی بوده که کشور آمریکا آنها را قبول میکرد و آنها حاضر به رفتن به این کشور نبودند. به همین دلیل در رابطه با ایران، سه گروه عوامل حکومت، افراط گرایان اسلامی و جماعتی که در فکر بازگشت به ایران بعد از دریافت شهروندی از آمریکا هستند، از همین الان باید نگران باشند.
Comments
