اکنون با گذشت نزدیک به ۹۰ سال از تاریخ صدور اولین شناسنامه تقریباً همه ایرانیان نام و فامیلشان در ثبت احوال درج شده است. نام و فامیلی که انتخاب آن و تغییرش همیشه کار چندان ساده ای نیست
به گزارش تابناک اردبیل، اسد حسن‌زاده تصریح کرده که در کل کشور سازمان ثبت‌احوال استان اسامی پیشنهادی کودکان را بررسی کرده و در صورتی که نامتعارف بوده و یا ارزش معنایی مناسبی ندارد، موافقت نمی‌کند. به گفته این مقام مسئول در هشت‌ماهه نخست سال جاری ۶۷ نام نامتعارف در کشور رد شده که هفت مورد از آن در استان اردبیل است؛ بطوریکه در استان اردبیل دو مورد درخواست نام «رایمون» داشتیم که متعارف نیست. مدیرکل ثبت‌احوال استان متذکر شده که در برخی مواقع والدین مستنداتی ارائه می‌کنند که نام انتخابی آن ها متعارف و ایرانی اسلامی است که این مستندات بررسی شده و اگر صحیح باشد نام درخواستی موافقت می‌شود.
تابناک اردبیل به این بهانه گزارش حاضر را که حاوی اسامی ممنوعه است برای مخاطبان خود باز نشر میکند. انتخاب نام فرزند یکی از حقوقی است که کودک نسبت به پدر و مادر دارد. با این حال در این راه پدر و مادر تنها نیستند. گاه بقیه اعضای یک خانواده مانند پدربزرگ ها و مادربزرگ ها یا دیگر فرزندان در کار انتخاب نام برای کودکی که قرار است متولد شود یا متولد شده است، دخالت می کنند.
این دخالت گاه پذیرفته است و به نتیجه خوبی منجر می شود و گاه منشأ بسیاری از مشکلات بعدی است. چه اختلافات خانوادگی که به خاطر انتخاب نام یک کودک پیش نیامده است. از اعضای خانواده و دوستان و آشنایان که بگذریم، سازمان ثبت احوال و ضوابط آن نیز برای انتخاب یک نام مهم است. چه نام هایی ممنوع هستند؟
تا کنون هیچ گاه به صورت رسمی نام های غیرمجازی که والدین نمی توانند از آنها استفاده کنند اعلام نشده است، ولی اگر برای گرفتن شناسنامه کودک خود به دفاتر ثبت احوال مراجعه کنید با فهرستی از نام ها روبه رو می شوید که نباید کودکتان را با آنها بنامید. در ماده ۱۲ قانون ثبت احوال کشور، ذیل عنوان نامگذاری آمده است: الف- انتخاب نام نوزاد بر عهده اعلام کننده است. ب- برای نامگذاری، یک نام ساده و یا مرکب که عرفاً یک نام محسوب می شود، قابل انتخاب است. ت- انتخاب نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام های زننده مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
س- انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است . ولی کار به این سادگی ها نیست. در هر دوره ای برخی از نام ها ممنوع اعلام می شوند که دلیل این کار چندان مشخص نیست. مثلاً بسیاری به خاطر دارند که در زمان رژیم پهلوی انتخاب نام امیر به تنهایی برای کودکان در برخی از دوره ها غیرمجاز و در زمان هایی بلامانع بود. این حالت برای برخی از نام ها، پس از انقلاب نیز ادامه یافت. موضوع هنگامی جالب تر می شود که بدانیم در هر مرکز ثبت احوال لیست نام های غیرمجاز متفاوت است! همچنین گاهی از اوقات نام هایی که انتخاب آنها در داخل کشور مجاز است،
از سوی سفارتخانه های ایران در خارج از کشور ممنوع اعلام می شود. برای مثال انتخاب نام های شهرام، شاهرخ، محمدعباس، محمدحامد، دامون، مانی و… سال گذشته از سوی سفارت ایران در فنلاند غیرمجاز شناخته شد. این فهرست که بر روی سایت رسمی سفارت ایران در فنلاند قرار گرفته بود، شامل ۵۰۰ نام می شد که پس از مدتی حذف شد. به این ترتیب تقریباً هیچ گاه به درستی مشخص نشده است که چه نام هایی مجاز و چه نام هایی غیرمجاز هستند، اما اگر در یکی از مراکز ثبت احوال برای انتخاب نامی خاص دچار مشکل شدید، به مراکز دیگر سر بزنید، شاید مشکلتان حل شود! بیشترین نام ها در مورد انتخاب نام هایی که ثبت احوال حاضر به ثبت آنها نیست، سخن های زیادی گفته شده است،
با این حال نتایج یک پژوهش نشان می دهد که نام های محمد و فاطمه همچنان در صدر لیست انتخاب ها هستند. در تحقیقی که توسط سازمان ثبت احوال کشور انجام و نتایج آن سال گذشته انتشار یافت، از تعداد ۹۰ میلیون سند سجلی، نام محمد در میان ذکور و نام فاطمه در میان اناث، بیشترین طرفدار را دارد. البته این تحقیق تا سال ۸۰ بوده است،
ولی بنابر اعلام مدیرکل امور سجلی و پژوهش ثبت احوال، نام های فاطمه و محمد همچنان در صدر فهرست قرار دارند. نتایج همان تحقیق نشان می دهد که برخی از نام ها در مناسبت های مختلف بیشتر مورد توجه قرار گرفته است مثلاً نام روح ا… در سال های ۵۶ تا ۵۸ بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است یا نام محمدرضا در طول سال های ۵۷ تا ۷۳ کمتر استفاده شده است.
