نووسینی: سمایل شەرەفی
دوای بڕیارەکەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکووک لە سەر “هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لە پەنای ئاڵای عێراق لە سەر دام‌ودەزگا حکوومی‌یەکانی ئەم شارە”، جیا لە دژایەتی بەغدا، کۆمەڵێک دژکردەوەی دژبەرانە لە لایەن تاران و ئانکاراوە هاتوونەتە ئاراوە کە لە چەند گۆشەنیگاوە جێی سەرنج و تێڕامانن. سەرەتا هەر چەند رۆژ دوای بڕیارەکەی ئەنجومەنی پاریزگای کەرکووک، فراکسیۆنەکانی نزیک لە نووری مالکی، سەرۆک وەزیرانی پێشووی عێراق، لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بە بێ ئەوەی گوێ لە روونکردنەوەکانی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک بگیردرێ بڕیاری هێنانەخوارەوەی ئاڵای کوردستانیان لەم شارە دا کە، هەر دوو رۆژ داواتر بە هۆی نایاسایی بوونیەوە بڕیارەکەی ئەنجوومەنی نوێنەران هەڵوەشێنرایەوە. دژایەتیی لایەنە عێراقی‌یەکان بەرانبەر بە بڕیارەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک تەنانەت دۆستە نزیکەکانی سەرکردایەتی کوردی باشووریشی گرتەوەو لەم پێوەندییەدا “عەممار حەكیم، سەرۆكی هاوپەیمانی نیشتمانیی شیعەكان، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە دیالە رایگەیاند، بڕیاری هەڵكردنی ئاڵای كوردستان لە كەركووك پێشێلكردنی تەوافوقە”.
ئەوەی لەم پێوەندییەدا زیاتر لە هەموو شتێک جێی لێ‌وردبوونەوەو قسە لە سەرکردنە، هەڵوێستی دوو وڵاتی تورکیەو ئێرانە کە تا ئێستای وایان نیشان داوە کە دۆست و “هاوپەیمان” و “هاوبەرژەوەندی”ی ئابووری و سیاسی و ئەمنییەتی هەرێمی باشووری کوردستانن.!! هەر دوو وڵاتی تورکیەو ئێران زۆر بە توندی بەرانبەر بە بڕیاری هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لە کەرکووک هەڵوێستیان نواندو جیا لەوەیکە رایانگەیاند کە “هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لە کەرکووکیان پێ قبووڵ ناکرێ”، راشکاوانە هەڕەشەیان لە سەرکردایەتیی کورد لە هەرێمی باشووری کوردستان و مەوقعییەتی حکوومەتی ئەم هەرێمە کوردی‌یە کرد.
سەرەتا وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێران رایگەیاند کە وڵاتەکەی شەکانەوەی هەرئاڵایەک، بێجگە لە ئاڵای عێراق لە شاری کەرکووک‌دا بە پێشێلکرانی دەستووری عێراق و نانەوەی بشێوی لەو وڵاتەدا دەزانێت. بەهرام قاسمی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران سەبارەت بە دوایین گۆڕانکاری‌یەکانی پارێزگای کەرکووکی باشووری کوردستان گوتوویەتی: ”هەڵوێستی سەرەکیی کۆماری ئیسلامیی ئێران، پشتیوانیکردنە لە یەکپارچەییی خاک و دەسەڵاتی عێراق و پێم وایە کردەوەی ئەم دواییانەی هێندێک لایەنی عێراقی لە کەرکووک، لەبەر ئەوەی کە بەشێک لە وزەی دەوڵەت و گەلی عێراق لە ڕێی خۆی لادەدات و بە بابەتی سیاسیی نێوخۆیی‌یەوە سەرقاڵی دەکات، جێی نیگەرانی‌یە.”
بەدوای ئەم هەڵوێستە ئێران‌دا، سەرۆککۆماری تورکیە، رەجەب تەییب ئەردۆغانیش بەرانبەر بە بڕیارەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک، هەڵکردنی ئاڵای کوردستانی لە کەرکووک بە هەڵە زانی و دەڵی؛ هیچ کەس و لایەنێک بۆیان نیە جیا لە ئاڵای عێراق ئاڵایەکی دیکە لە کەرکووک هەڵبدەن و ئەوانەی ئەم کارەیان کردوە هیچ گومانی تێ‌دا نیە کە پەشیمان دەبنەوە. ئەردۆغان کە وڵاتەکەی پێوەندییە باشی ئابووری و سیاسی لە گەڵ گەرێمی کوردستان‌دا هەیە، ڕاشکاوانە هەڕەشەی لە سەرکردایەتیی سیاسیی کورد لە باشووری کوردستان کرد کە، ئەگەر کورد واز لە هەڵکردنی ئاڵا لە کەرکووک نەهێنی، پێوەندیی وڵاتەکەی لە گەڵ هەرێمی کوردستان تێک دەچێ.! و رایگەیاند کە تورکیە ناتوانی قبووڵی ئەوە بکات کە کورد لە کەرکووک ئاڵای خۆی هەڵبدات.!
جیا لە هەڵوێستی دژبەرانەی هەر سێ دەوڵەتی عێراق، تورکیەو ئێران لە سەر پرسی هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لە کەرکووک، هەر لە ماوەی ئەم چەند رۆژەدا گوێبیستی کۆمەڵێک دژکردەوە لە خەڵکی بەناو جیابیر، رۆژنامەوان و سیاسیی فارس و تورک و عەرەب بووین کە جیا لە روانگەیەکی شۆڤێنیستانەی دژ بە نەتەوەی کورد شتێکی دیکە نین.
