ڕۆژه‌ڤ : پرسی کۆمەڵناسیی ئابووری و کاریگەریی ئابووری لەسەر کۆمەڵگا

0
3157

خوێنەری هێژا، بابەتی بەردەستت وتووێژێکی تایبەتی ژووری ڕۆژەڤ ــە کە بە میوانداریی  مەنسوور خزری، کۆمەڵناس و پێشکەشاریی خاتوو نارین بەڕێوەچووە.
لەم وتووێژەدا پرسی کۆمەڵناسیی ئابووری و کاریگەریی ئابووری لەسەر کۆمەڵگا بەوردی خراوەتە بەر باس و لێکدانەوە.

 
ڕۆژەڤ:کاک ئامانج خزری سەرەتا دەمهەوێ بەم پرسیارە بچمە ناو باسەکەوە کە پێناسەی کۆمەڵناسیی ئابووری چییە؟ گەلۆ لە حەوزەی کۆمەڵناسی جێگای دەبێتەوە یان لە حەوزەی ئابوورییە؟ یان وەکوو تێکەڵاوێکە لەو دوو شتە؟

خزری:کۆمەڵ ناسی ئابوری وکۆمەڵ ناسی کلتووری دو هێڵی گرێداوان بەیەکەوە پێ ئەچێت تعریفەکەیان جیاواز بێت لە لە تێڕوانینی زانستیەوە بەڵا بەستراوان بەیەکەوە
.
کۆمەڵ یان کۆمەڵگا بەوپێکاهەتە مرۆیە دەوترێ کە پێک هاتوە لە نەتوە زمان کلتور ودابونەریت ونیازە کۆەڵایەتی وتاکە کەسیەکان.
وبنە مای ئابوری وپێک هاتەی کۆەڵەئابوری پێک دێت لە بازرگان وپێشەیی وکشتوکاڵی وسنفە کرێکاریەکان بەگشتی کە کاری گەری ئابوریان هەیە لەسەر کۆمەڵگا دیار کۆمەڵناسی چە ئابۆری چە مرۆی لە چای هەڕ کەسێکەوە جاوازە.
بە پێ لێکۆڵینەوەو تئوریەکانی خۆی وجهانبینیەکەیەوە.
دیارە کۆمەڵ ناسی ئابوری وکۆمەڵ ناسی مرۆی گرێدراوی یەکەن.

ڕۆژەڤ:کۆمەڵناسی لە ڕوانگەی ئابوورییەوە چۆن دەڕوانێتە ئەو کێشە و گرفتانەی کۆمەڵگا کە بەهۆی ئابوورییەوە کۆمەڵگا تووشیاری بووە؟

خزری:لە ڕوانگەی کۆمەڵناسیەوە دەکرێت سەرتا پێناسەی کێشەکە دەکات دواتر خەسار ناسی دەکات ودواتریش ڕێگە چارەی بۆ دیاری دەکات بۆ گەیشتنە ئامانج وحل کردنی کێشەکە لە پێناو بەختەوری گشتی دا،
لێرە دەبێت ئەوە جیا بکەینەوە کە مەبەستمان کوێە ئەگەر ڕۆژهەڵاتی کوردستان مەبەستەئەوە دەبێت بەوردی باسی لەسربکرێ ئایا کۆمڵ ناسمان هەیە وەک واقع ئایا کۆمەڵ ناسی ئێمە هەستی بر پرسیاریەتی تێدا لە ئاست کێشە کان ئایا ڕێگەی پێ ئەدرێت ومەجالی بۆ ڕەخساوە لیێکۆڵینەوە بگات بەدڵنیایەو رۆۆۆر کەم بەداخەوە.

