شروع دوباری و خیزش پشمرگهای حزب دمکرات کوردستان ایران و شروع درگیریهای مسلحانه، همچون هر پدیده دیگری نقطه نظراتی را پدید آورد، مخالفان و موافقان شروع به تدوین گفته ها و نوشته های خویش نمودند. این موضوع از سطح ایران نیز فراتر رفت و رسانه های نوشتاری کثیرالانتشار و پرخواننده و بیننده را نیز وادار به بحث در رابطه با آن نمودند، از اینروی لازم دیدیم تا پای گفتگو با یکی از فعالین جوان کورد که مدت مدیدی نیست در اروپا اقمات گزیده است بنشینیم. مطلب ذیل گفتگو با شعیب دانش پژو، فعال سیاسی کورد می باشد.
روژی کورد: قبل از هرچیز فکر کنم بهتر است تقسیم بندی ای از مخالفان شروع مبارزات کوردستان که تحت عنوان مبارزه مسلحانه یا خیزش دوباره عنوان می شود داشته باشیم؛ این افراد و گروهها متشکل از چند دسته و طیف هستند؟
دانش پژوه: هرچند بە دلیل شرایط عدم آزادی بیان در ایران نمیتوان مواضع روشن و دقیقی از لایەهای سیاسی-اجتماعی را مشاهدە نمود اما بطور ضمنی میشود مخالفان مبارزات مسلحانەی احزاب کوردی را در سە گروه خلاصە کرد.
گروه اول (اصلاح طلبان):
از اشخاص فعال یا هوادار جناح اصلاح طلبان تشکیل شدە است کە همچنان معتقد بە فعالیت و تغییر در چهارچوب قوانین حاکم هستند و طبیعتا مخالف اقدامات مسلحانە در تمامی اشکالش میباشند.
گروه دوم (اقتصادی):
گروه دوم را آن دستە از افراد طبقەی سرمایەدار و صاحبان بازار (کلان) تشکیل میدهند. این گروه بە دو دلیل عمدە با این مبارزات مخالفت میکنند. اول: نظام اقتصادی و سیستم توزیع سرمایە در ایران بە گونەای است کە توسط الیتی خاص (سرمایەدار موافق حکومت) ادارە میشود و در نبود سیستم نظارتی بر بازار، بیشترین نفع را کسب میکنند و هرگونە تغییر اصلاحی در این سیستم خوشایند این گروه نیست، بنابراین از چشم اندازی دور بە آیندەی این مبارزات کە تاثیراتش بی گمان بر حوزەی اقتصاد نیز خواهد رسید، مینگرند و با آن مخالفت میکنند. دوم: کانون این مبارزات، شهرهای کوردستان ایران میباشد کە تمامی نواحی مرزی غرب کشور را پوشش میدهد و مستقیما بر شرایط دادوستد در این نوار مرزی تاثیر میگذارد. این در حالیست کە طیف دلالان مرزی از این تاثیرات منفی (برای منافع خود) آگاهند و بدینگونە با مبارزات مسلحانە مخالفت مینمایند.
گروه سوم (اجتماعی):
گروه سوم مخالفان را اشخاص و خانوادەهایی تشکیل میدهند کە بە طریقی مشمول امتیازات حکومتی و دولتی هستند مانند: نظامیان، بنیاد شهید، ایثارگران و …غیره. میشود گفت این گروه در رفاە نسبی بەسر میبرند و خواستار هیچ گونە تغییر در این سیستم نیستند. البتە باید ذکر کرد کە درصد اندکی از جامعەی کردستان را تشکیل میدهند و بنابراین چندان تاثیرگذار نمیباشند.
