ئیبراهیم جەهانگیری: ڕژیمی فاشیستیی ئێران ڕیگا نادا هەرچی بۆنی خەباتی مەدەنی و ئازادیوخوازی لێ بێ گوڵ بکا

0
1062

خەباتی چەکداری لە کوردستانی خۆرهەڵات لە ئارا دایە، شەڕ لە چەندین ناوچەی وەک شنۆ، ڕەبەت، مهاباد، پاوە، بانە و مەریوان و سەقز کراوە، ڕژیم گورزێکی گەورەی لێکەوتووە و دەگوترێ زیاتر لە ١٧٠ کوژراو و برینداری هەیە، لە لایەکی تریشەوە بەشێک لە چالاکانی سیاسی و مەدەنی و سەرجەم ڕیفۆرمخوازەکانی ناوخۆ و میدیای فارس و ئۆپۆزیسیۆنی فارس  بە گشتی دژ بە خەباتی چەکداری دەدوێن و بە کاولکاریی ماڵی خەڵک و ڕژانی خوێنی دەزانن و دەڵێن دەستکەوتی نابێ.

بۆ تاووتوێ کردنی ئەو باسە، وتووێژێکمان لەگەڵ ڕێزدار ئیبراهیم جەهانگیری، چالاکی سیاسیی کورد ئەنجام داوە کە لێرەدا دەخرێتە ڕوو.

 ڕۆژی کورد: پێویست بوونی بەرگری چەکداری هەنووکەیی لە خۆڕهەڵاتی کوردستان چۆن هەڵدەسەنگێنن

ئیبراهیم جەهانگیری
ئیبراهیم جەهانگیری

جەهانگیری: ئیزنم بدەن لە پێشدا هاوخەمی خۆم بەرامبەر شەهیدبوونی هەموو ئەو پێشمەرگە قارەمانانەی لەو ڕۆژانەی دواییدا گیانی خۆیان بەختی ئاڕمانی خۆیان و ئازادی و سەربەستی کوردستان کرد دەرببڕم و سەری کڕنۆش لە ئاستی ئیرادەو نەبەردیان دابنوێنم. ئەوەی ڕاستی بێ بەرگری چەکداری دەستە وشەیەکە کە سیاسیەکان لە خەباتی چەکداریان ناوە. ئەوان پێیان وایە ئەگەر بڵێین ئێمە بەرگری دەکەین لە باری سیاسییەوە دنیا و دەوروبەر بڕێکمان مایە بۆ دادەنین. بۆیە لە باری سیاسییەوە ناچارین ئاوا بدوێین. کە لێرەدا قسەم نییە بەڵام خەراپ ئەوەیە کە پێشمەرگە وەک هێزێکی چەکداری زەبر وەشێن بەو ئاڕاستەیە پەروەردە بکەین و لە خەسلەتی پێشمەرگایەتی دایبماڵێن و لەسەر ئەو تیبینییە پێشمەرگە بچێتەوە ناوخۆی کوردستان. ئیتر ئەو کات دووچاری کارەسات دەبین. دوهەم خەباتی چەکداری یان بەرگری چەکداری دەبێ پنێاسەی تازەی بۆ بکرێ،لە ڕوانگەی  منەوە پێشمەرگە لە هەموو حاڵەتێکدا بەرگری لە خاک و لە نیشتمانی خۆی دەکا کە داگیرکراوە.  کەوایە تا ئەو کاتەی داگیرکەر دەستی بەسەر ماڵ و حاڵی تۆ داگرتووە تۆی پێشمەرگە مافی خۆتە کەمینی بۆ دانێیەوە. لێیدەی. لە بنکە و لە بارەگای بدەی تا دەیڕەتێنی و دەری دەکەی. لەسەر ئەو ئەساسە چوونەوەی هێزی پێشمەرگە بە کارێکی ئەرینی دەزانم بەو مەرجەی هەموو هێزەکان بەیەکەوە و سەرکردایەتییەکی هاوبەشی سیاسیی ونیزامی پێک بێنن و هەموو قۆناخەکانی ئەو خەبات و بەرخۆدانە رەوایەیان سەنگ و سووک کردبێ. ئەگەر لەسەر ئەو کردەیەی حدکا بەڕوونی بدوێم ئەوا بە هەقی بێئەملاو ئەولای ئەوی دەزانم کە پێشمەرگە بنێرێتەوە ناوخۆ و هەوڵی زیندووکردنەوی خەباتی چەکداری بدات. ئاکام هەرچی بێ دەکرێ دوایە سەنگ و سووکی بکەی و وەردی دەیەوە.

