یوسف کـُر، برلین
کنگره مغان یکی از مهمترین رویداد تاریخی ایران ومنطقه ویک میراث فرهنگی وتاریخی گرانبهاست
اشاره: کنگره موغان درسال 1736 میلادی برگزارشده وامسال 280مین سالگردش است. مردمان ایران و منطقه درنتیجه ی توطئه های شوم استعمارگران کهنه و نو ازاین واقعه ی مهم نسبتاً بی خبر وبی تفاوت ماندند. بدین جهت پرداختن باین واقعه تاریخی باهدف آشنایی همه جانبه تر وعمیق تر وارجگذاری ومیراث داری از میراثهای فرهنگی وتاریخی کشورمان بسیار ضروری است.
کنگره موغان دراوضاع متلاطم سده 18 میلادی ایران وجهان دراواخر ژانویه 1736 برابر با اوایل بهمن 1114 شمسی آغاز شده وتا اواخر مارس 1736 برابر با اوایل فروردین 1115 شمسی طول کشیده است. به تخمین صد هزار نفر شرکت کننده داشته، که بیش از 20هزار نفر آن ازطرف برگزارکنندگان سکولار ِسنتی آن زمان دعوت شده بودند.
شرکت کنندگان فعال این تجمع بزرگ تاریخی پس از نزدیک به یکماه بحث و گفتگو پنج شرط فرماندهی کل قوا برای برطرف نمودن موانع برقراری دوستی میان گروه های مذهبی وقومی وقدرتمند شدن ایران را پذیرفته امضای عهد نامه ای معروف به وتیقه نامه( سند، قطعنامه)کنگره موغان را شروع کردند.
کنگره با کوشش مبتکرانه ی نیروهای سکولار سنتی ایران برای پاسخ به الزمات زمان با هدف: 1-از بین بردن ریشه های خشونت و دشمنی درمیان گروه های مختلف مذهبی، قومی واجتماعی درایران ودرمنطقه،
2-برای تحکیم دوستی، اخوت و اتحاد جهت محافظت کشور ومنطقه از تجاوزات ونیز توطئه های شوم استعمارگران، با بهره گیری عاقلانه از ابزار دیالوگ و گفتگو با همدیگر که ابزار اصلی جامعه مدنی امروز نیز میباشد صورت گرفته است.
بدین سبب این “انقلاب دموکراتیک” بقول مهدی کیوان نویسنده بخش عصرافشاریان در جلد 11م. کتاب 20جلدی تاریخ جامع ایران، برای مردمان ایران و منطقه یک میراث فرهنگی و تاریخی ارزشمندی محسوب شده، ونسل های امروزی برگزار کنندگان و شرکت کنندگان فعال آن کنگره موظف به ادای دین در راه ارجگذاری و میراث داری ازآن واقعه ی تاریخی هستند.
دراینجا اطلاعات جالبی درباره عهد نامه ی کنگره موغان ازچاپ دوم وصفحه 145کتاب نادرشاه که “ترجمه واقتباس مشفق همدانی” ادعا شده وموءسسه انتشارات امیرکبیر درسال 2537 پادنشاهی برابربا1357 هـ.شمسی انتشار داده است را میآورم. ولی لازم بیادآوری میدانم که رژیم پهلوی کنگره مغان را یک مراسم مجلل و پرشکوه تاجگذاری معرفی میکرد. بدینجهت عنوان صفحه مذکور “سند تاجگذاری نادرشاه” است و چنین نوشته شده :
متن اصلی عهد نامه دشت مغان که به وتیقه نامه نیز معروفست بطورغیرمترقب درمنزل علی خان یکی ازخوانین درگز که اجدادش دررکاب نادر بوده اند کشف گردید. این سند با آنکه متجاوز از بیست هزار دولار قیمت پیدا کرد ازطرف آقای بزرگ دانش نیا خریدار آن درمقابل چهل هزار ریال به موزه ایران باستان اهدا گردید. این سند اصل صورت مجلس مذاکرات مغان است که به خط میرزا مهدی خان استرآبادی منشی نادر برشته تحریرکشیده شده وازطرف حضاربه امضا رسیده است. نوشته های یک روحانی تورکمن درباره کوشش نادرشاه برای ایجاد روابط مدنی أهل سنت وأهل تشیع نکته های قابل توجهبسیاری دارد.
حاج عبدالغفورآهنگری درصفحه 133 یکی ازاثرهایش بنام “تورکمنلر تاریخی” از تلاشهای نادرشاه برای برقراری روابط مدنی ومناسبات دوستانه درمیان أهل سنت وأهل تشیع وپایان دادن به خشونت وخونریزی نوشته است.
عنوان مطلب مورد نظردرصفحه 133 کتاب مذکور: ندرشا نینگ خیوه ده بولان زمانیندا شیعه و سنی گوررونگ لری نینگ بیانی( ترجمه: بیان گفتگوی شیعه و سنی زمانی که نادرشاه درخیوه بود)می باشد.
کتاب تورکمنلرینگ تاریخی، نوشته ی حاج عبدالغفور آخوند آهنگری، ازجانب موءسسه فرهنگی و انتشاراتی ایل آرمان در شهر گنبد قابوس بسال 1381/ 2002 انتشار یافت.
نویسنده این اثر که ساواک مانع چاپ آن شده بود می نویسد نادر شاه مهلت اجلاس گفتگو را سه روز اعلام داشت. قابل یادآوری است که نادرشاه درنقاط مختلف محدوده ی قلمرو خود از جمله هرات ، خیوه ، عراق( کربلا ویا نجف)، وغیره نیز اجلاس مشترک علمای أهل سنت وأهل تشیع ترتیب داده است.
نظرات
