سخت تر شدن شرايط پناهندگي در جهان در سال جدید، وضعیت کلی پناهندگان در ترکیه و سهمیه کشورهای پناهنده پذیر در سال آتی: گفتگو با “مینو همیلی”

0
15842

“مینو همیلی” ، فعال سیاسی و حقوق پناهندگی،متولد شهر سنندج در استان کردستان است، وی یکی از صدها زن کرد است که در زندان های سنندج، اصفهان و قم طعم تلخ تازیانه جمهوری اسلامی را بر پیکر خود لمس کرده است.
خانم همیلی پس از تحمل مشقات فراوان و دربدری در ایران، به ناچار در سال ١٩٩٩ همراه با دختر خردسالش ایران را ترک کرد و در کشور ترکیه و به عنوان پناهجو در غربت منزل گزید. در کشور ترکیه هم به فعالیتهای سیاسی و حقوق بشری خویش ادامه داد و نهایتا پس از دو سال انتظار در ترکیه، از طرف کشور کانادا پذیرفته شد و به این کشور مهاجرت کرد. وی هم اکنون یکی از فعالان امور پناهندگی در این کشور است که در طی این سالها و با چندین مسافرت به کشور ترکیه، کمک های شایانی را به پناهندگان در ترکیه ارائه نموده است و در حال حاضر نیز به صورت مستقل به فعالیتهایش ادامه می دهد.
در گفتویی با ایشان، زندگی پناهندگی، مشکلات پناهندگان ایرانی در ترکیه، وضعیت کاری کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در ترکیه، توافق نامه امور پناهندگی بین ترکیه و اتحادیه اروپا، وضعیت سهمیه کشورهای پناهنده پذیر از ترکیه و چشم انداز کلی پروسه پناهدگی و دورنمای وضعیت پناهندگان ایرانی در ترکیه را به بحث گذاشتیم که این ماحصل این گفتگو در این نوشتار تقدیمتان میکنیم:
minoo-homeili

گفتگو از: سیروان منصوری

 

با سلام و سپاس از شرکت در این گفتگو،لطفا در ابتدا خود را برای مخاطبین ما معرفی بفرمایید و خلاصه ای از سوابق کاری خود را بیان نمایید؟

من فعال سیاسی و حقوق پناهندگی و از زندانيان سابق در ايران  هستم که در سال ۱۹۹۹ با یک دختر ٥ ساله که مجبور بودم غیر قانونی خارجش کنم به ترکیه رفتم .دو سال زندگی در شهری بدون امکانات ابتدایی به نام “آغری” و گرفتن پی در پی جواب منفی از دفتر سازمان ملل در ترکیه آسان نبود، بلاخره بعد از ۱۵ روز تحصن بر روی یک تکه مقوا بهمراه کودک خردسالم روبروی درب سازمان ملل در آنکارا و حمايت احزاب و سازمانهاي پناهندگي و اشخاص فعال سياسي در سراسر دنيا، توانستم قبولی خود را به آن سازمان تحمیل کنم. به حکم زن بودن و مادر بودنم و به امید یافتن جایی امن برای خود و فرزندم در گوشه ای امن در این دنیا، آنروزها را نیز سپری کردم و همان زمان با خود عهد بستم تا بصورت داوطلبانه به آوارگان کمک کنم. در این راستا ابتدا بعنوان دبیر سازمان سراسري پناهندگان ايراني “بيمرز”و سالهاست بصورت مستقل طی سفرهایی به شهرهای مختلف ترکیه با تهیه فیلم و گزارش از وضعیت پناهنده ها  و نشست هایی که با “یو ان” آنکارا داشته ام توانسته ام قبولی تعدادی از پناهنده ها را به یو ان ترکیه تحمیل کنم .جدای از آن توانسته ام چند کیس را از طرق اسپانسری به کانادا بیاورم.متاسفانه با وضعیت بحرانی دنیا و جنگ و هجوم آوارگان به ترکیه و شدت گرفتن سیاستهای ضد پناهندگی کار ما بمراتب سخت تر شده است.با اينحال من به تلاش خودم در جهت رسالتم كه كمك به آوارگان است، در حد توان ادامه خواهم داد.مشاوره دادن به پناهجويان و پناهندگان و كمك رساني مالي آنهم از منبع تعدادي دوست و آشنای محدود و در موارد بسيار اضطراری و نوشتن نامه هاي حمايتي از جمله كارهایی هستند كه هنوز بصورت روتين انجام ميدهم.

