بەڵێ سیستەمى کۆماری ئیسلامیى ئێران تیرۆریستە

0
1165
عەبدووڕەحمان ڕەسووڵ

 لەسیستەمى ئایینى دا بەگشتى بەهیچ شێوەیەک دیموکراسى و ئازادى بۆهەبوونى بیروباوەڕى جیاوازوفکروئایین وفەلسەفەى جیاوازبوونى نی یە,لەوانەیە لەسەرەتایى گرتنەدەسەڵاتى دینى دا کەمێک نەرمى بنوێنێت ئەویش بۆتەسلیم بوون وملکەچ بوونى سەرجەم جیاوازەکان بەکۆیلەبوون,بەڵام پاش ماوەیەک کەمەلائیسلامى یەکان باش خۆیان قایم کردلەدەسەڵاتدا ئەوا سەرجەم جومگەکانى دەسەڵات بەتوندڕەوى وزەبروزەنگ وهەڕەشەى جۆراوجۆردادەپۆشن بەرامبەرسەرجەم جیاوازىی فکری وئایینى یەکانیان,بەدرێژایى مێژوویى دینى یەکان بەگشتى وئاینى ئیسلام هەربەم یشێوەوجۆرەبووە.

لەقۆناغەکانى میژوودا کاتێک سیستەمى ئایینى  وحکومداروفەرمانڕەوایى دینى هەبوو ە مرۆڤە خاوەن فکروبیروباوەڕەجیاواز وڕەخنەگرەکان لەسیستەمى فەرمان ڕەوادا لەخاچ دراون وبەئاشکرا لەبەردەم خەڵکدا بەشێوازى دڕندانەلەشێوەى هەڵواسین ولەسێدارەدان وئەشکەنجەدانى لەجۆرى سووتاندن وڕاکێشانى بەدوایى ئەسپ وحوشتروخستەنە ناو چاڵ وبیرو (بۆقۆناغى ئێستاش بەدوائۆتۆمبیل ڕاکێشان )  هەتا مردن.

ئەگەر بێین ئەم سیستەمە کۆنەپەرستەشی بکەینەوە کەچۆن پەیوەندى بەگەشەى تیرۆرەوە هەیە؟ لەکوێدا خزمەت بەگەشەى تیرۆریزم دەکات؟,سیستەمى ئیسلامى ئێران ورێکخراوى تیرۆریستى داعش ورێکخراوى قاعیدەوسەرجەم ئەوگرووپ وحیزبە ئیسلامى یەکان بەنمونە وەربگرین کەماوەى چەندساڵێک تەنانەت هەیانە چەندمانگێک کە دەسەڵاتداربوون لەناوچەیەک و کۆمەڵگایەک و وڵاتێکدا دەگەینە ئەو راستى یەکەپێچەوانەن بەسیستەمى سیکۆلارومەدەنیەت وشارەستانیەت ومافى مرۆڤ وئازادى وخۆش بەختى وبەختیارى مرۆڤەکان.

تیرۆریزم خۆیى بزتنەوەیەکى دژەبەشەرییە,واتە بزووتنەوەیەکە بۆ لەناوبردنى بەختیارى وخۆشگوزەرانى وئازادى ومافەکانى مرۆڤ وشارەستانیەت وپێشکەوتنى مرۆڤ لەسەرجەم بوارەکانى زانستى وزانیارى مافەکانى مرۆڤ وئازادى وریفاهیەت وبەختەوەرى مرۆڤەکان کەجیاوازن لەڕەوت وهێزودەسەڵات وسیستەم وفکرو ئایین وتێروانینى خۆیان.هەروەها تیرۆربۆلەناوبردنى مرۆڤەکان بەکاردێت,بەڕێگای جۆاوجۆرکەئامانج پەکخستن ونەهێشتنى بۆچوون وبیرکردنەوەوفکروئایدیاوفەلسەفەوئایین وتێڕوانینى جیاوازى بەرامبەرلەجۆرى لەناوبردنى قسەوجەستەدا.

هەمووکاتێک ولەهەمووقۆناغ وسەردەمێکدا,کاتێک تیرۆردێتەکایەوە وێڕاى بەمانایى نەبوونى ئازادى وماف ودیموکراسى ونەبوونى ئەمنێت وئاسایش لەوناوچەیەو لەژێرسایەى ئەودەوڵەت وحکومەتە کە تیرۆرتێدا ڕوودەدات,لەهەمان کاتدا بەمانایى هاوکارى وپشتیوانى ئەوسیستەم ودەسەڵات وحکومەتەیە بۆلەناوبردنى گەشەى ئازادى ودیموکراسى ولەناوبردنى گەشەى ئاسایش ئەمنێتى خەڵک,ئەمەش کاتێک ئەم تێڕوانینە بەتەواوى ڕاست ودروست دەردەچێت ودەچەسپێت لەسەرئەوسیستەم ودەسەڵات وحکومڕانى ودەوڵەتى وڵاتە کە چەندین جارتیرۆرکردن لەژێرسایەى هەمان سیستەم وحکومەتەدا دووبارەوچەندبارەببێتەوە.

