نووسینی: ڕەشید قازی
جەحفەری قازی، چەندین تابلۆی مەزنی هەیە کە شان لە شانی وێنەکانی پیکاسۆی شێوەکاری ناوداری ئیسپانییای دەدات. تابلۆی ئەسپەکان، فەڕشە ڕەنگینەکەی خەمڵاو بە گوڵە سوورەکان، تابلۆی زستان و کچی تەوەنکەر، ماسیەکان و تابلۆی خەج و سیامەند، بەشێک لە شاکارە مەزنەکانی ناوبراون کە لەگەڵ دەیان تابلۆی دیکەی هونەرمەند، چەکێکی دیکەیە بۆ دەربڕینی دەنگی کپکراوی گەلێک و ناساندنی کلتوور و فەرهەنگ و پێناسە و شوناسی نەتەوەکەی.
کاک جەعفەر هەر لەسەردەمی شای ئێراندا لە زانکۆ، کاتێک وەک تابلۆی ئەسپەکانی دەیهەوی ئازاد و ڕەها بێت، بۆ سەربەستیی نەتەوەکەی خەبات دەکات و ساواک هەست بە چالاکییەکانی دەکات و لەگەڵ زۆربەی هاوڕێیانی دیکەی و بەتایبەتی کاک قاسمی قازی دەستبەسەر دەکرین و ڕەوانەی بەندیخانەی قزڵحەسار دەکرێن.
پاش شۆڕشی گەلانی ئێران و ئازادبوونی بەندیە سیاسییەکان و لە نێوچونی دەسەڵاتی شای ئێران، دۆخ بۆ کوردەکان خراپتر بوو. ئەگەر تا دۆینێ ئازار و ئەشکەنجە و بەندیخانە بەشی کوردەکان بوو ئێستا کوشتنی بە کۆمەڵ و بۆمباران و ڕاگەیاندنی حوکمی جیهاد و قەڵاچۆکردنی شار و گوندەکانی کوردستان و کپکردنی هەرچەشنە دەنگێکی مافخوازانە، دیاریی سەرەکیی حکومەتی تازە بەدەستەڵات گەیشتووی ئێران بۆ کوردەکان بوو.
جەعفەر، زۆری هەوڵ دا بگەڕێتەوە زانکۆ و درێژە بە خۆێندنەکەی بدات بەڵام بە تاوانی کورد بوون لە حکومەتی نوێشدا وەک بێگانە سەیری کرا و دەرگای زانکۆکانی لەسەر گاڵە درا. ناوبراو لەسەر ئەو بڕوایە بوو کە دەستەڵاتی نۆی، دەسکەوتەکانی شۆڕشیان بەلاڕێدا بردووە و کودەتایان لە شۆڕشی گەڵانی ئێران کردووە، بۆیە بڕیاری دا بە چەکێکی دیکە کە چەکی هونەر بوو درێژە بە خەبات و وەدیهینانی باوەڕەکانی بدات.
کاک جەعفەر ڕووی کردەوە سەر هونەری شێوەکاریو هەنگاو بە هەنگاو لە شێوازی کلاسیک و کۆپی هەڵگرتنەوە، خۆی دوورکردەوە و ڕووی لە شێوازێکی هاوچەرخ و خاوەن بڕیارو سەردەمیانە کرد و لەم پێیەدا چەند شاکاری گەورەی خوڵقاند کە چەند دانەیان لە یونوسکۆ تۆمار کراون.
تابڵۆی زستانەکەی لە شێوازی ئیمپێرسیۆنیسم دایە، واتە یەکەم هەڵگرتنەوەی هۆنەرمەندە لە سروشتێک کە جێ پێی ڕێبوارێکی تێدا بەرچاوە و ئەو جێ پێیە دەتوانێ هەڵگری پەیامێکی گەورە بێ، هەنگاو بەرەو ئامانجێک.
تابڵۆی فەڕشەکەی لە شێوازی سورڕئاڵدایە و باس لە ئازادبوون دەکا، ئەگەر فەڕشەکە هێمای سوننەت بێ، فڕینی گوڵ و ….هێمای ڕەهایی و دەربازبوون لە شێوازی سوننەتییە.
تابڵۆی کچە تەوەنکەرەکەی، ئەو کچەی کە تەون دەکا، دیسان لە شێوازێکی سورڕئالدا پەیامێکی پەسامۆدێڕنی هەیە .