روژی کورد: علت مخالفتها بیشتر مسایلی از قبیل بهانه دادن به ایران برای میلیتاریزه کردن کوردستان؛ کشتار مردم مدنی؛ تخریب روستاها و شهرها؛ افزایش اعدامها و …غیره عنوان می شود. علت اصلی مخلفتها از دیدگاه شما چی هست؟ اساسا این ادعاهای مخالفان از دیدگاه شما پذیرفتنی است؟
دانش پژوه: این مدعا عمدتا از سوی اصلا طلبان کە گاها خود را در اشکال فعالین مدنی نیز معرفی میکنند، مطرح میشود. در جواب این مدعا لازم است بە چند نکتە اشارە نماییم. احزاب کورد کوردستان، ایران مدت بیشتر از دو دهە است کە مبارزات مسلحانەی خود را بنا بە دلایلی متوقف کردە بودند و عملا حضور نظامی در عمق جغرافیای کوردستان ایران را بە حد صفر رسانیدە بودند، اما آیا در این مدت نگاه امنیتی-نظامی از سوی حکومت بر شهرهای کوردستان حذف یا تغییر نمود؟ واضح است، خیر. بنابراین فعالیت مسلحانەی احزاب کوردی دلیل ملیتاریزە شدن کوردستان نیست.
نکتەی مهمتر اینست کە هنگامیکە در مورد مفهوم ملیتاریزە سخن بە میان میاید باید درک درست و عمیقی از آن مفهوم ارائە کرد. اگر بە کارنامەی ادوار مختلف حکومت مرکزی ایران در کوردستان بنگریم، دقیقا چە میبینیم؟ بیشترین درصد زندانیان سیاسی در ایران را کوردها تشکیل دادەاند، آمار اعدام شدەگان کورد در زندانهای ایران بە نقطەی بحرانی خود رسیدە است، دانشجویان کورد اخراجی و زندانی شدە سرتیتر اخبار رسانەها شدە است (بگذریم از سانسور اخبار کورستان از جانب برخی رسانه های فارسی زبان خارج)، کشتن کولبران و کاسبکاران کورد در نوارهای مرزی بە امری روزانە تبدیل شدە است، تخریب و سوزاندن جنگل و مراتع کوردستان بە تراژدیکترین حالت بی دفاعی رسیدە است و … با نگاهی بە آمار و ارقام این موضوع ها پی میبریم کە وضعیت کوردستان ایران در بحرانی ترین دورەهای خود بە سر میبرد و بە گمان بندە، گویا مفهوم ملیتاریزە تنها در چهارچوب نظامی شدن منطقەای، بسی وسیعتر شدە است و در حوزەهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط زیست و …غیره نیز کوردستان در حالت ملیتاریزە شدیدی قرار دارد.
بنابراین طرح این مدعا کە حضور نظامی احزاب کوردی موجب ملیتاریزە شدن کوردستان میشود را قابل قبول نمیدانم، بلکە این مبارزات در راستای بهبود همین بحران گستردەی کنونی میابم.
روژی کورد: یکی از مسایلی که این روزها در دو عرصه جهانی و داخلی مطرح است عبارت است از وجود حمایت خارجی از حدکا است که بر اساس عادت و نیز دشمنی کلاسیک و دیرینه طبعا اسراییل و سعودی به عنوان پشتیبانی این حرکت طرح می شوند؛ گفته ای که رهبری حدکا آنرا تکذیب می کند و نیز برخی از مفسرین مطرح جهانی بر این عقیده اند که در حال حاضر پشتیبانی خارجی ای برای حدم وجود ندارد؛ شما در این باره چه می اندیشید؟
دانش پژوه: بە اعتقاد آگامبن (فیلسوف معاصر)، علم سیاست چیزی جز روابط میان قدرتهای سیاسی ـ نظامی- اقتصادی نیست و هنر سیاست در جذب این قدرتها و بکارگیری آنان (با رعایت اصول بنیادین اخلاق) در جهت پیشبرد اندیشەای سیاسی نیست. تمامی روابط سیاسی جهان را میتوان در این دو نکتە خلاصە کرد. حال با این توصیف، جذب حامیان و پشتیبانان قدرت خارجی/داخلی از سوی حدکا نەتنها نکتەای منفی نیست بلکە امری مثبت و طبیعی میباشد. هرچند بنا بر اظهارات رهبری حدکا، این حزب تاکنون موفق بە جذب این قدرتها نشدەاند. اما طرح مدعای همکاری کشورهایی مانند عربستان، اسرائیل و … از حدکا از سوی حکومت مرکزی ایران بە دو دلیل صورت میگیرد. از سویی ایران میکوشد تا با طرح این قبیل ادعاها در روابط منطقەای و بین المللی، نگاهها را متوجە مقاصدی دیگر نماید و از سویی دیگر با این بسترسازیها، سعی در بە انحراف کشاندن جوهرەی بنیادین آزادیخواهی مبارزات تاریخی کوردستان و کمرنگ کردن فاکتور پویایی مبارزات ملی کوردستان دارد. بنابراین طرح این مدعیات از سوی مقامات حکومتی ایران داستانی تازە و حتی دور از انتظار نیست.