لەم سیستەمە ئیسلامى یەدا بەبێ ئەوەى تاوانبارانى ڕاستەقینەبناسێندرێن ولەلایەن دادگایى دادوەرى ویاساکانى سزادان سزابدرێن,دەسەڵات وبەرپرسان وخۆیان سیناریوێى جیاوازدروست بکەن ونیشانى خەڵکى کۆمەڵگاکەیان بدەن,لەوکات وسەردەمەشداخەڵک بەگشتى متمانەى بەجێبەجێکردنى یاساوبوارەکانى دادوەرى لەژێرسایەى ئەو دەوڵەت وسیستەم وحکومەتدا قۆناغ بەقۆناغ بەتەواوى لەدەستدەدات.

ئەم تیرۆرەلەدژى هەرکەس ومرۆڤێکە بەبێ  هەبوونى هەرجیاوازێکى نەتەوەیى و فکرى وئایینى وفەلسەفى و ئایدیاوتێڕوانین وبۆچوونێک بێت هەربەمانایى تیرۆرە واتە مرۆڤى تیرۆرکراوخاوەنى هەربۆچوون وتێروانین وفەلسەف وفکروئایدیایەک بێت.پێویستى بەشەرمەزارکردن وڕیسواکردن ومەحکوم کردنە.

هیچ کاتێک ناکرێت جیاوازى بنەمایى فکرى وفەلسەفى  وئایینى ونەتەوەیى وڕەگەزیى ونەژادیى وهەرجیاوازێکى تربەبنەمابگیرێت بۆنیشاندانى هەڵوێستى نەفرەت ومەحکوم کردن وشەرمەزارکردن بەرامبەرئەنجامدانى کردەوەى تیرۆریستى چ لەشێوەى تاکەکەسى بێت یاخود ئەنجامدانى تیرۆریستى کۆمەڵکوژى بێت.لەبەرئەوەى هەرساردێک وهەرکەم تەرخەمێک هەبێت بۆنیشاندانى شەرمەزارى وڕیسوایى ومەحکومکردنى هەر کردەوەى تیرۆریستێک لەهەرشوێنێک بێت لەدژى هەرکەس ومرۆڤێک بێت لەژێرسایەى هەردەسەڵات وحکومەت ودەوڵەتێکدابێت لەژێرهەرناوێکیشدابێت نەک پێچەوانەیەبە فکروفەلسەفەى ئازادیخوازى ویەکسانیخوازى ومرۆڤ دۆستى ومرۆڤ پەروەرى بەڵکوڕاستەوخۆوناڕاستەوخۆبەشێکە لەخزمەت وهاوکارى وپشتیوانى تیرۆروتیرۆریستى وبزوتنەوەى کۆنەپەرستى دژەمرۆڤایەتى کەلەچوارچێوەى تیرۆروتۆقاندندا دەیەوێت درێژەبەهەڵسوڕان وئەنجامدانى هەنگاوەدژەمرۆڤایەتییەکانى بدات.

