آنومی اجتماعی در ایران و منشا آن / هلمت معروفی

0
2225

هلمت معروفی
هلمت معروفی

نگارنده: هلمت معروفی

جامعه کنونی ایران، اینک بیش از هر زمان دیگری دچار آنومی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و …غیره شده است، آنومی ای که روزبروز هم از لحاظ کمیت و  نیز کیفیت، بر دامنه و گستره آن افزوده می شود، طی این نوشتار بیشتر به منبع این آنومی که سیستم حکومتی حاکم بر جامعه می باشد، پرداخته می شود تا بر خود نوع و دامنه آنومی.

به طور مختصر، آنومی به وضعیتی اطلاق میشود که در آن هنجارهای اجتماعی نفوذ خود را بر رفتار فرد از دست می دهد[i] به عبارت دیگر زمانی که هنجارهای اجتماعی و یا وجدان جمعی اعتبار وحیثیت خود را و به زبان جامعه شناسی مشروعیت خود را از دست دهند چنان چه ارتباط میان وجدان جمعی که از طریق هنجارها عینی شده اند از یک طرف و نظام تقسیم کار از طرف دیگر قطع شود (نابهنجاری) و آشفتگی در جامعه حکم فرما شده و هنجار .،.غیره، رسمیت  ،مقبولیت و مشروعیت خود را از دست می دهند، در چنین شرایطی است که افراد دچار سردرگمی میشوند و در نهایت، نابسامانی و بی نظمی اجتماعی پدید می آید.[ii]

نمونه هایی از وجود آنومی در ایران: شیوع و گسترش نابهنجاریهایی از قبیل ایدز، طلاق، اجاره دادن رحم، مصدر مواد مخدر بویژه در زنان و دانش آموزان، خودکشی، گسترش روابط سکسی و سکس فروشی و …غیره، از آنجا که با هنجارهای حاکم بر جامعه ایران نامنطبق بوده و نابهنجاری محسوب می شوند، فلذا آنومی اجتماعی محسوب می شوند که در ذیل به ذکر برخی از آنها با ذکر امارهای خود منابع داخلی ایران، می پردازیم.

کودکان مبتلا به ایدز: معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه مطالعه‌ای نشان می‌دهد که 4.5 درصد از کودکان خیابانی مبتلا به بیماری ایدز هستند. وی همچنین می گوید: “مطالعه دیگری روی رفتارهای پرخطر کودکان نشان می‌دهد که در معرض خطر و سوءاستفاده قرار می گیرند”.(خبرگزاری فارس)[iii]

مواد مخدر: به گزارش افکارنیوز، در چند سال گذشته معمولا افراد بیکار به سمت استعمال مواد مخدر گرایش پیدا می کردند اما چندی است که بخشی از نیروی کار یا به عبارت بهتر 20درصد از 22میلیون نفر شاغل در کشور حدود 4میلیون و 400هزار نفر اعتیاد دارند که این نشان دهنده فاجعه ای بزرگ در بازار کار کشور است که می تواند در دراز مدت صدمات جبران ناپذیری را موجب شود. (منبع همان).

انتقال ایدز: معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از افزایش دو برابری انتقال جنسی ایدز خبر داد و گفت: حدود یک دهه پیش 15 درصد موارد انتقال ایدز از طریق جنسی بود و اکنون به 30 درصد افزایش یافته است. سیاری گفت: مشکل جدی فعلی انتقال ویروس ایدز از طریق تماس جنسی است که میزان انتقال ایدز از این طریق در یک دهه گذشته دو برابر شده و از 15 درصد به 30 درصد رسیده است.(ایرنا) (منبع همان).

اعتیاد زنان: پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: آمار اعتیاد زنان در سال 80 حکایت از آن دارد که زنان، پنج درصد کل معتادان را تشکیل می دهند؛ حال آنکه در طرحی که سال 90 اجرا شد و البته روش شناسی یا متدولوژی آن با طرح اولیه متفاوت بود، شاهد آن بودیم که این رقم به 9 درصد رسیده و این، یعنی آنکه اعتیاد زنان در مجموع شمارش معتادان 2 برابر شده است. (منبع: همان).

اعتیاد دانش آموزان: مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفته است‌ ۱۳۶ هزار نفر از دانش‌آموزان ایران در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و از این تعداد ۳ هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یکبار مواد مخدر مصرف کرده‌اند.(تنسیم) (منبع: همان).

طلاق: میرباقری معاون فرهنگی اجتماعی وزیر کشور با اشاره به بحث رشد طلاق گفت: نسبت طلاق و ازدواج به گونه‌ای است که در قبال هر ۱۰۰ ازدواج ۲۲ طلاق ثبت می‌شود. وی افزود: البته این آمار میانگین است. ما در برخی استان‌ها به ازای هر ۱۰۰ ازدواج، ۳۷ طلاق داریم. در برخی شهرستان‌ها به ازای هر ۱۰۰ ازدواج، بیش از ۵۰ طلاق ثبت می‌شود و متاسفانه در برخی از شهرها به ازای هر ۱۰۰ ازدواج، ۶۰ مورد طلاق داریم.