ڕۆژی کورد: هۆکار، بەستێن و دەسکەوتەکانی شێوازی بەرگری چەکداری چین؟

جەهانگیری: رێگەم بدەن من ناوی بنێم خەباتی جەکداری، هۆکاری خەباتی چەکداری ئەمەیە. تۆ حیزبێکت هەیە. (هەموو حیزب و ڕێکخراوەکانی ڕۆژهەڵات مەبەستە) لە دڵی ئەو خەڵکە هەڵقوڵاوە. ئەندامان وپێشمەرگەکانی کوری ئەو خاک وخەڵکەن، چەندین ساڵە وڵاتیان داگیرکراوە، رێگایا نییە بچینەوە ناو خەڵکی خۆیان. ئەو بەزەبری چەک دەسەڵای داگیرکاری خۆی سەپاندووە. هیچ رێگایەکی بۆ تۆ نەهێشتۆتەوە،  یان دەبی ئیرادەی چوونەوە ناو خەڵک و پێوەندی بەرقەرار کردن دەگەڵ خەڵک بە زەبری هێزی پێشمەرگە بەسەر دیکتاتۆریەت و بەسەر داگیرکاری بسەپێنی یان دەبێ وەک ڕابردوو لە دەشتی کۆیە پاڵی لێدەیەوە و خەریکی کۆنفرانس و سمینار و کۆبوونەوە بێخودەکان بێ. کە واتە هۆکاری خەباتی چەکداری ئەمەیە کە باسم کرد بەڵام دەسکەوت دەبێ لە داهاتوو دا قسەی لەسەر بکەین ئەگەرچی ئەبزاری هەرە گرینگی  دەسکەوتت لەبەر دەست دایە ئەویش ئیرادەی خۆ بەخت کردنە. پێشمەرگەیە.  ئەو ئیرادەیە هەم دەبێ بە هێند ەبگیرێ و هەم دەبێ بپارێزرێ و بە هێز بکرێ. با ئەمەش زیاد بکەم کە هەلوومەرجی ئێستا دەگەڵ ڕابردوو فەرقی یکجار زۆری کردووە هەم دەبێ خوێندنەوەی تازە بۆ خەباتی چەکداری بکرێ و هەمیش  دەبێ پێشمەرگە بۆ ئەو هەلوومەرجە جیاواز و نامۆیە ئامادە بکرێ. لەبیرمان نەچێ پێشمەرگە بەر لەوەی هێزی نیزامی یەک حیزب و لایەن بێ هیما و سیمبولی بەرخۆدانی نەتەوەییمانە. ئەگەر ڕاستت بوێ من  لام وایە  ئەو دەستە وشەیەی تێکەڵ کردنی خەباتی شاخ و شار بە شێوەی فۆرمی لە بەرخۆدانی کوردانی باکوور وەگیراوە یان لانی کەم زەقکرانەوەو لەوێوە سەرچاوەی گرتووە. واتە گرێدانی خەباتی شاخ و شاری کوردی باکوور و ڕۆژهەڵات زەوی و ئاسمانیان مەودایە. ئەوان ئازادی هەڵبژاردنیان هەبوو ، گەورەترین پێگەی خەباتی مەدەنی و چڵەپۆپەی ئەو خەباتە واتە پارلەمانیان لەبەر دەست دابوو….  کوردی ڕۆژهەلات بە شێوەی موتڵەق دەڵێم ئەو ئیمکانەی لەبەر دەست دا نییە. رێژیمی ئێران رێژێمێکی داپڵۆسینەری مەسەبیە، فاشیزمێکی مەسەبییە. ڕیگا نادا هەرچی بۆنی خەباتی مەدەنی و ئازادیخوازی لێ بێ گوڵ بکا، ئەو بەزەبری چەک و کوشتار و گرتن وشکەنجە دەسەڵاتی تەواوی بەسەر کۆمەلگا داهەیە. بە دوو حاڵەت دەبێ ئەو دەسەڵاتە تێک بشکێ تا فەزای تێکۆشانی مەدەنی بۆ خەڵک بە گشتی ئاوەڵا بکرێ. یەکەم پتەو کردنی ئینجۆییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی بەگشتی و ئامادە بوونی فیداکاری خەڵک لەو بارەوە. ئەگەرچی  بە تەجرەبەی مێژوویی لە وڵاتانی فاشیستی و ئەو پەڕ دیکتاتۆڕیدا ئەو ئامادەکارییە نەبووە یان هەبووە و سەر نەکەوتووە. هەرچەند لەو بارەوە ناکرێ بە مۆتڵەقی قسە بکرێ و ڕەنگە ئەگەر خەڵک بیانهەوێ بۆ ئازادی ئامادەی گیانفیدایی بن ئەو ئەسڵەش گۆڕانی بەسەر دابێ بەڵام رێژیمە دیکتاتٶڕەکان وەها بەسەر ڕووح و ڕەوانی کۆمەڵگا دا زال و سوار دەبن بڕست لە وزە وتوانایی خەڵک دەبڕن بۆ پێشقەدەم بوون بۆ خەباتی مەدەنی کارا  وشوێندانەر.