ڕۆژەڤ:پێوەندیی نێوان کۆمەڵگا و ئابووری چۆن پێوەندییەکە؟ چەندە و چۆن بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و چەندە و چۆن بە شێوەی ڕاستەوخۆ، ئابووری لەسەر کۆمەڵگا کاریگەری دادەنێت؟

خزری:کۆمەڵگە وئابوری بەتایبەت لە ئێستادا ولە ڕابردوش دو هێڵی گرێدراون چە لە نێو کۆمەڵگای ناوخۆی یان دەرە کی بگرە زوربەی پێوەندیە کۆمەڵایەتیەکان لە ڕێگەی ئابوریە بوە بە ئێستایشەوە بۆ پێوەندی ڕاستەوخۆ وکاری گەریان هەیە
ئابوری ئەتوانێت خاڵێکی بە هێز پێوەندیە کۆمەڵایەتی ونەتویەکانیش بێت وئابوری هەم ێوەندیە کۆمەڵایەتیەکان بە هێز دەکات وهەم لاوازیش بۆیە ئابوری خاڵێکی بە هێز لە کاری گەری کۆمەڵگا وکۆمەڵ ناسی
لەڕێگەی ئابوریە وەک ئاڵو گۆڕی کەلو پەلی پیویست ونیازە مڕۆڤانەیەکانەوە تنانەت یا ساختاری کلتوری کۆمەڵایەتیەکانی دەروەی خۆشتی پێ ئەناسیت..

ڕۆژەڤ:کاریگەریی ئابووری لەسەر فەرهەنگی کۆمەڵگا چەندەیە و ئەو کاریگەرییە لەچییەوە و چۆن سەرچاوە دەگرێت؟

خزری:دیار کاری گەری ئابوری شێوەو جۆری تایبەتن ودەکرێت لە دەیان خاڵدا پێ ناسەی بکەین، بۆ نمونە ئەمڕۆ بازاڕی ڕۆژ هەڵات لە بر چاو بگرین، توانیویەتی اری گەریەکی ڕاستەو خۆ وەربگرێت لە وڵاتانی پێوەندی دارەوە لە ڕێگەی هەلسو کەوت زمان کلتوری وبکار هێنانی کەرستە کانیشەوە لە شێوەی فێربوونی دابو نەریت لەڕلگەی بازرگانەکانەوە کە دەگوازرێتەوە بۆ نێو کۆمەڵگا لەڕێ جلوبەرگەوە، خواردن وخۆراکەوە، جلو بەرگە، ئەمانە ڕاستەوخۆ دێنە کۆمەڵگاوە
کاری گەرێ خراپیشیان داناوە بەهۆی نەبونی پەروەردەی گونجاو نەبونی هوشیاری، نە ناسینی خودی کۆمەڵگای خۆمان کەناتوانین ئاڵو گۆڕی کلتوری کۆمەڵایەتی خۆمانی پێ بکەین،بەداخەوە.

ڕۆژەڤ:هەروەک دەزانین بێکاری و دۆخی نالەباری ئابووری بەسەر ئێران و کوردستانی خۆرهەڵاتدا زاڵ بووە؛ ئەمە چەندە کاریگەر بووە لە چوونەسەری ئاماری تەڵاق ؟

خزری:کاری گەری ئابوری شتێکی دانەبڕاوە لەکۆمەڵگاو داش نابڕێ بە دڵنیایەوەپێم خۆشبوو زیاتر لەسر چۆنیەتی پتەو کردنی ئابۆری قسە بەکەین.
لاوازی بواری ئابوری کۆمەڵگاونەبونی هوشیاری گونجاو،لاواز بونی پابوری بنەماڵە بەتایبەتی هۆکاری سەدان کێشەی کۆمەڵگایە ویەک لەوسەد کێشەیە جیابونەوەی خێزان ولێک ترازانی خێزانیە وڕێژەی دو هەمی ئاماری تەڵاق دوای خیانەتی خێزانیە وکاری گەری خراپی بوە.