تابلۆی ماسێەکان. ئەو ماسییانەی کە چیتر نایانهەوێ بخرێنە ژێر تانوپۆی شێوازێکی قەتیس.
تابلۆی ئەسپەکان. لە تابڵۆی ئەسپەکانیدا کە لە سەر بەستێنێکی سووردا هێندێک ئەسپ دەڵێی ڕەمییان کردووە و چاویان پڕ لە هەڕەشە و مەترسییە، تەواو باسی کۆمەڵگای خۆیەتی کە سەری لە هەموان شێواندووە. چاوی هونەرمەند واتە کاک جەعفەر، لە چاوی دانە دانەی ئەسپەکاندا دەبینرێەوە …. لە هێندیک لە تابڵۆکانی دیکەشیدا وەکوو تابڵۆکانی خەج و سیامەند و تۆڵەی حەمزائاغاو….تاد، ئاوڕی داوەتەوە سەر فولکلۆر و ڕابردووی ناوچە وەک بەشێکی گرینگ لە پێناسە و شوناسی ئەم وڵاتە و ئەوانی لە شێوازی کلاسیکدا کار کردووە بەڵام گەڵاڵەکان هی خۆیەتی.
ژیانننامەی کاک جەعفەر:
لە ٣٠ ڕێبەندانی ساڵی ١٣٣٣ لە مەهاباد لە دایک بوو. خۆێندنی سەرەتایی و ناوەندی هەر لەم شارە تەواو کرد. لە ساڵی ١٣٥١ لە زانکۆی بابولسەر لە بواری ئابوریی سیاسی قەبووڵ بوو.
لە درێژەی خوێندنیدا لەگەڵ جاوڵانەوەی چەپی ئێران ئاشنا بوو و بەهۆی لێهاتوویی، بەرپرسایەتیی کەرەج و قەزوێنی حیزبی تودەی پێ ئەسپێردرا. لە ساڵی ٥٤ لەلایەن ساواکەوە بەهۆی چالاکیی سیاسیەوە دەستبەسەر کرا و بە ١٢ ساڵ حوکم درا. پاش ٣ ساڵ و نیو لە سەرکەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران لە بەندیخانە ئازاد کرا.
ساڵی ٥٧ بە هۆی ناسینی شوناسی چەپ و نەبوونی باوەڕیان بە کێشەی نەتەوەیی بۆ هەمیشە ماڵئاوای لە حیزبی تودە کرد و پشتگریی جووڵانەوەی نەتەوەی-نیشتمانیی نەتەوەکەی کرد. دوو ساڵ دواتر زەماوەندی کرد و خاوەن دوو کوڕ و کچێکە.
ساڵی ٦٦ بە هاوکاریی مامۆستا هێمن ماوەی ١٢ ساڵ لە بنکەی ئەدەبیی سروە درێژەی بە چالاکیی ئەدەبی و هونەری دا. لەو ماوەیەدا ٢١٠ تابلۆی هونەری خوڵقاند و لە چەندین پێشانگەدا تابلۆکانی نمایش کران.
کاک جەعفەر هاوڕێ لەگەڵ مارف ئاغایی و ئەحمەدی قازی و دەیان کەسایەتیی دیکە خزمەتێکی بێ وێنەیان بە بواری فەرهەنگی و هونەری و ئەدبی و زمانەوانیی کورد کرد. سەرەنجام لە ڕێکەوتی ٢٥ـی رێبەندانی ساڵی ١٣٧٦ بە هۆی ڕووداوێکی گوماناوی لە ڕیگای ئوورمیە لەگەڵ مارف ئاغای و سەرتیپ مەنسووری لە کاتی گەڕانەوە لە سەرەخۆشیی مینا خاتوونی قازی، گیانیان لە دەست داو و مەرگ لەوەی زیاتر ئیزنی نەدان خزمەت بە ئەدەبی کوردی بکات.
لە ١٧هەمین ساڵی کۆچی دوایی ئەو شێوەکار و پەیکارتاشەی کورددا، هەزاران سڵاو لە گیانی پاکی کاک جەعفەر و هەموو ئەویندارانی ئەدەب و هونەری کوردی بێت و یادیان بەرز و ڕێگایان پڕرێبۆار بێت .