 شەقڵی دووهەم ئەمەیە کە تۆ بەزەبری چەک ئەو دەسەلاتە بشکێنی و واداری بکەی کە یان مل بۆخواستەکانت کەچ بکا و دەگەڵت بێتە ڕەدایە یان وڵاتت چۆل بکا و واز لە داگیرکاری بێنێ. کە ئەمەش کاری کارناسانی خەباتی چەکدارییە کە چۆن لەو هەلوومەرجەدا و بە خوێندنەوەی نوێ و هەڵسەنگاندنی هەموو ئەگەر و ئاستەنگەکان دەتوانن ئەو خەباتە جارێکی دیکە لە ڕۆژهەڵات بژییننەوە. لەگەل هەمووی ئەوانەدا خەبات لە دژی رێژێمێکی دڕندەی وەک رێژیمی فاشیستی مەسەبی ئێران بە تەنیا بە یەک لایەن ناکرێ و بێ پێکهێنانی بەرە  ئەو خەباتە و هیچ شکڵێکی دیکەی خەبات بۆ ئازادی سەرکەوتنی نابێ. بێ هاوبەش کردنی کۆمەلانی خەڵک لە خەباتی دژی زۆرداری و لە خەبات بۆ ئازادی گەل و نیشتمان بەتەنیا حیزبێک  ناتوانێ ئەو بارە قورسە هەڵگرێ و تا هێزەسیاسییەکانیس یەکگرتوو نەبن کۆمەلانی خەڵک بەشداری هیج چەرشنە راپەڕێنیکی جەماوەری ناکەن. مەگەر لە کارەساتێک و لە رووداوێکی لەنەکاو وەک مەسەلەی شوانە قادری، و فەریناز خوسرەوانی کە لەمیش دا چون کۆدەنگی هێزەسیاسیەکان نەبوو بە تێچوویەکی زۆر ڕاپەڕین و ناڕەزایەتیەکان سەرکوت کران.

 ڕۆژی کورد: ئاوێتە کردنەوەی بەرگری چەکداری و خەباتی مەدەنی ئاراستە کردییەکانی چۆن پێناسە دەکەن ؟

جەهانگیری: لەسەرەوە وابزانم وڵامی ئەو پرسیارەشم داوەتەوە سوپاس.

 ڕۆژی کورد: شیوازی بەرگری چەکداری دەخوازێ هەموو لایەنە سیاسیەکانی ڕۆژەڵاتی کوردستان بە هاوئاهەنگی یەکتر ئەرکە نیشتمانیەکانیان بەرێوە بەرن پێتان وایە ئەقڵییەتی عەمەلی بۆ بەرێوە چوونی ئەرکێکی شیاو چەندە ئیمکانی عەمەلی هەیە؟