روژی کورد: با اجازه شما از این بحث گریزی به بحث اعدامها در این اواخر داشته باشیم؛ شمار اعدامها به صورت چشمگیری که حتی سازمان ملل و آلمان را نیز وادار به واکنش نمود؛ افزایش یافته است. ۲۱ کورد سنی مذهب؛ سه نفر در خوی؛ شش نفر در ارومیه و سه نفر در سقز و حتی اعدام نوجوانان زیر سن قانونی. از دیدگاه شما علت این سطح چشمگیر اعدامها آنهم در حالیکه ایران به ویژه از طریق محمد جواد ظریف سعی در گسترش روابط اقتصادیش با اروپا دارد؛ از دیدگاه شما چه انگیزه و اهدافی را در خودش نهفته دارد؟
دانش پژوه: دولت روحانی هنگامی شروع بە کار کرد کە ایران با دو بحران عمدە روبرو بود. از طرفی ایران در بدترین سطح از روابط بین المللی خود بە سر میبرد کە در نتیجەی سیاستهای حکومت در زمینەی انرژی هستەای حاصل آمدە بود، و از طرفی دیگر و در نتیجەی همین مسئلە، دچار بحران اقتصادی و تورم شده بود. حال، دولت روحانی سعی بر تغییر در زمینەی پروندەی هستەای ایران داشت تا از این طریق شریانهای اقتصادی مملکت را بوسیلەی جذب دوبارەی سرمایەگذاری خارجی زندە کند. با صرفنظر از چگونگی تغییر رفتار حکومت ایران در زمینەی پروندەی هستەای، دولت روحانی تا حدودی موفق بە بهبود جایگاه و شرایط ایران در صحنەی بین المللی شد. این بهبود وضعیت در سیاست خارجی، فرصتی برای قدرت داخلی (سپاه پاسداران) فراهم آورد تا در زمینەی سیاستهای داخلی بە فعالیتهایش سرعت ببخشد. از اینرو دولت روحانی با دادن امتیاز در سیاست خارجی سعی در جبران آن در سیاست داخلی نمود و بدینگونە حکومت مرکزی بە منظور کنترل هرچە بیشتر سطوح مخالفان داخلی، دور تازەای و در وسعت بیشتری بە نسبت گذشتە فعالیت های خود را ادامە داد. با توجە بە آمار اعدامیان و زندانیان و … در دو دولت روحانی و احمدی نژاد، خواهیم دید کە دولت تدبیر و امید با شدت بیشتری مرزهای آزادی را تنگتر از گذشتە نمودە است.
