پانزده تن از فعالان سیاسی و مدنی ایرانی، با تاکید بر «اصلاحناپذیری» رژیم جمهوری اسلامی، خواستار برگزاری رفراندم تحت نظارت سازمان ملل متحد برای «گذار مسالمتآميز» از حکومت فعلی «به يك دموكراسى سکولار پارلمانى» شدند.
4 آزادی سامان
روژی کورد: نسرین ستوده، شیرین عبادی، نرگس محمدی، پیام اخوان، جعفر پناهی، محسن سازگارا، محمد سیفزاده، حسن شریعتمداری، حشمتالله طبرزدی، ابوالفضل قدیانی، محسن کدیور، کاظم کردوانی، محسن مخملباف، محمد ملکی و محمد نوریزاد، طی بیانیه خود، تاکید کرده اند که، «راهكار برونرفت از اين مشكلات بنيادين، گذار مسالمتآميز از نظام جمهورى اسلامى به يك دموكراسى سکولار پارلمانى مبتنى بر آرای آزاد مردم، رعايت كامل حقوق بشر و رفع همه تبعيضهاى نهادينه به خصوص برابرى كامل زنان، قومیتها، ادیان و مذاهب در همه زمينههاى فرهنگى، اجتماعى، سیاسی و اقتصادى است».
امضاکنندگان این بیانیه گفتهاند: «با تکیه بر حق تعیین سرنوشت ملتها، خواهان برگزاری رفراندوم جهت تعیین نوع حکومت، تحت نظارت سازمان ملل متحد هستیم تا ملت ایران بتواند با تعیین نحوه حکومت مطلوب، خود مسئولیت سرنوشتش را بر عهده گیرد و برای رفع بحرانهای موجود تلاشی موثر و همگانی به عمل آورد.»
امضاکنندگان خواستار «برگزاری رفراندوم، جهت تعیین نوع حکومت تحت نظارت سازمان ملل متحد» شدهاند تا به گفته آنان، «ملت ایران بتواند با تعیین نحوه حکومت مطلوب، خود مسئولیت سرنوشتش را بر عهده بگیرد و برای رفع بحرانهای موجود، تلاشی موثر و همگانی به عمل آورد».
پیش از این، تعدادی از فعالان سیاسی و مدنی منتقد جمهوری اسلامی، پیشنهاد برگزاری همهپرسی را مطرح کردهاند.
از جمله جعفر پناهی، کارگردان معروف ایرانی، پس از اعتراض های دی ماه در بیش از ۱۰۰ شهر ایران از مقامهای جمهوری اسلامی خواست تا برای مشخص شدن میزان پایگاه مردمی حکومت، اجازه برگزاری همهپرسی یا تظاهرات آزاد را بدهند.
مقامهای جمهوری اسلامی پیش ازاین، پیشنهادها برای نظارت سازمان ملل بر انتخابات را رد کرده و از مطرح کنندگان این پیشنهادها با عناوینی چون «خائن» و «عوامل بیگانه» نام بردهاند.
دراین میان، دراصل ۱۷۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی اعلام شده که «محتوای اصول مربوط به اسلامی بودن نظام» و « جمهوری بودن حكومت و ولايت امر و امامت امت و نيز اداره امور كشور با اتكا به آراء عمومی و دين و مذهب رسمی ايران تغييرناپذير است».
۱۵ فعال مدنی در بیانیه خود با اشاره به موضوعاتی چون «جهالت و ناکارآمدی ساختاری و فساد نهادینه شده، تبعیض، قوانين ظالمانه و زندانی شدن گسترده» روزنامهنگاران، معلمان، دانشجویان، کارگران و کنشگران سیاسی و اجتماعی تاکید کردند که «مجموعه تجربیات ۴۰ساله، حاکی از اصلاحناپذیری نظام جمهوری اسلامی ایران است».
دراین بیانیه تاکید شده است که جمهوری اسلامی «با پناه گرفتن در پشت مفاهیم الهی، استفاده ابزاری از دین، پیشه کردن دروغ و تزویر و عدم شفافیت، به هیچ گرفتن افکار عمومی، پشت پا زدن به حکومت قانون و موازین حقوق بشر، نقض نهادینه آزادی و حقوق ملت، ناتوانی مفرط از حل بحرانهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، و انسداد کلیه روشهای نظارت قانونی و اصلاح مسالمتآمیز امور، به مانع اصلی پیشرفت و رهایی ملت ایران تبدیل شده است».
پیش از این، نتایج یک نظرسنجی در ایران که با توجه به اعتراضهای دی ماه انجام شده است، نشان میدهد ۷۵ درصد از شرکت کنندگان از شرایط ناراضی هستند.