 جەهانگیری: لە خەباتی چەکداری و سیاسیی هەر نەتەوەو گەلێکدا کە خاکیان داگیرکراوە، کە چەوساندنەوەی رەگەزیان لەسەر پەیرەو دەکرێ، هەمیشە بەرەیەکی نیشتمانی لە ژێر ناوی بەرە یان کۆنگرە یان سازمان و ڕێکخراوی جیاداهەیە ولە هەموو ژیانی سیاسیشیاندا ئەو بەرەیە چالاکە. کۆنگرەی میللی ئافریقا کە دژی ئاپارتاید و رەگەز پەرەستی بە سەرەپەرەستی نیلسۆن ماندیلا دژی حکوموتی ئەفریقای باشوور خەباتی دەکرد هەموو ڕێکخراو سازمانەکانی دژی رەگەزپەرەستی لەناو خۆیدا کۆکردبۆوە. لە فەلەستین کە دژی داگیرکاری دەجەنگان هەموو ڕێکخراوە چەپ و ڕاستەکانی فەلەستین لە ناو ڕێکخراوی ئازادیبەخەشی گەلی فەلەستیندا کۆ ببوونەوە. تەنانەت ئەفغانیەکانیش کە کورد خۆی زۆر لەوان پێ پێشکەوتووترە لەکاتی داگیرکاری رووسەکان ولە کاتی داگیرکاری تالیبان دا هەموویان لە ناو بەرەیەک دابوون.  ئەمەش نیشان دەدا کە جگە لە کورد هەموو نەتەوە وگەلێک حیزب وەک ئامراز بەکار دینێ. بۆیە مەرجی سەرکەوتنی ئەو خەباتە لە گرەوی یەکیەتی وهاوکاری هێزە کوردستانیەکان دایە و بەس. ئەگەر لە باشووری برا سەیری رووداوەکانی پێش رووخانی سەدام بکەین دەبینی بە خێرایی بەرەی کوردستانبیان پێک هێنا و هەر ئەو بەرەی بوو بە هۆی پێک هاتنی بەرەی راپەڕینی کۆمەڵانی خەڵک و لە زۆر شوێنبدا پێش پێشمەرگە خەڵک شار و گوندی کۆنتڕوڵ دەکرد.

 ڕۆژی کورد: هێزە نیستمانیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە هەماهەنگێکی شیاو دا کە ئاماژەتان پێکرد دەتوانن ئەو ئەزموونە بۆ دواڕۆژی دەسەڵاتی سیاسیش بەکار بێنن؟

جەهانگیری: بەڵێ کێشەی گەورە ئەمەیە کە ئەگەر بێتوو ئێمە ئێستا لەبەرامبەر داگیرکەردا ئامادە نەبین رێگەی بەشداری خەبات و قووربانیدان بۆ خەڵکی دیکەش بکەینەوە (بەرەی کوردستانی) چۆن سبەی چاوەڕێ دەکرێ  لەسەر دابەشکردنی دەسەڵات ئەوەندە دێمۆکرات بین کە رێگای بەشداری بەکەسی دیکە بدەین لە ئیدارەکردنی ولات دا. ئەو قسەیەم دەگەڵ هەموو حیزب و ڕێکخراوێکی کوردستانییە و مەبەست لە حیزبێکی دیار نییە. جا بۆیە بیرکردنەوە و هەوڵدان بۆ پێکهێنانی بەرەی کوردستانی وەک تاکە رێگای هاوکاری هێزەسیاسیەکان هەوڵدانێکی نیشتمانی ونەتەوەیی و لەهەمانکاتدا دێمۆکراتیکە و دەبێ زەق بکرێتەوە و دەبێ بەهەند وەربگیرێ. کار کردن و کاراکردنی هەرچی زووتری بەرەی کوردستانی ئەرکی نەتەوەیی تاک بەتاکی ئێمەیە و تا پێکهاتنی ئەو بەرەیە کوردی ڕۆژهەڵات چۆن تا ئیستا لە هیچ جێگایەک ئیعتباری نەبووە و حیسابی بۆ نەکراوە هەر وا بێ ئیعتیبار دەبێ و حیسابی بۆ ناکرێ. لەوبارەوە گرینگترین مەسەلە کۆمەڵانی خەڵکن کە بەو پڕش وبڵاوییەی حیزبەکان بێهیوا بوون و بە پێک‌هێنانی بەرەی کوردستانی ئەو جار وزەو توانای کۆمەلانی خەڵکی کوردستان دەبینی کە دەبنە چ پاڵپشتێکی بەهێز بۆ حیزبەکان و بۆ بەرەی کوردستانی.

سوپاس بۆ ئێوەش کە لە ڕێگای ئەو پرسیارانەوە توانیم بۆچوونی خۆم لە بارەی پرسە سیاسیەکانی ڕۆژ بۆ کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان شی بکەمەوە.

سه‌رنج و كۆمێنت

كۆمێنت