ڕۆژەڤ:توندوتیژیی کۆمەڵگا و هەبوونی توندوتیژی لە ڕەفتار و کرداری خەڵکدا، چەندە زایراو (زائیدە)ی دۆخی نالەباری ئابوورییە؟

خزری:هەموو توندو تیژیەکانی کۆمەڵگا یەکەم دەگەڕێتەوە بۆ نا هوشیاری کۆمەڵگا لە نەبونی سستێمی پەروەردەی گونجاوو وستنادار بەڕێژەی یەکەم
ئابوری زە دڵنیایەوە یەکیک لە هۆکارەکانە لە نەبونی ئابوری گونجاو وبەپێ نیاز،
بەراوردە نەبونی نیازەکانی ڕۆژانە وەک پێ داویستی خواردنی ڕۆژانەی تندروست،نەبونی ماڵ وشوێنی حەوانەوە نەبونی پوڵی کافی بۆ خەرج وجلوبەرگ وکەرستە ئەمڕۆیەکان،کاریگەریەکی خراپی لەسر بواری دەرونی ئەندامانی خێزان هەیە ودواترخەموکی توندوتیژی نە خۆشی درونیش بەدوا خۆیدا دێنێت.
ڕۆژەڤ:با بێینە سەر باسی پەروەردەی منداڵان؛ کاریگەری ئابووری لەسەر پەروەردەی منداڵان چۆن هەڵدەسەنگێنن؟! تکایە شرۆڤەی بکەن.

خزری:بەڕێزم ئابوری لەسر هەمو گۆشەو زاویەکانی کۆمەڵگا کاری گەری هەیە بە دڵنیایەوە لەسر پەروەردەی مناڵیش،
کاتیک ئاستی ئابوری گونجاو نەبوو دایک وباوک یەکەم ئاسودەی دەرونیان لە دست ئەدەن وناتوانن کە تەمرکوزی جدیان هەبێت لە سەر ڕاهێنانی مناڵ وناتوان کەرستە ئەمڕۆیەکانی بۆ دابین بکەن کە بونەتەنیازی ڕۆژانە بە تایبەت لە خوێندگاکاندا وکو کتێبی دەرسی کۆمەکدرسی کەرستەی فێر کاری هەزینەهاتو چو پوڵگیرفانی ڕۆژانە ئەمانە وا دەکات یەکەم دایک وباوک نەتوانێت لە بواری دەرونیەوە ئامادەی تەواوی هەبێت ودوم مناڵیش بە هۆی جیابونی خۆی لەگەڵ مناڵانی بێ نیاز کە خۆی دەبینێتەوە لەبواری روحی ودەرونیە ئامادەی تەواوی نەبێت بۆ فێربون ودر ئەنجام ناڵێکێ ناسالم لە بواری پەروەردیەوە بە هۆی نەبونی ئابوری گونجاوەوە.

 

ڕۆژەڤ:کاک ئامانج هێشتنەوی کۆمەڵگا لە هەژاریی ئابووریدا، چەندە بەسوودی حکوومەتی دیکتاتۆری زاڵ دەبێت ؟! ئەو دۆخە هەژارییە درێژە بکێشێت، وەرەقەکە هەڵناگەڕێتەوە؟

خزری:پرسیارێکی جوانە..
هەژاری یەکەم هۆکاری وابەستە بوون ودست بەداوێن بونی دەسڵاتە لە پێناو مانەوەی خۆی.
ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە هۆی نا هوشیاری کۆمەڵگاوە هەڵنەگرتنی برپرسیاریەتی،لە هەمبەر کێشەکان ومانەوەی لە هەژاری دا وای کردوە کە کۆمەڵگا هەمیشە دست بە داێوێنی دەسڵات بێ وهاوشێوەی وشکەساڵی تنها بۆ کە بارانەی دروست نەکردوە،
هەژاری یەکەم هۆکاری لەسر پێ مانەوەی هەموو دەسڵاتە کاتی ڕۆژ هەڵاتی ناوڕاستە ودوم هۆکاری مانە وەیان ئایینە
بۆیە بەدڵنیایەوە هەژاری لەبەرژەوەندی کەس دا نیە ۆتەمەنی دسڵات دەباتە سەرەوە..