ئەگەرچاوێک بەسیستەمى حکومدارى کۆمارى ئیسلامى ئێراندابگێرێن بۆمان دەردەکەوێت بەهەمان جۆروشێوازى دەسەڵات وسیستەمى ڕێکخراوى تیرۆریستى داعش دەسەڵاتى بەڕێوەبردووە لەسەرجەم بوارەکانى دەوڵەتداریدا.ئەم هەنگاوەى سەرۆکى ئەمریکا کەباس لەخستەن ناولیستى تیرۆری سوپایى پاسداران دەکات لەکاتێکدایە کەبەرژەوەندیى یەکانى ئەمریکا لەناوچەى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست کەوتۆتەژێرفشارى جوڵەوتەدەخولى ڕژێمى ئێران لەدەوڵەتانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاستدا لەبوارى ئابوورى وفرمانڕەوایى دا,هەرچەندە ئەم هەنگاوەى دەوڵەتى ئەمریکا ئەگەرهەنگاوى کردارى بۆبنێت سوودى خۆیى دەبێت,لەبەرژەوەندى وسوودى خەڵکى کۆمەڵگایى ئێران ورۆژهەڵاتى کوردستان وناوچەکەدایە,لەساڵى ٢٠٠٧ بەهۆى پەرەپێدانى بەرنامەئۆتۆمى یەکانى ومووشەکى یەکانى (ئەمریکا) گەمارۆیى خستەسەرڕژێمى ئێران,لەساڵى ٢٠١١بەهۆى پێشێلکردنى مافەکانى مرۆڤەوەلەئێران گەمارۆیى ترى بەسەرداسەپێندرابەڵام ئەم جارجیاوازترە کەلە ١٣/١٠/٢٠١٧سەرۆکى ئەمریکا بڕیارى دا کە سوپایى پاسداران بخاتەناولیستى تیرۆرەوە بەهۆى هاوکاریکردن وپشتگیرى کردنى ڕێکخراووحیزب وگرووپە توندڕەوتیرۆریستەکانەوە وهاوکاریکردنى دەوڵەتى بەعسى سووریا وحیزب اللە,گەمارۆیى تونددەخاتەسەربەرپرسەباڵاکانى سوپایى پاسداران لەبوارەجۆراوجۆرەکاندا.سەرۆکى ئەمریکا داوایى لەوەزارەتى خەزێنەى ئەمریکاکردووە کە گەمارۆبخاتەسەربەرپرسەباڵاکانى سوپایى پاسداران.

هەرچەندەئەم هەنگاوەى ئەمریکا لەپێناوى پاراستنى بەرژەوەندییەکانى خۆیدایە بەڵام هەنگاوێکى باش وبەسوودە.ئەگەرچى دەبوایە چەندین ساڵ لەمەوبەردەوڵەتانى  ئەوروپاوئەمریکا وسەرجەم دەوڵەتانى پێشکەوتوو مەدەنى ودیموکراتخواز فشاریان بۆسەرکۆمارى ئیسلامى ئێران هێنابایە بەهۆى پێشێلکردنى مافەکانى مرۆڤ ونەبوونى ئازادى وبەردەوام بوونى لەسێدارەدانەکانى گەنجان ولاوان وڕۆژنامەنووسان وسیاسى وڕۆشنبیران.

ئەگەرئاوڕێک لەمێژوویى فەرمانڕەوایى ئەم ڕژێمە دژەئینسانی یە بدەینەوە بۆمان دەردەکەوێت کەهەر لە یەکەم ڕۆژەکانی دامەزراندنی دەسەڵاتى ئیسلامییەکان لەئێران کۆمەڵگایى ئێران بەگشتى کۆمەڵگایى ڕۆژهەڵاتى کوردستان بەتایبەتى بەتونترین شێوە کەوتووەتە بەر هەڕەشە و سەرکوتی کۆماری ئیسلامی یەکان, خومەینی لە ٢٨ی گەلاوێژی ساڵی ١٣۵٨ی هەتاوی (١٩ی ئابی ١٩٧٩ی زایینی) فتوای جیهادی لە دژی گەلی کورد ڕاگەیاند و سەروماڵی ئەم گەلە وشیارەی کردە ئامانج. لە چوارچێوەی ئەم فەرمانەدا خەڵخاڵیی جەللاد کەوتە ئێعدامی بەکۆمەڵی لاوان لە چەند چرکەیەکدا و لە درێژەی ئەو فتوای جیهادەدا سەدان گوندی کوردستان بۆ وێنە قارنێ و قەڵاتان، کانی مام سەیدە، گێچێ، هەڵەقووش و… تەنیا بە تاوانی کوردبوون کەوتنە بەر شاڵاوی قڕکردن و لە منداڵی سەر لانکەوە تا پیرەپیاو و مەلای ئاوایی کوژران و سەریان لە لاشە جیا کرایەوە کە مەبەست لەم جینایەتانە ترساندن و تۆقاندنی خەڵکی کوردستان و بە چۆکداهێنانی خەڵکى تێکۆشەرى ئازادیخوازبوو.

ڕێژیمی مەلاکانى ئیسلامى ئێران لە دروستکردنی گرووپ و تاقمی تیرۆریستی لەو وڵاتانەدا کە بەشێک لە پیکهاتەکانیان شێعە مەزهەبن ساتێکیش ڕانەوەستاوە و بە دروستکردنی ڕێکخراوگەلی وەک حیزبوڵڵای لوبنان، حووسییەکانی یەمەن، حەشدی شەعبی لەعێراق و… هیتد هەوڵی سەپاندنی دەسەڵاتی خۆی لەو ناوچانە داوە.

