جلیل آزادیخواه: طرح رفراندوم نه از نظر زمانی شایسته است و نه از نظر سیاسی ممکن

0
3116

رفراندوم، گریزگاه پان ایرانیستی است یا راه چاره ای حقوقی و اندیشمندانه؟ طرح مسئله رفراندوم از سوی ۱۵ تن از فعالین سرشناس ایرانی در خارج از ایران، این روزها سوالاتی را برانگیخته است، اما بیش از هر چیز، همزمانی و همراستایی آن با طرح این درخواست از سوی برخی از جریانات داخل نظام و حتی خود حسن روحانی که در پاسخ به غرب می گوید: “موشک ساخته ایم، می سازیم و خواهیم ساخت”، بیشترین سوالات را در اذهان بوجود آورده است، آیا طرح رفراندوم، “دسیسه است، گریزگاه کسانی است که فکر می کنند ایران تجزیه می شود، آیا اندیشه مخالفان حق تعیین سرنوشت است؟ و سوالاتی دیگر از این قبیل”. جهت دست یافتن به پاسخ این سوالات، یک سری مصاحبه را با فعالین و ناظرین و مفسرین سیاسی کورد انجام داده ایم، آنچه در این بخش می خوانید، مصاحبه ایست با جلیلی آزادیخواه، نویسنده، شاعر و ناظر سیاسی مقیم امریکا.

روژی کوردطرح مسئله ای بنام رفراندوم در شرایط کنونی ایران که مردم خواستار تغییر رژیم هستند و تمامی گزینه های موجود در ایران نظام آزمایش شده و امتحان خود را با ناموفقیت پس داده اند که از دیدگاه محسن رضائی اصلاح طلبی و جناح راستی، بازی درون خود نظام است، چه اهدافی را می تواند بدنبال داشته باشد؟

جلیل آزادیخواه

آزادیخواه: درشرایط فعلی ایران انچە در افق و سپهر عمومی قابل بحث نیست رفراندم عمومی جهت تعین شکل حکومت اتی است .درواقع حرکت اصلاح طلبی اکنون بە نقطه پایانی خود رسیده است .بنابرین برای ادامه زندگی سیاسی خود نیاز دارد کە محیط اجتماعی و زیست بوم سیاسی خودرا حفظ کند، برای این مهم میخواهند باایجاد حرکت های موازی باخواست وسیع مردم، همچنان در جامعه مجال ایفای نقش داشتە باشند. اینک بگوئیم این بازی درون رژیم است قدری منطقی نخواهد بود. بدون اینک بخواهیم از بی فرجامی این حرکت کاستە باشیم یا آنرا پروژەای ممکن دانستە باشیم.

روژی کوردجدای از اصلاح پذیر یا اصلاح ناپذیر بودن رژیم اسلامی ایران، انجام رفراندوم در ایران کنونی را تاچه حد به عنوان یک راهکار مقبول که پاسخگوی خواست عموم ملیتهای داخل ایران باشد، می بینید؟

آزادیخواه: سخن نخست باید گفت; تاریخ، ساختار و گفتمان ایدلوژیک رژیم، این واقعیت را عیان نموده است کە امکان اصلاح و جود ندارد و چنین چیزی ممکن نیست. اکنون به میان آوردن این مهم نه از نظر زمانی شایسته است و نه از نظرسیاسی ممکن. در ایران کنونی لااقل تا این لحظه بالانس قدرت بحدی دگرگون نگردیده است ،کە حاکمیت توان اعمال قدرت و حاکمیت خودرا نداشتەباشد ،یا از نظرفکری و گفتمانی بە این حد از بلوغ سیاسی و عقلانیت رسید باشد کە احساس اصلاح نماید.