ڕۆژەڤ:حکوومەتی تاران، بەهەستکردن بە کاریگەریی ڕاستەوخۆی ئابووری لەسەر کۆمەڵگا، چەندە لەو پێوەندییە بەسوودی خۆی کەڵکی وەرگرتووە وچلۆن؟

خزری:بەگشتی سود وەردەگرن کاتێک کۆمەڵگە هەاربێت سەتا هەشتای هەرگیز لە ترسی برسیەتی وتەنگ بونەوەی زیادری بازنەی ژیانی ناتوانێت ئامەدەی هیچ گۆڕان کاریەکی گونجاو وچارە ساز بێت بۆیە
پشتریش وتم هەموو دەوڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سود لە هەژاری وەر دەگرن وەریان گرتوە.

ڕۆژەڤ:زۆر جار دەبیسین لەکۆمەڵگادا کە بەهۆی سەرقاڵی بە ئابوورییەوە خەڵک لەبیری شۆڕشدا نەماون و سەریان بەوەوە قاڵە کە شیوی شەو بۆ بنەماڵەکانیان بدۆزنەوە.
لەو لاشەوە دەبینین کە زۆربەی هەرەزۆری شۆڕشگێڕان و گریلا و پێشمەرگە لە چینی هەژاری کۆمەڵگان.
ئەوە دووگانگی نیە لە قسەی خەڵکدا ؟!

خزری:هاوڕێی بەڕێز.
ئابوری بنەمای ژیان وپێداویستی نیازە کانی کۆمەڵگا بۆ بژێوی ژیانی لە پێناو بەردوام بوندا جا لێروە تێڕوانینە کان جۆراو جۆرن، ئەوە هێزە چەکداریەی کە دروست بوە ڕێژەی چەند لەسەد وچەندی بە هۆکاری بیرو باوڕ هاتوە وچەندی نە ئەوە باسێکی دیکە کە من ناتوانم لێرە لەسەری باسکەم،
بەڵام خەڵک لە دوگانەگیدا دەژی ونە دەی هەوێ بێ شۆڕش بێ ونە بێ نان سفرەی حازری تا هەبێت خۆ بۆ سفرەو خوانی نادیار هەڵ ناگرێ خۆم وەک کەسێک ئەوە باش دەزانم سەتا هەشتای کۆمەڵگا ئامادە نیە ژیانی ئێستاو نەمرو نەژیشی دستی لێ بەردا وەک نمونەش چاو لە هەرێمی کورستان دەکرێت کە دوای بیست وچوار ساڵ نەیتوانی ئاسودەی بۆ کۆمەڵگاێ خۆی دابین کات چە وەک هەژاری وئازادی وئاسودەی ومافی تاکیش،
بۆیە وەک خۆم ئەبینم کە دوگانە گی لە شێوە بیر کردنەوە هەیە، ڕجەب ئاسا هەمووی هەنجیری دەوێ بەمەرجێک بکەوێتە خوار ویەک ڕاست بۆ نێو زاریمان.

ڕۆژەڤ:تکایە باسی کاریگەریی ئابووری داڕماو بکەن لەسەر هیوای خەڵک بە حکوومەت .
گەلۆ ئەو دۆخە بەو شێوە بڕوات چیدیکە خەڵک تاقەتیان دەمێنێت ؟! دەبینین کە کرێکار بەهۆی دەرکران لە کار خۆی کوشتووە ، هاوڵاتی بەهۆی دەستکورتی و هەژاری خۆی کوشتووە.
تاقەتی کۆمەڵگا تا کەی بڕ دەکات؟

