پرویز رحیم قادر استاد علوم سیاسی در دانشگاه صلاحالدین هولیر، مشارکت نیروهای پیشمرگ کورد در آزادسازی موصل را یکی از دستاوردهای بزرگ این عملیات قلمداد نمود و کوردستان با مشارکت در این عملیات از طریق توازن قوا در معادلات منطقهای و عراق ظاهر میشود.
وی میگوید، اگر کوردها در عملیات آزاد سازی موصل مشارکت نمیکردند، معالات عکس منافع حکومت کوردستان رقم میخورد، هرچند برای همیشه این خطر تغییر تواز قوا به دور از انتظار نیست، اما مشارکت در آزادسازی موصل خطرات نافع کوردستان را از لحاظ اقلیمی به حداقل میرساند. از دیگر سو مناطقی که تحت کنترل نیروهای پیشمرگ هستند، بهتر محافظت خواهند شد و نیروهای پیشمرگ کوردستان نیز میتوانند به یک نیروی قابل اطمینان و جایگزین نیروهای زمینی کشورهای غربی در منطقه تبدیل شوند.
نباید از یاد برد که بخش چشمگیری از ساکنین موصل و اطراف آن شهروندان کورد میباشند و این میطلبد که نیروهای پیشمرگ بیاد از آنان محافظت کنند و وجود نیروهای پیشمرگ در این مناطق توازن قوا را حفظ خواهد کرد و مشروعیت بینالمللی در ضد ترور و شکست داعش در موصل یکی دیگر از دستاوردهای دیگر خواهد بود.
این استاد علوم سیاسی همچنین میگوید، عملیات آزادسازی موصل بیشتر از منظر سیاسی قابل توجه میباشد تا از لحاظ نظامی، چون به مثابهی آن توازن قوا در منطقه به وجود میآید و کوردها با کارت توازن نیرو در مشکلات منطقهای و داخلی در عراق ظاهر میشوند.
پرویز رحیم قادر در ادامه میافزاید، عملیات آزادسازی موصل تاثیرات مستقیمی بر سرنوشت کوردها در عراق و حتی در سوریه خواهد داشت و جایگاه کوردها در سطح بینالمللی نیز ارتقا مییابد و با حفظ مناطق آزاد شده به کاراکتری فعال تبدیل میشود و این بدان معناست که نباید نقش کوردها را در محاسبات و معادلات منطقهای نادیده گرفت.
این ناظر سیاسی کورد درباره تاثیرات عملیات آزادسازی موصل بر جمهوری اسلامی گفت، اگر جمهوری اسلامی مستقیم و یا غیرمستقیم از طریق میلیشیاهای حشد شعبی و یا نیروهای شیعه عراق، بتواند آن مناطق را به کنترل نظامی و سیاسی درآورد، بدون شک جایگاه ژیوسیاسی ایران را در سوریه و به مثابه آن در سطح منتقهای بالا خواهد برد و به نحوی از انحا به برنده شماره یک تبدیل خواهد شد. همچنین هلا شیعی به واقعیتی امر در منطقه و ایران تبدیل خواهد شد و آن را به قدرت بزرگ منطقهای تبدیل خواهد کرد و مخالفان خود را به حاشیه خواهد راند و بر اساس منافع خود معادلات منطقهای را رقم خواهد زد. از اینجاست که جمهوری اسلامی تهدیدات را از خود دور کرده و مشکلات را خارج از خود تعریف کرده و از لحاظ امنیتی نیز اطمینان بیشتری خواهد یافت و برای پاده نمودن سناریوهای خود دست بازتری خواهد داشت.
مامند روژه از دیگر ناظران شناخته شدهی کوردستان در مورد ضرورت مشارکت در عملیات آزادسازی موصل میگوید: موصل از سه طرف با مناطق کوردستانی متصل میباشد، همچنین در گذشته همهی کوردستان ولایت موصل نام داشت. دو سوم جمعیت موصل را کوردها تشکیل دادهاند. از دیگر سو کوردها باید دکترینی را برای امنیت ملی خود داشته باشند، اگر موصل در کنترل استراتژیک کوردها نباشد، باید همیشه منتظر تهدیدات امنیتی کشورها از آنجا باشد. رژیم بعث از موصل پروسهی غصب کوردستان را شروع کرد. نوری المالکی نیز وقتی مساله ترور را بر خود ضعیف دید، از طریق موصل سپاه دجله را روانه جنگ با کوردستان کرد. آخرین بار هم وقتی داعش موصل را کنترل و خلافت خود را اعلام کرد، از طریق موصل به سوی کوردستان پیشروی کرد. پس با توجه به استراتژی بودن موصل و تهدیدات احتمالی که از موصل روبروی کوردستان شود، کوردها باید نقشی فعال در آزادسازی موصل ایفا کنند.