روژی کوردمسئله رفراندوم هم در داخل رژیم ایران از سوی محمد خاتمی در زمان ریاست جمهوری اش و هم از سوی رفسنجانی در زمانی که به تضاد با خامنه ای برخواسته بود و نیز از سوی حسن روحانی در مراسم ۲۲ بهمن امسال طرح شده اما در خارج از ایران نیز این درخواست وجود دارد، بنظر شما رابطه ای بین ایندو وجود دارد؟ اگر وجود دارد، وجود آنرا ناشی از چه می دانید؟

آزادیخواه:  فکر میکنم رابطه این دو هژمونی دیکتاتوری فردی و نا امیدی این نیروها است، از اصلاح رژیم و درواقع بیشتر یک اهرم فشار و تقابل منفعت است درمیان نیروهای داخل رژیم . اما نیروهای خارج براوردشان از قدرت مخالفین رهبری ایران وخوانش سیاسی و تئوریشان از گفتمانهای رفراندوم خواه ناواقعی و از سر توسل جست بە هرانچە کەپیش میاید است. ارایش سیاسی، موقعیت اجتماعی و فرهنگ مشارکت و ساختار نیروهای داخل رژیم، که باهم در کشمکش هستند. نه چنان فرقی بنیادی و ماهوی باهم دارد و نە چنان وسیع و توده ای است کە امکان دگرگونی بنیادی را فراهم نماید. بانگاهی بە تاریخ این تقابل و سازش، روشن می شود کە کلیه این نیروها ازحضور توده ها و اقشار و طبقات محروم و پاینی جامعە هم وحشت دارند، هم با میکانیزمهای مختلف از توده ای شدن این اعتراضات جلوگیر کرده و میکنند. شرط اول اصلاح اعتماد بە مردم و عقلانیت است. اعتماد بەمردم هیچ معنائی ندارد جز سپردن سرنوشت سیاسی خود مردم بە مردم و عقلابیت چیزی نیست جز تمکین از ارداە وسیع مردم وحضور دمکراسی تودەای در بالا ترین حد خود .

روژی کوردافرادی که خواستار رفراندوم هستند هیچگونه آلترناتیوی را طرح نکردند تنها مسئله مورد اشاره آنها، نظارت بین المللی است، بنظر شما طرح این خواسته نشانگر از هراس آنچه تجزیه ایران نامیده می شود است؟ اگر بله، آیا این درخواست کنندگان و بانیان طرح آن می توانند تضمین کننده حقوق ملیتهای غرفارس در ایران باشند؟

آزادیخواه: درواقع طرح این مجموعه نقص های فراوان و اشکاری دارد.تنها نظارت نهادهای جهانی نمی تواند تضمین کنندە سالم وقابل قبول بودن رفراندوم باشد . پیش از نظارت باید پرسید برگذارکنندە رفراندوم کی هست. سوال بعدی این است این رفراندوم را اچه زمانی میخواهند  انجام دهد؟ اگر از رژیم میخواهند نشانه  این است کە حداقل با حضور بخشی از رژیم در قدرت ایندە مشکل یا مخالفتی ندارند .اینجا باید پرسید رژیمی ،کە کوچکترین روزنە زندگی ازاد را مسدود کردەاست, ایا در توان و ماهیتش هست چنین کاری بکند.؟بعد قدرتی کە تورا و بخش بزرگ جامعەرا بە حاشیە کشاندە و نابود و اعدام و زندانی و فراری نمودەاست. چگونە میتواند در چنین امر مهمی وارد شود .اگر نگاهی بە نام امضا کنندگان بکنیم درمیابیم ، کە سمت گیری و ساختار فگری و اندیشیدگی انها در چهارچوب یک ایران مدرن ، کە دران مشکل ملل ایران حل شد باشد نیست .دو دلیل عیان برای این امر وجود دارد ، بیشتراینها اصلاح طلبان دیروز هستند .یادمان باشد این طیف زمانی کە اندک قدرتی گرفتن عملا جامعەرا بە اصلاح طلب و اصول گرا تقسیم کردند ، برای هیج نیرو وجریان اجتماعی و سیاسی دیگری حق بودن و حضور قائل نبودن . دو اگر درفکر ان ایران بودن البتە با دیگر نیروهاو جریانهای ایران این بحث را درمیان میگذاشتن .منظور نیروی ملت های ایران است

خواست ملت های ایران عیان است و قابل پنهان کردن و ممشاط نیست .اگر بحث ، بحث ازادی و دمکراسی و رفراندوم تعین سڕنوشت است. چرا خواست این حق نابە هنگام است .من فکر میکنم درمیان ایرانیان کوششی برای فهم خواستە ملت های ایران در جریان است .اما میکانیزم مهم و تعین کنندە بالانس نیرو اتحاد و حضور وسیع ملت ها و تودەهای مردم است .

نظرات