تحلیل ویژه روژی کورد
حضور متجاوزانه ترکیه و ایران در کشورهای عراق و سوریه، امر بدیهی است، ترکیه تحت عنوان مبارزه با داعش اما برای سرکوب کوردهای این کشور، وارد سوریه شد. جمهوری اسلامی نیز جهت حفظ و توسعه محور شیعه و دفاع از رژیم اسد و نیز جلوگیری از تقویت کوردها و حرکت آنها در راستای استقلال در کوردستان سوریه و عراق، در این دو کشور تاخت و تاز می نماید. صدها کشته از نیروهای سپاه تروریستی قدس رژیم، بیانگری گویا بر این مطلب است. اما نکته قابل ملاحظه در این جا انست که جمهور اسلامی تحت عنوان اینکه “طبق درخواست و مجوز رژیم اسد و حکومت کنونی عراق” وارد این دو کشور شده است، حضور متجاوزکارانه خود را توجیه می کند.
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا)، امروز یکشنبه 9 آبان ماه 1395 شمسی، طی مطلبی تحت عنوان (فرجام حضور ترکیه در عراق و سوریه) چندین بار کوردهای کوردستان عراق (جنوب کوردستان) را به صورتی طعنه آمیز، “طیف بارزانی” خطاب نموده است که در ذیل به آنها اشاره می شود:
– ترکیه که قبلا تجربه حضور نظامی را در شمال عراق با همکاری کردهای عراق (طیف بارزانی) تجربه کرده بود.
– با شروع عملیات موصل در سپیده دم 17 اکتبر 2016، شرایط برای ترکیه به طور ماهوی تغییر کرد و حتی کردها (طیف بارزانی) وقتی تجاوز نظامی ترکیه را به شمال سوریه مشاهده کردند، و درباره آینده اقلیم کردستان عراق نگران شدند.
– همین موضع را ‘فالح الفیاض’ رییس تشکیلات بسیج مردمی الحشد الشعبی اخیرا در حاشیه یک نشست رسمی دربغداد به خبرنگار ایرنا گفت و تاکید کرد که حضور نظامی ترکیه در شمال عراق کردها (طیف بارزانی) را به شدت نگران کرده است.
مطلب فوق الذکر چنین شروع شده است: “ترکیه در طول یک ماه گذشته بیشترین دستپاچگی را در تعیین منافع و دوستان هم پیمان خود در جریان گیرودار تحولات سریع منطقه به ویژه جنگ موصل و حلب داشته و با ورود نظامی به دو کشور عراق و سوریه، در شرایطی خود را قرار داده است که به اعتقاد کارشناسان نه راه پس دارد و نه راه پیش.” اما سوال اینست: “جمهوری اسلامی، خود در چاله ای که در عراق و سوریه در آن سقوط نموده است، راه پس یا پیش دارد؟ یا آنچنان که برخی از کارشناسان معتقدند: “امریکا راه پیشروی در عراق و سوریه را برای رژیم ایران هموار نمود تا پس از پیشروی زیاد، راه بازگشتی برایش وجود نداشته باشد؟”
نکته ای دیگر که قابل توجه است، تغییرات در روبط متزلزل بین تهران و آنکاراست. در حین کودتا و پس از کودتای نافرجام ترکیه، جمهوری اسلامی به گفته محمدجواد ظریف، اولین کشوری بود که کودتا را محکوم نموده و لزوح احترام به حاکمیت رژیم کنونی ترکیه را مطرح نمود” و جمهوری اسلامی را از پشتیبانان دائمی ترکیه قلمداد نمود و بر لزوم همکاری جهت حل مسائل مرزی و منطقه ای بین این دو کشور پافشاری نمود. در اینصورت اینهمه تزلز در روابط بین این دو کشور، از همکاری گرفته تا دشمنی، آنهم تنها در عرض چند ماه، به چه خاطر است؟
نکته دیگر قابل تاملی که در تمامی این نوشتار خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی در این باب مشهود است، اتکای بیش از حد جمهوری اسلامی به روسیه است، به عنوان مثال:
“ترکیه در هر دو زمین بازی عراق و سوریه دچار سردرگمی کم سابقه ای شده است زیرا در سوریه، آنکارا ناچار است با خرس روسی درافتد “.
“ترکیه اکنون در سوریه در شرایطی قرار گرفته که نمی تواند ریسک کرده و پیشروی بیشتر کند زیرا تهدید روسیه جدی است و دمشق نیز همین موضع تند و صریح را نسبت به ترکیه اتخاذ کرده”.
اینجاست که 3 سوال جدی مطرح می شود: یک: علت پشتگرمی و لگرمی ایران به سوریه و آینده این اتکا در ماسئل منطقه به ویژه یا توجه به ماهیت روسیه. دو: تزلزل در روابط ایرن و ترکیه و علت نگرانیهای ایران از ترکیه و مداخلاتش. سه: انزجار عمیق رژیم ایران نسبت به کوردهای عراق و به ویژه بارزانی. بهزاد خوشحالی، نویسنده پژوهشگر، در گفتگویی ویژه با روژی کورد به این سوالات چنین پاسخ می دهد:
“ایران به نظر می رسد اکنون حساسیت بالای خود را بر پافشاری در حفظ بشار اسد با هزینه ی گزاف از دست داده است و در حال برنامه ریزی و اقدام بر روی طرح “لبنانی کردن سوریه” به عنوان اولویت نخست و “عراقی کردن سوریه” به عنوان اولویت بعدی برای دوران پسا اسد است. ضمن اینکه بخش مهمی از توان خود را معطوف جلوگیری از تجزیه ی ناگهانی سوریه کرده است. ایران امیدوار است در طرح لبنانی کردن سوریه، علوی ها را در کنار خود نگاه داشته و از نفوذ خود بر کردها به بهترین شکل ممکن بهره برداری کند. در کنار این موضوع، از حضور فعال روسیه به عنوان عاملی مهم برای حفظ و تثبیت توازن با غرب و تداوم حضور و نفوذ خود استفاده می کند.
در مورد ترکیه، رقابت سنتی در کنار دیپلماسی فعال تقابلی برای بسط نفوذ در عراق و سوریه به عنوان قدرت های درجه دوم منطقه ای، این دوکشور را همچنان در موضع تقابل حداکثری با یکدیگر -منهای جنگ تمام عیار -قرار می دهد تا هریک از دو کشور بتوانند در تحولات آینده ی منطقه، به بالاترین امتیازات ممکن دست پیدا کنند.
کاملا بدیهی است که در این دوران، ایران به شدت، تلاش خود را بر محدود یا متوقف کردن نیروهای استقلال طلب کرد در جنوب کردستان متمرکز خواهد نمود و علیرغم اینکه برای ایران، این نکته تقریبا قطعی به نطر می رسد که دیریا زود باید با مساله ی استقلال کردها کنار بیاید اما تلاش می کند اولا مانع از الحاق فوری کردستان روژئاوا به فورماسیون نوین شود و دوما در کشور آینده ی کرد، از منافع تضمین شده ای حداقل نزدیک به رقیب دیرینه یعنی ترکیه برخوردار باشد. “
نظرات