 ساڵ لەدوایى ساڵ سەرکوت ومل هوڕیەکانى بەرامبەرخەڵکى ئازادیخواز زیاتردەبووە ,ڕق وقینەى بەجۆرێک بووەکەدەستى لەکوشتن وتیرۆرکردن نەپاراستوەبۆیەک کاتژمێریش هەربۆیە دەستى بەپلاندانانى کرد بۆلەناوبردنى ئازادیخوازان ,هەنگاوى نابۆ تیرۆرکردنى چەندین کەسایەتى سیاسى وئازادیخوازویەکسانیخوازلەوانە چەندین هەڵسوراوى کۆمۆنیستى تیرۆر کرد هەروەها تیرۆرکردنى چەندین  ڕێبەرانی ناوبزوتنەوەى کوردى لەوانە سکرتێرى حیزبى دیموکراتى کوردستانى ئێران بەرێز دکتۆر عبدالرحمن قاسملوو  هاوڕێ کانى (عبداللەقادرى ئازەر,دکتۆرفازیل رسول )بەیەکەوە تیرۆرکران لە١٣/٧/١٩٨٩ لەشارى فەیننا لەنەمسا کە بۆمەبەستى دانشتن وگفتوگۆى ئاشتیانە لەگەڵ شاندى کۆمارى ئیسلامى ئێران چووبوون بۆشارى فەیننا بەڵام کۆمارى ئیسلامى لەبەرئەوەى باوەریان بەئاشتى نەبوو هەرلەسەرەتاوە پلانى تیرۆرکردنیان بۆ دانابوون وتیرۆریان کردن,پاش سێ ساڵ دواتر دەستیان بەتیرۆرکردنى  بەرێزدکتۆر شەرەفکەندی (  لە ١٧ی سپتامبری ١٩٩٢ لە ڕێستۆرانی میکۆنۆس لە شاری بەرلینی ئاڵمان کەدەستەیەک تیرۆریست هێرشیان کردە سەر ڕێبەرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران کە پێک هاتبوون لە دوکتور سادق شەرەفکەندی (سکرتێری گشتیی حیزب) فەتاح عەبدولی (نوێنەری حیزب لە ئورووپا) هومایوون ئەردەڵان (نوێنەری حیزب لە ئاڵمان) و نووری دێهکوردی دۆستی حیزب کە لە کۆنگرەی ئینترناسیۆناڵ سوسیالیست گەڕابوونەوە و لە ڕێستورانی میکۆنۆس لەگەڵ چەند کەسێکی ئێرانی کۆ ببوونەوە، کەوتنە بەر دەست ڕێژی تیرۆریستەکان کە پێک هاتبوون لە کازم دارابی، عەباس ڕاحێل، یووسف ئەمین، محەممەد ئەتریس کە هەر چواریان ئەندامی حیزبوڵڵای لۆبنان بوون. ) و سەدان کادر و پێشمەرگەی حیزبی دێموکرات و کۆمەڵەویەکێتى شۆڕشگێڕان و حیزبەکانی دیکەی کوردستانیش بەهەمان شێوە لەلایەن ڕژێمى ئیسلامى ئێرانەوە تیرۆرکراون هەر لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەدا بوو و مەبەست لێی ترساندنی خەڵک و ملکەچکردنیان بەرانبەر بە ڕێژیمی کۆنەپەرستی دژەبەشەرى تازە بە دەسەڵات گەیشتوو بوو کە بە خۆشییەوە بە هۆی خۆڕاگریی تێکۆشەرانی ئەم ئازادیخوازانە ڕێژیم تا ئێستاشی لەگەڵ بێ بەو ئاواتە نەگەیشتووە و ئێستاش بە دەست تێکۆشەرانى ئازادیخوازویەکسانیخوازەوەدەناڵێنیت.

تیرۆریزمی کۆماری ئیسلامی لە بوارەکانی فیکری، مێژوویی و سیاسییەوە.

لە کاتێکدا کە کۆماری ئیسلامی بۆ خۆی گەورەترین هێزی تیرۆریستی جیهانی و ڕێکخەر و هاندەر و داڵدەدەری زۆربەی هەرە زۆری گرووپە تۆندڕەوتیرۆریستەکانى دەوڵەتانى ناوچەکە و جیهان بە سونەمەزهەب و شێعەمەزهەبەوە و بە کردەوە بۆتە ناوەندی تیرۆریزمی نێونەتەوەیی و دژبەری ئازادی و ئاشتی ومافەکانى مرۆڤ لە جیهاندا و دەتوانین بڵێین دایکی تیرۆریزمی نێونەتەوەییە.

