در شب 25 اکتبر 1917 طبق تقويم سابق روسيه مطابق 7 نوامبر در تقويم جديد ميلادی کميته انقلابي شوراهای کارگری با تصرف کاخ زمستانی پطروگراد (سن پطرزبورگ) پايتخت آنزمان حکومت روسيه و فرار کرنسکی رئيس دولت موقت اولين و آخرين انقلاب سوسياليستی جهان با کمترين کشته به پيروزی رسيد .
جدای از نظريات و انتقادات صحيح و گاها مغرضانه در خصوص حکومت شوروی در سالهای پس از آن، آنچه اهميت دارد تاثير قطعی پيروزی انقلاب بر سرنوشت مليونها انسان و حکومتها در سراسر جهان و همچنين درس گرفتن از تجربيات موفق و ناموفق اين انقلاب برای همه مبارزين سياسی در همه جهان است .
تجربيات انقلاب اکتبر را نبايد به صورت يک کاسه و درهم ارزيابی کرد و بايد تجربيات موفق پيروزی انقلاب را از قسمت شکست و به انحراف رفتن آن جدا کرد و از هر کدام درسهای مستقلی گرفت، زيرا کسانی که از تاريخ گذشتگان آگاه نباشند و از آن درس نگيرند مجبور به تجربه همه سختيها و شکستهای آنها خواهند بود.
در روسيه از قرن هفدهم خانواده رومانوف به عنوان تزارهای روسيه حکومت سلطنت مطلقه ای را بر اين کشور داشتند و به عنوان ارتجاعی ترين شکل استبداد سلطنتی شناخته شده بودند و هرگونه قيامی را بر عليه خود به شدت سرکوب ميکردند و جو خفقان و وحشت از قدرت تزار همه روسيه را فراگرفته بود و بالطبع اکثريت مطلق مردم اين کشور که بيَشتر آنان را دهقانان و تا حدودی و به تدريج کارگران شهری شکل ميدادند در فقر شديد، زندگی اسفباری داشتند .
در اواخر قرن نوزدهم يکسری از فعاين و مبارزين سياسی روس با آشنايی با آموزه های مارکس علم جديدی برای مبارزه با اين سيستم پيدا نمودند که همانا مارکسيسم بود و خود بعدها به تئورسينهای آن تبديل شدند که برجسته ترين آنها ولاديمير ايليچ اوليانوف بود که بعدها با نام لنين یه شهرتی جهانی رسيد و نقش اساسی را در تئوريزه کردن برنامه های انقلاب روسيه و رهبری و به پيروزی رساندن آن ايفا کرد و نوشته هایش تا به امروز همانند آثار مارکس از اصلی ترين منابع کلاسيک جريان چپ در سطح جهان به شمار می آيند.
انقلاب اکتبر تا رسيدن به پيروزی فرازونشيبهای بسياری را به همراه رهبر هميشه در تبعيد خود لنين تجربه کرد و پافشاری لنين بر تزهای خود گاهاً او را بسيار تنها باقی ميگذاشت و افق پيروزی را بسيار دور و دست نيافتنی نشان ميداد .
در سال 1905 در روسيه قيامی شکل گرفت که بسياری از مبارزين فعالانه در آن شرکت نمودند ولی به شدت از سوی حکومت تزاری سرکوب شد و انقلابيون کشته، زندانی و تبعيد شده و گروهی نيز ناچاراً از کشور گريخته و جو ياس و نااميدی همه را فراگرفته و انشقاقات و اختلافات در جبهه انقلابيون بسيار شديد بود .
بسياری به اين باور رسيده بودند امکان سرنگونی حکومت تزاری وجود ندارد و بايد با قبول واقعيت وجود تزار در روسيه به فکر رفرم بود و مخصوصا با قبول ايجاد دوما به عنوان پارلمان روسيه پس از سرکوب و شکست قيام 1905 اميدوار بود بتوان شرايط را به مرور بهبود بخشيد و امکان انقلاب در روسيه وجود ندارد.
با شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 و ورود روسيه به اين جنگ، اين لنين و حاميان او بودند که از ابتدا با آن به مخالفت برخاستند و آنرا محکوم کردند و با شدت گرفتن جنگ و افزايش فشار بر مردم و شکستهای روسيه صدای اعتراضات افزايش يافته وخورشيد اقبال تزار رو به افول نهاد .
در فوريه 1917 زمانی که نيکلای دوم، تزار روسيه فرمان انحلال دوما پارلمان روسيه را صادر ميکند دوما از پذيرش اين حکم سرباز ميزند و تزار را از سلطنت خلع کرده و تلاشهای تزار برای حفظ سلطنت با جانشين قرار دادن برادرش دوک ميخائيل با رد آن از سوی شاهزاده به شکست انجاميد و دوما ابتدا حکومت موقتی به رياست شاهزاده لووف تشکيل ميدهد، حکومت موقت به حضور در جنگ ادامه مي دهد و اين دوباره مخالفت لنين و تروتسکی يکی ديگر از فعالين سياسی روسيه که علی رغم پاره ای اختلاف نظرها با لنين اکنون با او هم آواز شده، مواجه ميشود و با شعارهای پايان دادن به جنگ و تقسيم زمين برای دهقانان و در دست گرفتن قدرت حکومت توسط شوراها مردم شروع به نافرمانی ميکنند ولی باز هم قيام شکست خورده و انقلابيون زندانی شده و لنين به فنلاند ميگريزد ولي تروتسکی همچنان به امر سازماندهی برای قيامی ديگر مشغول ميشود.
شاهزاده لووف مجبور به استعفا از رياست حکومت موقت ميشود و کرنسکی جای او را ميگيرد و با تهديد حکومت موقت از سوی جبهه ارتجاع و فرماندهی ژنرال کورنيلوف کرنسکي از انقلابيون و ياران لنين در حزب بلشويک کمک ميخواهد و موفق ميشود نيروهای ژنرال کورنيلوف را شکست دهد.
جو اعتراضات همه روسيه را فرا ميگيرد و دهقانان نيز اقدام به قيام کرده به به انقلاب ميپيوندند، در اين زمان تروتسکی در راس کميته انقلابی به کمک سربازانی که به انقلاب پيوسته اند اقدام به تسخير ساختمانهای دولتی ميکند و اين اقدام با تائيد لنين که مخفيانه به پطروگراد بازگشته همراه شده و در مدت 10 روز همه ساختمانهای دولتی در مسکو و پطروگراد به تسخير بلشويکها در می آيد و با تسخير کاخ زمستانی در شب هفتم نوامبر عملاً انقلاب روسيه به پيروزی می رسد، که جزئيات اين چند روز را جان ريد روزنامه نگار مشهور آمريکايي در کتاب “ده روزی که جهان را تکان داد” و خود از نزديک شاهد آن بوده گزارش کرده است.
به اين ترتيب حکومت شوراها در روسيه به پيروزی رسيد و در ادامه حيات خود دنيايي از تجربيات موفق و ناموفق را تا سال 1991 و سقوط اتحاد جماهير شوروی به دنبال داشت و امروز پس از گذشت 99 سال از آنروز هنوز ميتوان تاثيرات فکری و عملی اين انقلاب را بر روی سرنوشت جهان مشاهده کرد لذا بازخوانی تاريخ و تجربيات اينچنين تجربه تاريخي ای همواره آموزنده خواهد بود و ميتواند راهنمای عمل ما در استفاده از تجربيات موفق و برحذر دارنده ما از تکرار اشتباهات و شکستهای آن باشد.
استراتژی درست، تحليل مشخص از شرايط مشخص و اتخاذ تاکتيکهای درست و مناسب، لزوم درک ضرورت همکاريها و مرزبنديهای صحيح در زمانهای مختلف، درک شرايط عينی و ذهنی جامعه، شناخت بستر اجتماعی و تاريخی روسيه و اقدام مناسب در زمان و مکان مناسب کمترين آموخته های ما از انقلاب روسيه و رهبری لنين خواهد بود .
نظرات