همچانکه از موارد مذکور در فوق که از “نگاهی به آمارها در ایران، نشانه های فروپاشی”، نوشته محقق و فعال کورد، بهزاد خوشحالی، که بسبب عدم بسط کلام تنها به این موراد محدود بسنده شده است، بر میآید، جامعه ایران به طور کل و به میزان کثیری درگیر آنومی شدید اجتماعی است که البته در مناطق مختلف با ملیتها و فرهنگ مختلف، میزان آمارها متفاوت است. اما منشأ این آنومی و آشفتکی اجتماعی از دیدگاه نگارنده، حکومت و سیستم حکومتی حاکم بر ایران است. سیستمی که قانون اساسی آن نامنطبق بر خواست و فرهنگ مردمان آن می باشد و مشروعیت خویش را از حاکمیت و نه از جامعه می گیرد و بر اساس آن مردم، رعیتی بیش نیستند که ناگزیرند اوامر حاکم (که نایب الله در زمین می باشد) را بی چون و چرا و کم و کاست، اجرا نمایند.

در نتیجه این امر جامعه ایرانی درگیر نوعی مفرط از بیکاری و مسائل عاطفی و هیجانی شده است که نتیجه آن همین آنومی شدید می باشد که جامعه را به طرف انحطاط و زوالی جبران ناپذیر، به پیش می برد.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در جدیدترین گزارش خود خبر از رشد اقتصادی منفی چهار درصدی ایران داده است. هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران  در گفتگو با مهر با بیان اینکه هر روز به تعداد افراد حداقل بگیر افزوده می شود و بسیاری قدرت خرید خود را از دست می دهند گفت: این مسئله باعث تشکیل خط فقر جدید در کشور و ریزش مرتب معیشت نیروی کار به زیر خط فقر شده است و در ایران 23درصد نابرابری وجود دارد و نرخ بیکاری 17% می باشد و حدود ۱۸ میلیون نفر در کشور درگیر مسائل آسیب‌های اجتماعی مانند حاشیه‌نشینی، طلاق و غیره هستند. (منبع: خوشحالی، نگاهی به آمارها در ایران، نشانه های فروپاشی). مسائل زیست محیطی و کویر شدن ایران و خشک شدن دریاچه ارومیه و چند مورد دیگر و سعی در خشکاندن دریاچه زریبار نیز، مسائل دیگری است که خود جای بحث جداگانه دارد.

از دیگر سو، سیستم حکومتی حاکم بجای اندیشیدن و غور در این مسائل و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و جبران کننده و تخصیص بودجه جهت پژوهش و اتخاذ راه حل در این موارد، بودجه بودجه ستاد مشترک سپاه ۲۲ هزار و ۲۴۵ میلیارد تومان اعلام شده که هفت هزار میلیارد تومان بیشتر از بودجه امسال و دو برابر بودجه سال ۹۳ این نهاد نظامی است.[iv] و این بودجه عمدتا صرف گروههای ترویستی همچون حزب الله، حشد شعبی، القاعده، حوثی های یمن و فاطمیون، طاهریون و ….غیره در یمن، سوریه، عراقف لبنان و غیره می گردد. شمار کشته های ایران در سوریه خود نشانگر این حقیقت است و این درحالی است که طبق لایحه بودجه سال 96  حقوق بازنشستگان و شاغلین10 درصد افزایش خواهد یافت و حقوق شاغلین و کارمندان 10 درصد افزایش خواهد یافت. (منبع: همان).

نوع سیستم حاکمیتی کنونی ایران، قانون اساسی مندرجه، عملکرد مداخله گرانه روبه گسترش در کشورهای منطقه، مخالفت با حق تعیین سرنوشت ملیتهای داخل ایران و …غیره، همگی دال بر این است که تنها راه نجات ایران و ملیتها و مردمان آن، تنها تلاش جهت تغییر سیستم حاکم می باشد، دیگر راهها از قبیل تغییر و رفورم که بیشتر منجیان و منادیان آن از قبیل گنجی ها، خود برخواسته از همین سیستم حاکمیتی می باشند و رفورم را تنها همچون سوپاپ اطمینانی در هنگام بحران برای این حکومت اتخاد کرده اند، به بن بست و سراب خواهد کشید.

نکته جای تامل آنست که در کارزار حذف این سیستم حاکمیتی جهت ایجاد تغییر و نجات ملل داخل ایران از این سراشیبی انحطاط، کوردها (آن نیز نه کاملا بلکه بخشی کمتر از نصف آن) به مقابله با حکومت و نجات جامعه ایرانی از این نابسامانی برخواسته اند، حرکتهای مدنی و مسلحانه اندکی نیز از سوی بلوچها و احوازیها دیده می شود که گرچه شایسته تقدیر است اما بنا به دلایلی نمی تواند وزنه سنگینی در این راستا باشد، حرکت کوردها و منحصرا حزب دمکرات کوردستان ایران نیز لازمه بازخوانی عمیقی است که امید می رود بدان اندیشیده شود و با همراهی اکثیرت احزاب موجود و نیز ملیتهای دیگر ایران، همرا ه گردد که ان نیز میکانیزمهای خود را داراست که می بایست اتخاذ گردد. اپوزیسیون فارس نیز که هرچند از لحاظ دیپلماتیک توانسته است در برخی کشورها و جوامع بین المللی استراتژی ضدیت با ملیتهای دیگر ایرانی را بگستراند، اما در عمل میدانی در چنته خود چیزی برای عمل ندارد.

منابع:  

[i] . گیدنز،آنتونی، 1373 ، جامعه شناسی،ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی ، چاپ اول

[ii] . تنهایی،حسین ابوالحسن، 1383 ، در آمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی، گناباد، انتشارات مرندیز

[iii] . https://www.rojikurd.net/fa/2016/12/07/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%88/

[iv] . https://www.rojikurd.net/fa/2016/12/07/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%A7/

نظرات