خزری:هاوڕێی بەڕێز ئابوری لە کۆمەڵگای ئێمە تا ئیستا ئابوریەکی جێ گیر نەبوە هەتا ئیستا ئێمە هیچ نمونەیەکی دیاری ئاکادیمی گونجاومان نەبوە لەسەر ئابوری
وهەردەم ئابوریمان داڕماوە ئەوەی لە چل ساڵی ڕابردو دا دیومەوە دەی بینم هەردەم کۆمەڵگا وابەستە بە خاڵە سنوریە سنوردارکراوە کان بوە وسەتاحەفتای ئابوری لەڕێگای کالاو هاوردە کردنیان وبەدست هێنانی بخۆمەمەمرەی ژیانی ڕۆژانە بوە. بۆیە کورد بە تایبەتی یەکێک لە کێشە هەڵواسراوە کانی هەمیشەی ئابوریەو هاوکات هیچ خەمخۆرێکیشی نیە بە شێوەی گونجاو هەوڵی بۆ بدات وکۆمەڵگا ونمونەی گونجاوی بۆ پەروەردە بەکات بویە بەداخەوە کۆمەڵگا شو درێژە بە شوێن هەلی گونجاویشنیە بۆ گۆڕان کاری،وبەداخەوە قوربانێش لێ کەوتۆتەوودە کەوێتەو هەنگاوە کانیش بۆ بەدی هێنانی پوڵ وسەروەت مەند بوونیش خستۆتە هەنگاوێکی ویران کاریانە ولە پێناو بەژەوەندی تاکە کان دا نه‌ک کۆمەڵگا بە گشتی ەداخەوە ئەویش بەهۆی نەبونی هوشیار،نەبونی پابوری زانی باش ئامادە نەبونی بەشێکی زۆری سەرمایە دارە کان،وکۆمەڵگاش بە گشتی

ڕۆژەڤ:کاک ئامانج دەبینین کە زۆربەی لایەنگرانی ئیسلامی ڕادیکاڵ واتە سەلەفیەت لە چینی خوارووی کۆمەڵگان و بەردەوام حکوومەت بەسوودی خۆی کەڵکیان لێ وەردەگرێت.
کاریگەریی ئابووری لەسەر ئەوەی کە زۆربەی ئەو کەسانە لە چینی خوارەوەی کۆمەڵگا لەبواری ئابوورییەوەن چیە و بۆچی وایە ؟

 

خزری:ڕەوتە ئیسلامیەکان زۆربەی زۆریان پیوەندی ڕاستەو خۆیان نیە بەدەسڵاوەت جگە لە هەندێک لایەنی فکری جەماعەتی دعوت واسڵاح وبەشێک مەکتەب قورئا،وسوفیسەتکان کە هەمیشە بوون.
بڕێکی بە قەولی خودی سەلەفیەکان لا سەلەفن کە ترجیع ئەدەن دسڵات وە خۆی بمێنی باشترە لەوەی علمانیەکان واتە لائیکەکان بێنە دەسڵاتەوە،
بۆیە ئەوانیش چینێکی کۆمەگان وهەڵ گری بڕوای ئایینن ووشەی قەنات هەمیشە بۆ ڕاگرتنی هەژار وک تاقی کردنەوەی خوا بەکاردێنن وپێیان وایە لە پێناو خوادا وپاداشتی قیامەت برسی بن باشترە لەوەی بێ بڕوایەک دەسڵات داریان بکات و ئابورێان بۆ گەشە بدات
بۆیە ئەوانە بۆ ناکۆی کۆمەڵگا وتێکدانی باری ئاسودەی کەڵکیان زیاتر لێوەر دەگیری تا تێک دانی ئابوری چونکە ئەوانە هیچ سرچاوەیهکی ئابوریان لەدست دانیە تا هاوتریب بن بۆ هەژاری کۆەڵگا..
یەک شت زیادە بکەم باسی ڕوەتە فکریەڕادیکاڵەکان زۆر پێوەندیان لە گەڵ ئابوری نیە بەڵام وەتم ئەوان پشوو درێژ ترن لەم بابەتە دا.

 

سه‌رنج و كۆمێنت

كۆمێنت

Leave a Reply

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.