 با توجه به آنکه حوزه تخصصی شما مسائل حقوقی است و در این زمینه مقاله های متعددی در مجلات و سایتهای گوناگون منتشر ساخته اید، به نظر شما مشکل حاد پرونده های پناهجویی از منظر حقوقی چیست؟

فاکتورهای مختلفی در این مورد نقش دارند از جمله عدم آشنایی پناهجو به قوانین. بعضی ها تصور میکنند  که تنها با بیان یک داستان می توانند قبولی بگیرند. پناهجو باید بتواند دلایل فرار خود را با ارایه دلایل کافی و بصورتی منسجم و نیرومند ارایه دهد. در بعضی موارد پناهجو برای اثبات ادعاهای خود ممکن است به مدارک هم نیاز داشته باشد و در صورتیکه شکنجه شده باشد آثار شنکجه های فیزیکی و روانی هم توسط کارشناس بررسی خواهد شد. در واقع پناهجو باید تلاش کند تا بازجویان دفاتر سازمان ملل و یا مامورین اداره مهاجرت و قاضی دادگاه او را باور کنند. فاکتورهای دیگر مثل درصد سهمیه “یو ان” و یا کشوری که از آن درخواست پناهندگی شده است در پذیرش یک پرونده نقش دارند.وگرنه هیچ کیسی از جمله سیاسی، مذهبی، اجتماعی و …. مشکل ویژه ای ندارند.در کل پناهجو باید ثابت کند که ١- نمی تواند به کشورش برگردد چون جان و آزادیش با خطر روبرو میشود.۲- هیچ جایی از کشورش برایش امن نیست.۳- حرفهایی که در دادگاه میزند را قاضی باور کند.

 با توجه به اینکه شما در کشور کانادا زندگی میکنید و با سازمانهای فعال در امور پناهندگان در این کشور همکاری دارید، برنامه سال ٢٠١٧ این کشور برای پذیرش پناهجویان به چه صورت است؟ آیا سهمیه این کشور به نسبت دوره های قبل دارای کاهش یا افزایش می باشد؟

در کانادا در ماه نوامبر سهمیه سال بعد را تعین میکنند و متاسفانه سهمیه پذیرش پناهنده در سال جدید ثابت خواهد ماند ممکن است این سهمیه بصورت ناچیزی بیشتر شود.قرار بود کانادا در سال جدید مجددا۲۵۰۰۰هزار سوری بپذیرد که با آن موافقت نشد.

سهمیه کشور کانادا برای پذیرش پناهندگان از کشور ترکیه چه میزان است؟ لطفا در این زمینه برای مخاطبان ما توضیح بفرمایید؟

مشکلی که در ترکیه وجود دارد ترافیکی است که ایجاد شده.تمام پست ویزاهای مربوط به دمشق، تهران، حتی افغانستان، عراق و بخشی از کشورهای آفریقایی به ترکیه رفته است و برای بررسی کیسهای مختلف به اندازه کافی مامور ویزا ندارند. از آنطرف بخاطر وقوع کودتا در ترکیه وضع خود دولت خراب است وهمه چیز بهم خورده است.بر روی سایت اداره مهاجرت  کانادا، پروسه بررسی متقاضیان پناهندگی و انتقال به کانادا در خارج از کانادا و در حالت عادی۳۶ ماه اعلام شده است. در ترکیه این مدت میتواند ۳ تا ۵ سال طول بکشد.