سەرجەم گرووپ وحیزبە ئیسلامى یە توندڕەوتیرۆریستى یەکان بانگەشەبۆجیهادەکەن و پشت بە ئایەتەکانی قورئان دەبەستن،کۆمارى سێدارەى ئیسلامیش بەهەمان شێوەیە,بۆوێنە لە یەکێک لەو ئایەتانەدا هاتووە ئەو کەسانەی لەگەڵ خودا و پێغەمبەرەکەی لە شەڕدان و لە زەویدا فەساد دەکەن سزایان ئەوەیە کە بکوژرێن یان لاق و دەستێکیان بە پێچەوانەی یەکتر ببڕدڕێتەوە (ئەگەر لاقی ڕاست ببڕدڕێتەوە، دەبێ دەستی چەپیش ببڕدڕێتەوە). یاخود ژن وکچان کاتێک زینایان کرد وسێکسییان کردبەبێ رازیبوونى باوک وبراو یاخود  لەدەرەوەى ژیانى هاوسەرى ئەوە پێویستە بەردباران بکرێن وزیندەبەچاڵ بکرێن.هەرکەس ولایەنێک خاوەنى بیروباوەڕى جیاوازبێت یان ئاینى جیاوازبێت یاخود بێ دین بێت ئەوا جیهاد لە دژیان دەدرێ وجێبەجێش دەکرێت بەمل پەراندن یان هەڵواسین بەپەتى سێدارە هەتا مردن وگیان کێشانى.

لە سیستەمى کۆماری سێدارەى ئیسلامیدا دین کراوەتە کەرەستەی بەدەستەوەگرتن و پەرەپێدانی دەسەڵات و پتەوکردنی بنەماکانی فەرمانڕەوایی و مانەوەی خۆیان لە دەسەڵاتدا. دژایەتیکردنی دەسەڵات و سیاسەتەکانی بە مانای دژایەتیی خودا و ئیمامان لە قەڵەم دەدرێ و سزای کوشتن و لەنێوچوونی بۆ دیاری کراوە.

گوشار بۆ سەر ڕژێمى ئیسلامى ئێران،بە تیرۆریست ناساندنی سپای پاسدارانە کە دیارە پێشتر لە ئێستا لقی قودسی سوپای پاسداران بە تیرۆریست ناسراوە و ئێستا ئەمریکا لە بەرنامەیدایە تەواوی سپای پاسداران وەک هێزێکی تیرۆریستی بناسێنێ و لە ماوەی ڕابردوودا بە تێکڕای دەنگی مەجلیسەکانی سنا و نوێنەران گەمارۆیان خستۆتە سەر چەند ناوەندێکی ئابووری و کەسایەتیی سەر بە سپای پاسداران. لەوەش زیاتر نزیک بە٢۵٠ پارلمانتاری ئورووپاش داوایان کردووە کە سپای پاسداران وەک ڕێکخراوێکی تیرۆریستی بناسێندرێت. ئەمەش هەنگاوێکى دروست بەجێ یە بۆ ملشکاندنى ملهوڕى دەسەڵاتى دژەبەشەرى ئیسلامى ئێران.

کەوتنە ناو لیستى تیرۆرى جیهانێ وە سوپایى پاسداران هەنگاوێکى دڵخۆش کەرە لەئێستادا,ڕاستییەکەی ئەوەیە کە پێویست بوو ساڵانی ڕابردوو سپای پاسداران وسەرجەم کاربەدەستەباڵاکانى کۆمارى ئیسلامى ئێران بخرایانەناولیستى تیرۆرەوە لە بەر ئەوەی بەهەزارەهالەگەنجان ولاوان لەسێدارەدان وبەسەدەهاکۆڵبەربەدەستى هێزەکانى ڕژێم گولەباران کران بەسەدەها کەسى سیاسى لەناوخۆیى ئێران ولەوڵاتانى دەرەوە تیرۆرکران لەلایەن بەرپرسەکان وهێزوگروپەکانى سەربەڕێژیمى کۆمارى ئیسلامى ئێرانەوە.

چارەسەرتەنها ڕوخانى ئەم سیستەمەئیسلامى یەیە ئەوەش بەبەهێزکردنى شۆرش وڕاپەرین مەیسەردەبێت بەهاوکارى وپشتوانى سەرجەم هێزوحیزب وکەسایەتى یە پێشکەوتوخوازوئازادیخوازویەکسانیخوازى رۆژهەڵاتى کوردستان وئێران وهاوکارى وکۆمەکى دەوڵەتانى پێشەکووتو ودیموکراتخوازهەنگاوەکانى گۆرانکارى لەسیستەمى ئیسلامى ئێراندا خێراتروباشتردەکات.

 

سه‌رنج و كۆمێنت

كۆمێنت

Leave a Reply

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.