پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا وەک ئەگەرێک

0
1315
ئاگری ئیسماعیل نەژاد
ئاگری ئیسماعیل نەژاد

رۆژی ١٧ی ئوکتۆبری ٢٠١٦ و راست لە یەکەم رۆژی دەستپێکی هێرش بۆ سەر داعش لە موسڵ یەحیا رەحیم سەفەوی ڕاوێژکاری نیزامی خامنەیی و فەرماندەی گشتی پێشووی سپای پاسداران، لە وتوێژێک لەگەڵ ڕاگەیاندنی حکوومەتی ئێران، باسی لەوە کرد کە ئەگەری پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوای کوردستان هەیە.

هێنانەگۆری ئەگەری پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوای کوردستان لەلایان کاربەدەستێکی پلە باڵای کۆماری ئیسلامی بە چ مانایەک دەتوانێ ببێت؟

ئەوەی یەحیا رەحیم سەفەوی ئەگەری پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوای هێناوەتە گۆرێ بەو مانایە نییە، کە ستراتژی حیزب و لایەنە سیاسییەکانی ئەو دووپارچەیە، ئەو پێکەوەلکانەیەوە، بەڵکوو بە مانای ئەوەیە کە کۆماری ئیسلامی وەکوو هێزێکی ناوچەیی لە خوێندنەوەکانی خۆی لە دۆخی ناوچەکەدا ئەگەرێکی وای لەبەر چاوە، کەوایە باسی ئێمە لێرەدا خوێندنەوەی کردەوە و هەڵسووکەوتەکانی کۆماری ئیسلامی لە ناوچەکەدا بە پێی ئەو ئەگەرەیە نەک ناس کردن لەوە ئەگەر لە ڕوانگەی هێز و لایەنە سیاسییەکانی کوردستانەوە.

هێنانە گۆرێی بابەتی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوای کوردستان لەلایان یەحیا رەحیم سەفەوییەوە، دەتوانێ دوو هۆکاری هەبێت و   سەرەداویی ستراتژی کۆماری ئیسلامیمان لە ناوچەی رۆژهەڵاتی‌نێوەراست  بۆ دەربخات.

هۆکاری  یەکەم :

ئەوەی رەحیم سەفەوی لە رۆژی دەستپێکی هێرش بۆ سەر داعش لە موسڵ بابەتی پێکەوەڵکانی باشوور و رۆژئاوا دێنێتە گۆرێ و لەباتی وشەی “کوردستانی سوریا” وشەی باکووری سوریا و ناوچەی فوڕات دەکار دەێنێ، دەیەوێت بەو شێوەیە ناراستەوخۆ بە تورکیا بلێت، کە ئەگەر دەوڵەتێکی کوردی لە باشوور سازببێت، ئەوە زیاترین سنووری لەگەڵ تۆ دەبێت، و  ئەگەری ئەوەش هەیە ئەو دەوڵەتە کوردییە لەگەڵ رۆژئاوا یەک بگرنەوە و ئەوەش بەو مانایەیە کە پێگەی ژئۆپۆلتیکی تورکیا لە ناوچەکەدا دادەبەزێ و سەرەڕایی ئەوەش ئەو دەوڵەتە دەتوانێ مەترسی ئەمنیتی بۆ تورکیا  ساز بکات، کە وایە باشتر ئەوەیە تورکیا لە هاوپەیمانێتییە ناوچەییەکاندا لەگەڵ بەرەی ئێران بکەوێت نەک بەرەکانیتر

یەکەم هۆکاری  هێنانەگۆرێی بابەتی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا  لەلایان یەحیا رەحیم سەفەوی ئەوەیە کە ئاراستەی سیاسی تورکیا لە ئاراستەی سیاسی ئێران لە ناوچەکەدا نزیک بکاتەوە.

هۆکاری دووهەم:

دەتوانێ باسی پێکەوەلکانی دووپارچەی کوردستان، پەیوەندی بە هاوپیمانی لەگەڵ تورکیاوە نەبێ، بەڵکوو ناوەندە ستراتژیک و ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئەو بابەتەیان وەک ئەگەرێک لە ئالوگۆرەکانی ناوچەکەدا لەبەر چاو بێت.

لێرەدا پرسیارێک دێتە گۆرێ ئەوەیش ئەوەیە لە ئەگەری لە گۆرێکدابوونی بابەتی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا ئەو وڵاتە نوێیە دەتوانێ چ قازانج و زەرەدێکی بۆ ئێران هەبێت؟

لە ئەگەری پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا و دامەزرانی وڵاتێکی نوێی لە رۆژهەڵاتی‌نێوەراستدا ئەو وڵاتە ئەو قازانجانەی بۆ ئێران هەیە:

١: بە هۆی ئەوەی ئێران پەیوەندی باشی لەنێو لایەنە سیاسییەکانی باشوور و رۆژئاوا هەیە، کۆماری ئیسلامی دەتوانێ لەو وڵاتە نوێیەدا پێگەی سیاسی و فەرهەنگی باشی هەبێت.

٢: بەهۆی ئەوەی باشوور و رۆژئاوا لە رووی ئابووری و ئاوەدانییەوە، بنیاتی زۆر لاوازیان هەیە، پێویستان بە گەشەی ئابووری و سەرمایەگوزاری بیانی هەیە،  ئێران دەتوانێ  ئەوە بکاتە دەرفەتێک و ئابووری خۆی لەو رێگایەوە قازانجێکی زۆری بەرکەوێت.