 با توجه به مشکلات پیش آمده بین ترکیه و اتحادیه اروپا، وضعیت توافق نامه بین این دو را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا به نظر شما امکان بازشدن مجدد مرزها و ایجاد موج دوم مهاجرت وجود خواهد داشت؟

دولت ترکیه علیرغم اتفاقاتی که افتاده خیلی دست به عصا حرکت می کند تا روابط اش با اروپا مخدوش تر نشود.اما در کل با وضعیت موجود دنیا معلوم نیست فردا چه خواهد شد.روندی که پیش میرود یک روند ضد مهاجرتی است  و متاسفانه روند خوبی نیست مثلا ازآنگلا مارکل بخاطر باز کردن مرز آلمان بشدت انتقاد شد و خود هم منتقد خودش شد که کارش خطا بوده است.اگرتعداد انگشت شماری از پناهجویانی که با فرهنگهای متفاووت به اروپا میروند مشکلی بوجود بیاورند، متاسفانه به همه تعمیم میدهند.از آنطرف خود جوامع با بحران شدید روبرو هستند.آمریکا با بحران روبرو است و ترامپ ضد مهاجر است و احتمالا برنامه ضد مهاجرتی ترامپ تمام اروپا را فراخواهد گرفت.از این روی احتمال باز شدن مرزها کم است و متاسفانه روند به سمت بدتر شدن میرود و وضع به سمتی خواهد رفت که  پناهجویان در کشور خود بصورت پناهنده داخلی بمانند مثل حلب که از یک منطقه سوریه به منطقه دیگر میروند.متاسفانه روند، حفظ و تقویت حق پناهندگی نخواهد بود .این ارزیابی من هست و من متاسفانه روند را تیره تر از آن که هست و فکرش را میکنیم میبینم و من خیلی خیلی نگران آینده هستم.

از لحاظ حقوقی اگر پناهجویی احساس کند که در پرونده اش از طرف کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد اجحافی صورت گرفته و مورد ظلم واقع شده، آیا اصولا راه و کانالی برای شکایت وجود دارد؟ نهاد نظارت کننده بین المللی بر کار کمیساریا کدام است و در صورت امکان راههای ارتباطی با این نهاد یا نهادها به چه صورت است؟

فرجام‌خواهی در زمانی که پرونده‌ی پناهندگی در سازمان ملل رد شده است، ابتدا در خود همین سازمان و سپس از طریق مراجع بالاتر انجام می‌شود. با توجه به این که سازمان ملل در ترکیه عموما پاسخگوی پناهجویان نیست، سازمان هلسینکی و برخی سازمان‌های حقوق بشر با معرفی وکیل یا با ارائه مشاوره قادر به انجام پروسه‌ فرجام‌خواهی هستند.

 چشم انداز پروسه پناهندگی در کشور ترکیه را در آینده چگونه می بینید؟ آیا امکان دارد این کشور در آینده ای نزدیک خود به کشور مهاجرپذیر تبدیل شود و جزو کشورهای امن تلقی گردد؟ در این صورت آیا بر طبق موازین بین المللی ترکیه مجاز به پذیرش پناهنده در خاک خود از کشورهای هم مرز با این کشور خواهد بود؟

در حال حاضر وضعیت عده‌ای از پناهنده‌ها که هنوز پرونده‌ی اسکان مجدد آن‌ها از سوی کشور دیگری پذیرفته نشده، از سوی دولت ترکیه و سازمان مهاجرت از «پناهنده‌ سازمان ملل» به «پناهنده‌ مشروط» تغییر کرده است. طبق تفسیر جدیدی از قانون پناهندگی، در صورتی که یک پناهنده سال‌ها در این کشور بماند و در هیچ کشور دیگری اسکان مجدد نشود، ترکیه می‌تواند پرونده‌ او را بررسی کرده و به او پناهندگی اعطا کند. هرچند به نظر می‌رسد این تصمیم از پی سیاست‌های اردوغان و اتحادیه‌ اروپا اتخاذ شده باشد، باید دید در آینده وضعیت این عده از پناهندگان به چه صورت خواهد بود.

در حال حاضر بزرگ ترین معضلات در پروسه پناهندگی در کشور ترکیه برای پناهندگان ایرانی را چه چیزهایی میدانید؟ در صورت امکان راههای برون رفت از این معضلات را بیان فرمایید؟

مشکلات همیشگی مثل برخورد فاشیستی و تحقیر آمیز پلیس و در مواردی مردم ترکیه و با توجه به شرایط ترکیه نا امنی جانی و بلاخره به نظر من مشکل اصلی مشکل پیدا کردن کار و عدم وجود موسسات خیریه برای آموزش زبان ترکی است.