این فعال سیاسی بر این عقیده است که آزادسازی موصل انتهای بحرانها و تهدیدات نخواهد بود، بلکه این یک آغاز دیگر و ابتدای مشکلات دیگری خواهد بود. به این دلیل که در مسالهی موصل عواملی داخلی، منطقهای و فرا منطقهای دخیل بودند.
به نظر مامند روژه، بعد از آزادسازی موصل این عوامل را باید در نظر گرفت برای مثال ترکمنهای سنی و شیعه، عربهای سنی و شیعه، سریانی، کوردهای ایزدی، کوردهای یارسانی، کوردهای شیعه و سنی که هر کدام از آنان نقش خود را در سرنوشت موصل خواهند داشت.
یا اینکه حکوت ایران هم مایل است از طریق میلیشیاهای حشد شعبی شهر موصل را به کنترل خود درآورد و ترکیه هم از طریق حشد وطنی خواهان تحمیل هژمونی خود بر موصل است. عربستان نیز بدون تاثیر نخواهد بود. آمریکا و اروپا نیز هرکدام به نحوی و روسیه هم به شیوهای دیگر میخواهند بر موصل تاثیر داشته باشند. به همین دلیل است که مشکل اصلی بعد از پاکسازی موصل از داعش شروع خواهد شد.
مامند روژه معتقد است، عملیات آزادسازی موصل مستقیما بر جمهوری اسلامی ایران تاثیر خواهد گذاشت، چون جمهوری اسلامی در نظر دارد از طریق کنترل موصل مرزهای سوریه و عراق را به دست بگیرد. وقتی هم پای دیگر نیروهای منطقهای در مسالهی موصل به میان میآید، در چنین حالتی با ایران روبرو خواهند شد. برای مثال در حال حاضر میانهی ایران وعربستان دچار تشنج شده است و این مساله بر روابط ایران و ترکیه نیز صدق میکند. پس احتمال اینکه برخورد میان ایران و آمریکا و یا ایران و ترکیه به وجود بیاید بسیار قوی خواهد بود. پس مشلات موصل بعد از پاکسازی داعش شروع خواهد شد.
مامند روژه میگوید: کوردها قبل از اینکه وارد جنگ موصل شوند بنا به استراتژی خود دو قرارداد مهم را با آمریکا و دیگری را هم با بغداد به امضا رسانده است. تاکنون این قرارداد دستاوردهای مادی و تسلیحاتی به دنبال داشته است، اما آنچه که مهم خواهد بود این است که آیا مناطق کوردنشینی را که نیروهای پیشمرگ آزاد خواهند کرد، بعد از اتمام این عملیات در دست کوردها خواهد ماند یا نه؟ مسالهای مهم خواهد بود که شاید ضد و خوردهایی را هم به دنبال داشته باشد.
دکتر مسعود رستمی استاد دانشگاه و علوم سیاسی نیز مراحل بعد از آزادسازی موصل را برای حکومت اقلیم کوردستان و کوردستان روژآوا به ٣ دلیل مهم ارزیابی نمود:
یکم: در سطح بینالمللی و منطقهای، که کوردها در اقلیم کوردستان و روژآوا به یک فاکتور مهم تبدیل خواهند شد.
دوم: میتواند به نقطهی همگرایی کوردها در اقلیم کوردستان و کوردستان روژآوا تبدیل شود. در صورتی که مخالفان حزب دمکرات کوردستان و حزب کارگران کوردستان اجازه دهند (اگرچه مرزها تاکنون باقی هستند)، اما به دلیل دو حکومت کوردی در این مناطق، مرزها فرمالیته خواهند شد و با سیاست منطقی و عقلانی مراحل همگرایی این دو بخش کوردستان را بپیمایند. مراحل همگرایی این دو جریان بسیار مهم خواهد بود و بر رفاه و اقتصاد این دو بخش کردستان تاپیر بسزایی خواهد داشت.
سوم: هر دو طرف اقلیم کوردستان و روژآوا باید به این واقعیت را درک کنند که مملکتداری نه با ایدئولوژی و نه با طرحهای ساختمانزای میسر نخواهد بود. آموزش و پرورش استاندارد و رایگان، عدالت اجتماعی، ئازادی و حقوق شهروندی، تشکیل یک نیروی نظامی ملی، سیستم بهداشت، درمان و امنیت اجتماعی زیربنای توسعه و پایداری مملکت خواهند بود.
حزب کارگران کوردستان در حالیکه با دولت ترکیه بر سر خواستهایش درگیر است، اما باید این واقعیت را بپذیر که بعد از آزادسازی موصل مسئولیت ملیونها شهروند کورد را در کوردستان روژآوا به عهده خواهد داشت.
علیرغم اینکه این دو نیرو گاهی اوقات دچار تنش شدید سیاسی میشوند، اما هیچکدام از آنها قادر به حاشیه راندن دیگری در عرصەی سیایس و اجتماعی نخواهد بود، پس همگرایی این دو جریان میتواند پایگاه آنها را در کوردستان تا ٥٠ سال آینده تضمین کند و این همگرایی باید مرحله به مرحله صورت بگیرد.