روژی کورد: باز به مسله مبارزات مسلحانه باز می گردیم؛ با توجه به عدم برابری قوا و نیز وجود گروههای تروریستی تحت رهبری جمهوری اسلامی در جهان که اقدامات آنها ممکن است هراس از اقدام بر علیه ایران را در کشورهای اروپایی افزایش بدهد و نیز گسترش قدرت ایران در سوریه و حتی در میان کوردهای کوردستان عراق و مساپل دیگری از این قبیل؛ بنظر شما این مبارزات در این حالت امکان تداوم می یابد؟
دانش پژوه: با توجە بە پیشروی و پیروزیهای نیروهای کورد در سوریە و وضعیت حکومت بشار اسد، میشود گفت مواضع ایران روبە تضعیف نهادە است نە گسترش. در رابطه با عراق نیز وضعیت مشابهی را شاهد هستیم، هرچند روابط حکومت ایران با حزب اتحاد میهنی کورستان و …غیره، در کوردستان عراق تا حدودی موجب تنش و عدم توافق میان احزاب شدە است اما در نهایت ایران و احزاب نزدیکشان در کوردستان عراق، قادر بە جلوگیری از تشکیل دولت کوردستان نخواهند شد و معادلات سیاسی بین احزاب کوردی و کشورهای همسایە بخصوص ایران و ترکیە وارد بعد جدیدی خواهند شد. با اینحال مبارزات در کوردستان ایران با توجە بە شرایط منطقە نە تنها قابلیت تداوم را دارد بلکە بیشتر از هر دورەای تاریخی ضروری مینماید. در جای دیگری بە این نکتە اشارە نمودەام کە متحد شدن احزاب کوردستان ایران در فصل جدید مبارزە علیە جمهوری اسلامی از مهمترین ارکان تعیین کنندەی فراگیر شدن مبارزات و نتیجەدهی آن میباشد. نشانەهایی از این اتحاد را نیز در مدت چند ماه گذشتە شاهد بودەایم و امید است بە زودی بە بالاترین سطح هماهنگی و همنوایی برسد. از اینرو در پاسخ این پرسش بنظر میرسد کە ادامەی مبارزات در کوردستان ایران ممکن و ضروری است.
روژی کورد: شما مدت کثیری نیست ناچار به خارج شدن از کشور شده اید منظورم میزان شناخت میدانی شماست از داخل؛ با توجه به میزان شناخت و اطلاع شما؛ میزان استقبال مردم از مبارزات در داخل از طرف حزب دمکرات و احتمالا از سوی دیگر احزاب در آینده چکونه بوده و خواهد بود؟
دانش پژوه: هرچند در این زمینە نیز نمیتوان بە صورت آماریط لدجهک استقبال یا عدم استقبال جامعە از مبارزات مسلحانە را ارائە کرد، اما با توجە بە پیوستن وسیع زنان و مردان بە صفوف احزاب در این چند ماه گذشتە و همچنین بازخورد گستردەی عملیاتهای نظامی پیشمرگها در فضاهای مجازی و واقعی حلقەهای مختلف جامعە، نشان از استقبال پرشور و خواست بیشترین افراد جامعەی کوردستان ایران از این مبارزات است. با ادامەی فصل جدید مبارزە از سوی حدکا، دیگر احزاب ناچار بە اتخاذ موضع روشنی هستند. احزابی کە خود را وارد این مبارزات بکنند (چە بە صورت هماهنگ و زیر چتر مشترک احزاب و چە بە صورت جداگانە)، روند عمر سیاسی خود را ادامە خواهند داد و احزابی کە خود را از مبارزات جدا کنند بی شک روبە افول و اضمحلال مینهند. اما پیشبینی من، تشکیل اتحادیەی احزاب کوردستان ایران در سال آیندە و تغییر اساسی در توازن قدرت طرفین درگیر را مشاهدە خواهیم کرد.
روژی کورد: ضمن تشکر از اینکه وقتتون را در اختیار ما قرار دادید اگر در انتها نکته ای را لازم می دانید بفرمایید.
دانش پژوه: بررسی و واکاوی موضوعات فوق نیازمند برگزاری سمینارهای منطقەای و آکادمیک و همچنین مجموعە برنامەهای منسجم از سوی نخبگان و روشنفکران کورد بە منظور پیشبرد بهتر و سریعتر اهداف مبارزات ملت کورد است. امری کە متاسفانە تاکنون از سوی احزاب کوردستان ایران بە صورت گستردە و مدون صورت نگرفتە یا جدیت لازم را نداشتە است. امیدوارم بە این نکتە توجە بیشتری شود. در پایان از تلاش و پیگیری مسائل روز کوردستان توسط مرکز ڕۆژی کورد تشکر و قدردانی مینمایم.
نظرات