 میزان تعامل و همکاری بین کمیساریا و کشورهای پناهده پذیر را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا اصولا از لحاض حقوقی بین کمیساریا و این کشورها همپوشانی وجود دارد؟ آیا فعالیت اینها در یک راستاست یا به صورت جداگانه عمل میکنند؟

کمیساریای عالی سازمان ملل همیشه با موج حرکت کرده است و با باد رفته است و همیشه با کشورها یکجوری کنار آمده است و بنظر من قدرتی ندارد و بنظر من مثل سابق همکاریش را با کشورها کم و بیش ادامه میدهد و متاسفانه روند بجای اینکه تاکید روی پناهنده باشد میرود روی مهاجرت و اینکه کسانی که در داخل کشورشان آواره میشوند به آنها رسیدگی میشود و بیشتر میرود به سمت کارهای خیریه و امداد رسانی و “یو ان” در آینده ضعیفتر خواهد شد و وضعیت بدتر خواهد شد.

 با توجه به بحران سوریه و عراق، جنگ در افغانستان و درگیریهای فرقه ای در آفریقا، امکان افزایش بی سابقه پناهجویان در آینده ای نزدیک وجود دارد؟ در صورت برقراری صلح و ثبات در این مناطق، تاثیر مستقیم آنها بر روند پناهندگی و کار کمیساریا به چه صورت خواهد بود؟
در حال حاضر کشورهای جنگ‌زده در خاور میانه و شمال آفریقا بیشترین سیل پناهجو را به ترکیه دارند. در صورت پایان جنگ در سوریه انتظار می‌رود در روندی چند ساله وضعیت کاری سازمان ملل در ترکیه به حالت قبل از جنگ بازگردد، اما به هر حال، وظیفه‌ اسکان مجدد پناهجویانی که طی این سال‌ها هنوز تعیین تکلیف نشده‌اند همچنان بر دوش این سازمان و دولت‌های مربوطه خواهد بود.ا با اینحال من همانگونه که در جوابهای قبلی گفتم، روند را عادی و روبه بهبودی نمی بینم.

چه اطلاعاتی از افزایش یا کاهش سهمیه کشورهای پناهنده پذیر از ترکیه در سال ٢٠١٧ دارید؟ چشم انداز کلی سال آتی را برای پناهجویان به چه صورت برآورد میکنید؟

در سال ۲۰۱۷ تنها کشوری که از ترکیه پناهنده‌ی ایرانی می‌پذیرد کماکان تنها آمریکا و در بعضی موارد کانادا خواهد بود. کانادا اعلام کرده در کنار سهمیه‌ اختصاصی بالایی که در سال‌های اخیر به پناهندگان سوری اعطا کرده، امسال تعداد پناهنده‌ اقتصادی بیشتری می‌پذیرد. این اصطلاح عموما به پناهنده‌هایی که از شمال آفریقا می‌آیند گفته می‌شود.

١٢- چه توصیه هایی برای پناهجویان و پناهندگان در ترکیه دارید که به بهبود روند پرونده هایشان کمک کند و از لحاظ حقوقی چه کمکی میتوانید برای پناهجویان انجام دهید؟ در صورت امکان لطفا در این زمینه برای مخاطبان ما توضیح بفرمایید؟

توصیه من به رانده شدگان از ایران که هیچ راه برگشتی ندارند این است که با این جبر کنار بیایند.بعنوان یک توقف کوتاه به زندگی در ترکیه نگاه نکنند. از امکانات تحصیلی برای فرزندانشان استفاده کنند. میدانم خصوصا برای آنان که با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم میکنند دوران پناهندگی دوران سختی است، اما متاسفانه چاره ایی جز صبر و کنار آمدن با مشکلات وجود ندارد. ویژگی انسان درافتادن با مصايب و مشکلات است و حتی در زندان قادر است بر مشکلات غلبه کند. پناهنده ها همچنین میتوانند در راستای تلاش براي إيجاد تشكلهاي پناهندگي و سازماندهي و کارهایی از این قبیل براي مبارزه با سياستهاي ضد پناهندگی فعالیت کنند. پناهندگان اگر از طریق اسپانسری هم بخواهند به کانادا و یا استرالیا و … بروند پیش شرط آن گرفتن قبولی از “یوان”  است که خود با انتقال به کشور ثالث پروسه طولانی دارند.

“با سپاس از شما برای شرکت در این گفتگو”

 

 

Comments

comments

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here