ئەگەر لە هەڵوێستی لایەنە عەرەبەکانی عێراق بە سوننی و شیعەو و پیكهاتەکانی دیکەی کەرکووکەوە دەست پێ‌بکەین، حەق وایە وابیریان بێنینەوە کە ئەگەر زۆریش بۆ دواوە نەگەڕێینەوەو چاوپۆشی لە هەمووی ئەو بەرنگارییانەی نەتەوەی کورد بەرانبەر بە دەسەڵاتێکی وەک بەعسی سەدامیی بکەین، دەبێ بزانن و قەتیان لە بیر نەچێتەوە کە ئەوەی ئەوانی لە مەترسی‌یەکەی گەورەی وەک “داعش” پاراست، ئەرتەشی عێراقی و میلیشیا رەنگاورەنگەکانی ئەوان نەبوون، بەڵکوو ئەوە کوردەکان و هێزی پێشمەرگەی ئەم میللەتە بوو کە توانی پێش بە پێشڕەوی‌یەکانی تێرۆریستان بۆ شاری کەرکووک بگرێ. پاشان بە پێی هەموو بەڵگەیەکی مێژوویی، جوغرافیایی و حەشیمەتی کەرکووک شارێکی کوردستانی‌یەو کورد مافی خۆیەتی بە رێزگرتن لە پێکهاتەکانی دیکەی ئەم شارە هەروەک تا ئێستا ڕەچاوی کردوە، بیر لە چارەنووسی بکاتەوە. بۆیە بڕیارەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک مافێکی بێ‌ئەملاوئەولای کوردەو بە هیچ شێوەیەکیش نایاسایی نیە.
بەڵام سەبارەت بە هەڵوێستی وڵاتانی تورکیەو عێراق کە بە درۆ و پاساوێکی نابەجێی وەک “دیفاع لە چوارچیوەی جوگرافیایی عیراق”ەوە، دژایەتی بڕیارەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک و هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لەم پارێزگایە دەکەن، دەبێ پێش هەموو شتێک بڵێین؛ ئەوەی تا ئێستا سەروەریی ئەم وڵاتەی خستۆتە ژێر پرسیارو دەستێوەردانی کاروباری ناوخۆیی ئەم وڵاتە دەکات و ئاورێ شەڕی تایفی و مەزهەبی لەم وڵاتەدا پەرە پێ‌دەدات و هەوڵ بۆ لەباربردنی ئاشتی و ئارامیی و سەقامگیریی لەم وڵاتەدا دەدات، ئێوە دوو وڵاتی تورکیەو ئێرانن. ئەوە ئێوەن کە بە بێ ئەوەی رێز لە سەروەرییەکانی عێراق و خەڵکەکەی بگرن بە شێوەی نایاسایی بە هەزاران کەس لە هێزە چەکدارەکانی خۆتان لەم وڵاتەدا مۆڵ داوەو هەرکامەتان بە خولیای زیندووکردنەوەی ئیمپراتۆریەتی “سەفەوی” و “عوسمانی” چاوتان لە بەشێک لە خاکی ئەم وڵاتە بڕیوە. ئەوە کوردەکان نین کە بیانهەوێ عێراق تووشی بشێوی و پارچەبوون بکەن. ئەوان تەنیا دەیانهەوێ خاوەنی خاک و خەڵکی خۆیان بن. ئەوە ئێوەن کە بە بڕینی سنوورەکان و هەڕەشەو گوڕەشەو بشێوی نانەوە، چاوتان لە خاکی گەلانی دیکە بڕیوە.
پێویستە لایەنە عێراقی‌یەکان و بەتایبەت پێکهاتەکانی نێو شاری کەرکووک بە هەستیاری‌یەوە لە داهاتوو بڕوانن، پێویستە لە بیریان نەچێت کە ئەوان تەنیا لە ژێر ئاڵای کوردستان و لە سایەی پێشمەرگەی کوردستان‌دایە کە دەتوانن ژیانێکی ئارام و دێموکراتیکیان هەبێ، پێویستە هوشیارانە بەرانبەر بە پیلانی دوژمنانی رەنگاورەنگیان راوەستن و تێبگەن لەوەی کە تەنیا دەسەڵاتی هەرێمی کوردستانە کە دەتوانێ ئەوان بپارێزی و رێزیان لێ بگرێت.
بە سەرنجدان بە هەڵوێستی دوو وڵاتی تورکیەو ئێران کە هەمیشەیش وایان خۆ نیشان داوە کە دۆستی کورد لە باشووری کوردستانن و، بەداخیشەوە زۆر جاریش توانیویانە ئاراستەی جیاواز لە نێوان لایەنە کوردی‌یەکانی ئەم بەشەدا چێ بکەن، پێویستە سەرکردایەتی کورد هوشیار بێت لەوەی کە دەسکەوتە تاکتیکی و کورتخایەنەکان، رێڕەوی ئیستراتێژی و دەسکەوتە درێژخایەنەکانیان لێ نەگۆڕێ. تەنیا یەکریزی و دابەش‌نەبوون و رێکخستنەوەی نێوماڵی کوردە کە دەتوانێ بەرانبەر بەم هەموو دوژمنکاریانە هێزی پێ ببەخشێت.