٣: ئەگەر بێت و کوردستانی باشوور لە ژێر دەسەڵاتی عێراقدا نەمێنێ ئەوە بەومانایەیە کە شێعەی عێراق هەم دەرفەتی دامەزراندی دەوڵەتی سەربەخۆی جیا لە سونەی دەبێت و هەمیش دەتوانێ زیاتر فری بەسەر سونەکانی عێراقەوە سوار بێت و ئەوەش بە هۆی ئەوەی شێعە عێراق زۆر لە ژیر رکێفی ئێراندان بە قازانجی ئێرانە.

بەڵام زەرەدەکانی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا  و سازبوونی دەوڵەتی کوردی بۆ ئێران چییە؟

سازبوونی دەوڵەتی کوردی لە رۆژهەڵاتی‌نێوەراستدا ئێران تووشی سێ قەیرانی ستراتژیک دەکات:

١: باشوور و رۆژئاوا خاوەنی سەرچاوەیەکی زۆری وەزن و سازبوونی دەوڵەتێک لە ناوچەیەکدا کە سەرچاوەی وزەیەکی زۆری هەیە، بەمانای ئەوەیە بەرهەڵەستێکی وزە لە ناوچەکەدا بۆ ئێران ساز دەبێت، هۆکاری ئەوەی  ئەو بابەتە گرینگە ئەوەیە، کۆماری ئیسلامی لە سەرەتایی دامەزرانییەوە، وزەی هەم وەک تاقە پشتیوانەی بۆ بنیاتێکی ئابووری  بۆ گەشەی ئابووری و پێگەیاندنی خواستە سیاسییەکانی  خۆی بەکار هێناوە، و هەم وەک چەکێکی سیاسی_ئەمنی لە دژی وڵاتانی دنیا کەڵکی لێوەرگرتووە، کە وایە هەبوونی بەرهەڵستی زیاتر بەمانای ئەوەیە ئەو چەقۆیی دەستی کۆماری ئیسلامی کولتر دەبێت.

٢: پارچەکانی کوردستان لە ڕووی فکری، سیاسی، دەروونی و فەرهەنگییەوە کارتێکەریان لەسەر یەک هەیە و سازبوونی دەوڵەتێکی کوردی لە تەنیشت کوردستانی رۆژهەڵات بەمانای دەنەدانی کوردی ئەو پارچەیەیە بۆ جیابوونەوە لە ئێران  کەوایە بابەتی سازبوونی دەوڵەتی کوردستان لە رۆژهەڵاتی نێوەراستدا بۆ کۆماری ئیسلامی دۆزێکی ئەمنی ناوخۆییە.

٣: لە ئەگەری سازبوونی دەوڵەتێکی کوردی پێکەوەلکاوی باشوور و رۆژئاوا ، سەرچاوەی ئاوی ئەو ناوچەیەی کە ناوی هیلالی شێعەیە دەکەوێتە دەست ئەو دەوڵەتە و ئەوەش گرینگییەکی زۆر بە پێگەی  ژئۆپۆلتیکی ئەو دەوڵەتە نوێی دەدات. لە رۆژهەڵاتی‌نێوەراستدا دوو جەغزی گرینگی ئاوا هەیە، کە بریتین کە زنجیرە کێوەکانی تۆرۆس و زاگرۆس و ئەوە دوو زنجیرە کێوەش لە خاکی کوردستاندا دان ، رۆژهەڵاتی‌نێوەراست ناوچەیەی وشکارۆیە و سەرجەمی وڵاتانی ئەو ناوچەیە قەیرانی کەمی ئاویان هەیە،  ئەوەش بۆتە هۆی ئەوەی هەر چوارپارچەی کوردستان پێگەی ژئوپۆلتیکیان گرینگییەکی زۆر  لە دیپلۆماسی ناوچەییدا هەبێت.

هێنانە گۆری بابەتی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاوا لەلایان یەحیا رەحیم سەفەوییەوە، دەرخەری ئاراستەی ستراتژی کۆماری ئیسلامی لە پاش داعشە، روونیشە کە کۆماری ئیسلامی بۆ بەرگرتن لە وەدیهاتنی ئەو ئەگەر، سێ چەکی گرینگی بەدەستەوەیە

١: هاوپەیمانی ناوچەیی بەمەبەستی سازکردنی زەختی سیاسی، ئابوری و نیزامی

٢: بەکارهێنانی هێزی نێوخۆی کوردی بۆ بەرگریکردن لەو ئەگەرە، کۆماری ئیسلامی لە ئێستادا  لەگەڵ چەند هێزی کوردی پەیوەندی چروپری هەیە، و دەتوانێ  ئاراستەی سیاسی ئەو  هێزانە بۆ دژایەتی کردنی ئەو پێکەوەلکانە بەکار بێنێ.

٣: لە عێراقی ئێستادا  هێزێکی چەکداری بەناوی حەشدی شەعبی لە گۆرێیە و کۆماری ئیسلامی توانایی جوڵاندنی ئەو هێزەی هەیە ئەوەش بەو مانایەیە کە لە گۆرەپانی کردەوەییدا، دەتوانێ بۆ بەرگرتن لە دەوڵەتی کوردی حەشدی شەعبی  بەکاری بێنێ

هێنانەگۆریی بابەتی پێکەوەلکانی باشوور و رۆژئاو  لەلایان ڕەحیم سەفەوییەوە پێمان دەلێت: ستراتژی کۆماری ئیسلامی لە پاش داعش روبەروبوونەوە لەگەڵ دۆزی کورد لە ناوچەی رۆژهەڵاتی‌‌نێوەراستە دۆزێک کە کاربەدەستانی کۆماری ئیسلامی ناویان ناوە “ئیسرائیلی دووهەم”، کە وایە قۆناغی دوای داعش بۆ کورد لە هەموو پارچەکانی کوردستان  قۆناغی روبەرووبونەوە لەگەڵ کۆماری ئیسلامییە.

سه‌رنج و كۆمێنت

كۆمێنت