تغییر نام پیشترها رسم بر این بود که اگر کسی می خواست نام خود را تغییر دهد، آشی می پخت و آن را بین اهل محل پخش می کرد و هم زمان نام جدید خود را به همسایه ها اعلام می کرد. پس از آن بود که کم کم دوستان و آشنایان، فرد را نام جدیدش صدا می کردند. این روزها البته آن رسم قدیمی دیگر چندان مرسوم نیست و هر کس که بخواهد نام خود را تغییر دهد، آن قدر به دوستان و فامیل اسرار می کند تا همه خسته شوند و با نام جدید صدایش کنند.
البته برای تغییر نام راه دیگری نیز وجود دارد که چندان ساده نیست و همیشه نیز به نتیجه نمی رسد. تغییر نام قانونی افراد هنگامی انجام می شود که قانون آن را مجاز دانسته باشد. به موجب ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره های آن دارندگان نام های زیر می توانند نسبت به تغییر آن اقدام کنند. ۱ – نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود مانند: عبدالات، عبدالعزی (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است).
۲ – اسامی مرکبی که عرفاً یک نام محسوب نمی شوند اسامی مرکب ناموزون مانند: سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز ۳ – عناوین- اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان مانند: سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار و یا سروان محمد و شهردار علی.
۴ – القاب اعم از ساده و مرکب مانند: ملک الدوله، خان، یا شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی. ۵ – اسامی زننده و مستهجن، زننده و مستهجن آن دسته از نام هایی است که برحسب زمان، مکان یا مورد به دلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورای عالی برسد.
۵-۱ – نام هایی که معرف صفات مذموم و مغایر به ارزش های والای انسانی است مانند: گرگ، قوچی و… . ۵-۲ – نام هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد مانند: لات، خونریز، چنگیز و… . ۵-۳ – نام هایی که موجبات اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه شود
مانند: وانوشکا، ژاکاردو، شاهدوست و… . ۵-۴ – نام هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد مانند: صدتومانی، کنیز، گدا و… .
۶ – اسامی نامتناسب با جنس مانند: ماشاءالله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور ۷ – حذف کلمات زائد و غیرضروری در نام اشخاص مانند: قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ و… .
۸ – تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که به دلیل عدم آشنایی مأمور یا لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهارکننده پیش آمده مانند: زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و… .
۱۰ – هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده. ۱۱ – هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده. ۱۲ – تغییر نام ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل اسحق به اسحاق.
۱۳ – تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مببین اسلام مشرف می شوند. ۱۴ – تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد.
۱۵ – تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر کرده است. پیشوند عبد خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آن را بنماید. اگر کسی نامش شامل هیچ کدام از این بخش ها نشود، باید تعویض رسمی آن را فراموش کرده و به تغییر آن در بین دوستان و آشنایان اکتفا کند.
در چهارمین روز زمستان سال ۱۲۹۷، اولین شناسنامه ایرانی به نام فاطمه ایرانی توسط اداره کل سجل احوال دارالخلافه، مستقر در بلدیه تهران صادر شد. از آن پس شناسنامه دار کردن ایرانیان، چه تازه متولد و چه آنها که پیشتر به دنیا آمده بودند در دستور کار دولت وقت و دولت های بعدی قرار گرفت.
بسیاری از بزرگترهای ما به یاد دارند هنگامی را که مأمور دولت با یک دفتر بزرگ به ده یا محله آنها می آمد و نام افراد را می نوشت و همان جا نیز فامیلی برای آنها انتخاب می کرد. اکنون با گذشت نزدیک به ۹۰ سال از تاریخ صدور اولین شناسنامه تقریباً همه ایرانیان نام و فامیلشان در ثبت احوال درج شده است. نام و فامیلی که انتخاب آن و تغییرش همیشه کار چندان ساده ای نیست
Comments
